Of Engels een mooie taal is, tja. Natuurlijk frons ook ik mijn wenkbrauwen omdat in die taal werkwoorden voor geslachtsgemeenschap met een lijdend voorwerp gaan (“to shag a person”) terwijl je in het Nederlands vrijt met een medewerkend voorwerp. Ik heb desondanks geen hekel aan de taal van onze westerburen. Toch voel ik me wat onbehaaglijk als ik een Engels woord hoor gebruiken waar onze eigen taal een woord heeft dat de zaken beter uitdrukt. Zo’n klein planeetje heet “planetoïde” en geen “asteroïde”. Niet dat ik denk dat met dat laatste woord, dat “stergelijkend” betekent, grote ongelukken gebeuren, maar om nou te zeggen dat het duidelijk is…
Meer verwarring: ik was niet de enige die vorige week opkeek van een persbericht van de Universiteit Leiden waarin de Enkelgraf- ofwel Touwbekercultuur werd aangeduid als “Corded Ware”. Een moment lang denk je dan dat je iets hebt gemist, tot je je realiseert dat het gewoon een oude bekende is uit de Prehistorie. Nog een voorbeeld, gelukkig volkomen onschuldig: de koeien gaan in de lente van de stal naar de weide en daarvandaan naar de zomerweide. Het elegante Nederlandse woord daarvoor – de boer is de dieren aan het “verweiden” – heb ik al zeker vijfendertig jaar niet gehoord. Ik hoor weleens praten over “transhumance” en of mijn filterbubbel in dit opzicht representatief is, dat weet ik niet. Wat ik weer wel weet, is dat ik het Nederlandse woord weleens heb moeten uitleggen.
Geen ramp natuurlijk. Het anglicisme illustreert bovendien leuk dat we de gang van zaken op de boerderij niet meer kennen uit eigen observatie. Er zijn wel meer woorden in onbruik geraakt (wie weet nog wat een naen is?) of van betekenis veranderd. Cortomo, nix aan de handa.
Maar soms is het niet zo onschuldig. Steeds vaker lees je over de “natie-staat”, die in de jaren tachtig nog “nationale staat” heette. Denk aan Thierry Baudet. In dit geval weet ik niet of het anglicisme wel zo onschuldig is. Het suggereert namelijk dat de politici die het woord gebruiken, de Angelsaksische literatuur beter kennen dan onze eigen discussie over dit onderwerp. Onze eigen nationale staat is echter niet ontstaan uit een smeltkroes, zoals in de Verenigde Staten, en is gewaarborgd door een Grondwet, en dat is anders dan in het Verenigd Koninkrijk. Hier lijken we ons staatsrecht te leggen in een Angelsaksisch prokroustesbed. Zonder dat ik een concreet voorbeeld kan geven van een zo ontstaan misverstand, heb ik hier een ongemakkelijk gevoel bij.
En dat is raar. Het Nederlands is zo’n mooie taal doordat het gastvrij is: we hebben leenwoorden uit allerlei talen, van het Azteeks (choclade, tomaat) tot het Zweeds (ombudsman). Redelijkerwijs is er dus weinig tegen “natie-staat”. Maar het woord stoort me verschrikkelijk. Dat is irrationeel van me, ik weet het, maar het staat niet op zichzelf. Als het aan mij lag, zou ik het liefst ook nog spreken van Rijsel, Elsenfors, Peking, Dusseldorp, Koningsbergen en Kantelberg.
Ik heb juist zelden de term ‘nationale staat’ horen gebruiken maar altijd ‘natiestaat’, in tekst zonder streepje. Ik zou nationale staat ook niet hebben begrepen, een staat die nationaal is? Een staat die een natie ‘is’ begrijp ik wel in de betekenis van een natie die samenvalt met een staat. En het lijkt op stadstaat, rechtstaat. Ik spreek voor mezelf maar deze constructie vind ik logischer.
Ik ken het wel in Belgische context, het gaat dan om de Walen vs. Vlamingen (dus niet om autochtonen vs. allochtonen.) Nederland heeft niet zo’n verdeling. Zelfs Duitsland met al zijn Bondsstaten niet.
Volgens mij zit het nog een beetje anders. Ik ken de term natiestaat nl. wel al sinds de jaren 1980. De term komt uit de politicologie en die werd destijds gedomineerd door Engelsen en Amerikanen. Zie de Engelse Wikipedia, lemma nation state. Het begrip heeft weinig tot niets te maken met ontstaansgeschiedenissen van naties en staten. Blijkbaar heeft de rest van Nederland de term van politicologen overgenomen.
Groot-Brittannië is geen natiestaat, omdat de staat uit vier naties bestaat. Sinds 2010 geldt voor het Koninkrijk der Nederlanden hetzelfde (!). Gegeven de tegenwoordige tendens naar autonomie in allerlei Europese landen zou deze kleine verzameling wel eens groter kunnen worden.
Planetoid is overigens wel degelijk Engels, al is Minor Planet gangbaarder.
Maar bovenal weiger ik jou serieus te nemen op dit punt zolang je het woord observatie gebruikt ipv waarneming.
Terzijde: ‘vrijen met iemand’ heeft geen meewerkend voorwerp. Je zou ‘met iemand’ eventueel een. voorzetselvoorwerp kunnen noemen.
Hè wat jammer. 😉
Plus nog dat bij neuken en naaien wel degelijk een lijdend voorwerp hoort en bij to make love een meewerkend – pardon voorzetselvoorwerp.
Kortom, schoenmaker, houd je bij je leest.
Damn, nu beland ik (en dat is mijn eigen schuld) in een discussie over “vieze woorden” en daar houd ik niet van. Maar ik ervaar “iemand neuken” niet als goed Nederlands. “Met iemand neuken” klinkt mij natuurlijker in de oren. Ik sluit niet uit dat de door jou geciteerde uitdrukking, die ik natuurlijk wel ken, is ontstaan onder invloed van het Engels, zoals ook het woordje “echter” steeds vaker wordt gebruikt op de wijze van “however”.
In de orde klinken?
Verbeterd,.
Voor alle zekerheid maar even het WNT geraadpleegd voor neuken: ‘een zeer platte term voor futuere.’ En futuo gaat volgens Pinkster met de accusativus.
Verdomme.
Ha!
Je had je als Engelse voorbeeld beter ‘make love with’ of ‘have seks with’ kunnen gebruiken – ’to shag’ is hetzelfde als ‘neuken’ en inderdaad, in de vieze woorden beland. En helaas, ‘met’ iemand neuken is niet zoals het hier ten lande op straat wordt gebezigd.
Weer een Nederlands word geleerd: transhumance. Nooit geweten dat dat verweiding betekent. Gelukkig kent mijn spellingscontrole het ook niet, die zet er een kringel onder. Maar hier zie je de inwijkeling. Dat landstrijdkrachten grondtroepen zijn geworden is geniepiger.
Met natiestaat heb ik geen probleem. Het is een mooi eenduidig begrip voor het verschijnsel dat staten naties proberen te vormen, zoals nu in de postkoloniale wereld, en bij ons en in Frankrijk in de 19e eeuw. Wat ik van nationale staat zou moeten maken weet ik niet. Misschien is dat omdat ik politicoloog ben. Zou het kunnen zijn dat dit begrip betekent dat mensen die zich al een natie wanen, een staat proberen te krijgen, zoals de Catalanen of de Koerden?
jack cricket
Ik ken transhumance niet uit het Engels, maar uit Montaillou van Leroy Ladurie. In dat boek leek het steeds of het om een geheimzinnig ritueel ging.
Volgens mij legt u het verschil tussen nationale staat en natiestaat perfect uit en geeft u aan waar de schoen wringt als we de Europese staten met een Engelse term gaan aanduiden.
Beste Jona, transhumance betekent ook niet verweiden!
Volgens het WNT wordt voor het eerst gewag gemaakt van verweiden of verweien in 1568. Een helft van een koeschuyt, daer men vier koyen mede mach verweyden, R.G.P. 140, 352 [1568]. Ik vond op Google dat R. G. P. staat voor Rijksgeschiedkundige Publicatiën, maar zeker weet ik dat niet.
De definitie van verweiden is volgens het WNT: M. betr. t. vee: van de eene weide overbrengen naar een andere; naar een andere weide brengen, in een andere weide leiden.
Ik heb begrepen dat dit vooral gedaan werd om wormziektes bij schapen bvb. te voorkomen door ze te verplaatsen naar schone weiden. Maar verder strekt mijn kennis niet!
Maar dit heeft niets te maken met transhumance. Zoals Erik Hofmans schrijft is transhumance een Frans woord waarbij vee, vooral in de Pyreneeën maar ook in sommige ander hooggebergten verticaal verplaatst wordt bij wisseling van de seizoenen. Het is etymologisch afgeleid van trans (over) en humus (grond).
… Vanouds betekent de term de verticale verplaatsing van vee, typisch voor hoger gelegen weiden in de zomer en lager gelegen dalen in de winter. De boeren wonen in principe permanent in dalen, in vaste huizen. Alleen de kudden en hun directe verzorgers verplaatsen zich.
Soms wordt het ook gebruikt voor nomadisme, dan verplaatsen de boeren zich met de kuddes…
Bron: Wikipedia :https://www.wikiwand.com/nl/Transhumance.
Transhumance heeft dus niets met verweiden te maken! En als dit door iemand gezegd wordt wanneer hij verweiden bedoelt is dit pure aanstellerij. Eerlijkheidshalve moet ik zeggen dat ik het woord verweiden niet kende. Ik vind het een mooi woord!
Ik vind het verschrikkelijk dat het Nederlands, onze mooie taal, uitgroeit tot Dunglish en dat de Nederlanders door de Engelsen geprezen worden vanwege hun geweldige kennis van de Engelse taal. Soms denk ik dat die lof ook deels ironisch bedoeld is. In het Boekenprogramma van de VPRO zondag j.l. was de schrijver Auke Hulst te gast en gebruikte een aantal keren het woord ‘basically’. Nog erger: de reclames op radio en TV die afgesloten worden met een Engelse slogan. Maar het allerergste is dat een aantal Nederlanders eerst een Engels woord of zin uitspreekt en er dan aan toevoegt: zeg maar: en dan vervolgens de Nederlandse vertaling geeft voor de domme kijkers. aanstellerij in het kwadraat en grove onderschatting van luisteraar of kijker. Ik moet zeggen dat een van de aantrekkelijke kanten van jouw blogs is dat je goed en zuiver Nederlands gebruikt!
God verhoede dat W.F. Hermans gelijk krijgt met zijn bewering dat het Nederlands op den duur helemaal zou verdwijnen.
Volgens W.F. Hermans hadden wij het moeten doen zoals de Zwitsers: officieel het Hoogduits aanvaarden, maar ondertussen ons eigen taaltje blijven brabbelen.
Uit nieuwsgierigheid de verschillende termen eens in een vergelijkende Google Trends grafiek gezet. Vanaf 2004 is natiestaat het meest voorkomend, nationale staat komt op vanaf eind 2007* en natie-staat komt eigenlijk niet voor. *Wat gebeurde er in februari en december 2006?
https://trends.google.nl/trends/explore?date=all&q=%22nationale%20staat%22,%22natiestaat%22,%22natie-staat%22
Ik denk dat Google vóór 2004 domweg onvoldoende informatie heeft en dat de late opkomst van “nationale staat” een gevolg is van de opkomst van “natiestaat”. Men is er steeds meer over gaan spreken, onder invloed van het Engels, en dat bracht met zich mee dat er ook mensen begonnen mee te discussiëren die nog wel kennis hadden van wat de Nederlandse geschiedenisboeken.
Maar ik geef mijn interpretatie graag op voor een betere.
Ik heb op school geleerd dat Oostenrijk-Hongarije en het Ottomaanse Rijk nationaliteitenstaten waren, d.w.z staten waarin verscheidene volksgroepen of nationaliteiten leven. Dat zijn de fijnste staten, en ik hoop dat Europa zich ooit tot zo’n staat zal ontwikkelen.
Dat hoop ik ook, al ben ik niet optimistisch.
U weet hopelijk allemaal nog hoe het met deze fijnste staten is afgelopen.
De Roemenen die in het Hongaarse deel van de Habsburgse staat leefden vonden het niet zo fijn.
En de Slowaken niet, en de Kroaten niet, en de Serven ook niet zo. In het Oostenrijkse deel dat formeel niet bestond maar wel zo werd genoemd schuurde het steeds tussen Duitsers en Tsjechen, tussen Polen en Roethenen (huh? Zeg maar Oekraïners). En allemaal hadden ze problemen met Joden.
Niet zo fijn, dat werden die nationaliteitenstaten zo vanaf 1850, toen het virus van het nationalisme zich daar verbreidde. Maar in het Ottomaanse Rijk kon je als Albanees of Koerd nog heel lang minister worden, of iets anders hoogs.
Tuurlijk, zolang je soenniet was.
Transhumance heb ik ook nog nooit gehoord of gelezen, tot vandaag. Het verplaatsen van vee noem ik “verweiden”. Ik heb het afgelopen vrijdag nog horen gebruiken, toen een bus wat later aan zou komen omdat een boer z’n koeien over de weg aan het verweiden was. Maar goed, ik woon dan ook niet in Amsterdam, dan zal ik wel ’n plattelander wezen.
Ik heb de transhumance wel vaker gezien, maar dan in het Frans, en dan gaat het over het overbrengen van vee naar bergweiden, dan wel terug. Ik vermoed dus dat transhumance in Nederland niet aan de orde is.
Verweiden is een volkomen normaal Nederlands woord. Transhumance wordt voornamelijk gebruikt in de grensstreek Frankrijk-Spanje. Het gaat veel verder dan alleen verweiden. De herders trokken met hun kuddes niet alleen van en naar bergweiden, maar naar andere streken en passeerden daarbij de grens. Sommige ‘routes’ waren honderden kilometers lang. Er zijn hier herders die dat bij wijze van folklore nog steeds doen. Het gebruik van dat woord in Nederland slaat absoluut nergens op. En Wikipedia wordt helaas al maar minder betrouwbaar.
Op de grens met Savoie spreekt men eveneens van transhumance. In Grenoble is er een bijzonder interessant museum aan gewijd.
Kleine nuance: transhumance kwam in Nederland vroeger ook wel voor, maar alleen in bepaalde regio’s. Zo had men bij Schoonebeek een heel eind buiten het dorp zogenaamde boën waar ’s zomers een herder en het vee ’s nachts onderdak hadden, ’s winters verbleven herder en vee op de boerderijen in het dorp.
Volgens mij is het vrij algemeen geweest. Ik herinner me althans uit mijn eigen jeugd aan de rand van de Veluwe dat de kuddes naar Friesland gingen. Gewoon per vrachtauto; van nomadiserende herders was geen sprake meer helaas.
Het officiële stempel van het Nederlands Consulaat te Düsseldorf toonde, in de jaren tachtig tenminste, nog gewoon Dusseldorp.
Wat met verkeersborden? In Vlaanderen zie je wegwijzers naar Luik, in Nederland wijzen ze naar Liège.
In de streek waar ik ben opgegroeid werd het vee regelmatig verschaard. Reden: de ene wei was kaal gevreten, dus verschaarde de boer zijn beesten naar de volgende wei. Dan nog een keer en tenslotte weer terug naar de eerste wei waar het gras weer voldoende was aangegroeid.
.
Ehrm… 67P/Churyumov-Gerasimenko is een komeet, geen planetoïde…
Stik, je hebt gelijk. Bah. Ik ga snel een ander plaatje zoeken!
Kantelberg is erg. Net zo erg als het ver-Engelsen van de Nederlandse taal vind ik die oude arrogante vertalingen van buitenlandse plaatsnamen. Want waar Peking en Dusseldorp gewoon ‘klinkt als’ versies van de originele plaatsnamen zijn, heeft iemand ooit gedacht dat Canterbury iets als kenter-berg moest zijn, en dat omgezet naar ‘kantelberg’. Vreselijk.
En waarom? Misschien gewoon gebrek aan kennis bij een Middeleeuwse monnik? Canterbury komt van Cantwaraburh, de ‘nederzetting in de regio van de Cantii (Kent)’. Niks berg. Niks kantelen.
Ik kwam ooit in een historische (!) atlas het begrip ‘monastieke communiteiten’ tegen. Mag u zeggen of dat ‘Dunglish’ is of een gebrek aan inspiratie.
Dusseldorp is nog altijd de originele (maar nu niet meer gebruikte) – niet vertaalde – naam. Düsseldorf kwam later door het ‘verhoogduitsen’ (oei, wat een ww.).
Voor Canterbury inderdaad liever Kanterburg. Kant betekent nu ook nog aan de kant, de uithoek of de rand van iets, misschien de zeekant. Angel (hoek) heeft een verwante betekenis. De naam Canterbury (Cantwareburh) of Kantelburg moet eenzelfde betekenis in zich hebben. Misschien is er een verwantschap met het dorpje ‘Quend’ aan de Somme dat in het Vlaams ‘Kent’ heet en dat op het continent aan de andere kant van het Engelse Kent ligt. In Frankrijk legt men ‘Quend’ uit als ‘aan de zeekant’. Quentowic en Vieux-Quend horen hier ook bij.