Het is om een of andere reden niet algemeen bekend, maar toen de lieve God de wereld in elkaar had geschroefd, had gezien dat het allemaal goed was en zich opmaakte om de zevende dag te gaan rusten, viel hem op dat hij iets was vergeten: hij had pas de helft van alle schoonheid uitgedeeld. Zo is het dus gekomen dat het er hier op aarde soms lelijk aan toegaat.
God zat dus opgezadeld met nog de helft van alle schoonheid. En hij wilde toch echt gaan rusten. Wie zal het hem kwalijk nemen dat hij besloot op het allerlaatste moment gewoon alle schoonheid op één plek neer te leggen? En zo geschiedde. God zag dat het goed was en op de zevende dag rustte hij.
De helft van alle schoonheid van de wereld kwam zo terecht in de Iraanse stad Isfahan. Er zijn prachtige bruggen, paleizen, moskeeën, scholen en badhuizen. Over de onmogelijke koepel op de Vrijdagsmoskee blogde ik al eens. Wie het centrale plein niet heeft gezien, heeft gewoon nog nooit een plein gezien. De journalist die dit stukje schreef, Jonathan Glancey van de BBC, bekeek de moskee die sjah Abbas de Grote daar heeft gebouwd en meende dat het plafond behoorde tot het mooiste wat hij kende.
Ik denk dat Glancey overdonderd was. Zijn zintuigen waren overprikkeld en hij kreeg een acute aanval van het Stendhalsyndroom: misselijkheid door een teveel aan schoonheid. Daardoor verzuimde hij door te lopen naar de Sjeik Lotfollah-moskee en ontbreekt die in zijn top-tien. Het plafond van dat gebedshuis is het allermooiste ter wereld en kan alleen worden getypeerd als de hemel zelf.
Al die plafonds zijn afschuwelijk. Veel te druk. De meeste houden geen rekening met de plek (point of view) van de toeschouwer, er zijn geen mogelijkheden om details te bekijken, ze zijn gewoon lelijk en fantasieloos want symmetrisch. En ze lijden aan het Michelangelo-syndroom: overdadigheid (O.B. Bommel: veel is lekker) plus oubollige symboliek.
Rothko had uitkomst kunnen brengen. Of anders een bekwame pyrotechnicus.
Gelieve geen meningen als feiten te poneren.
Grapjas! Denk je niet dat het verhaaltje van Jona ‘De helft van alle schoonheid’ ook slechts een mooi verpakte mening is!?!
Manfred, u bent gewoon 15 eeuwen te laat geboren. Had u met de Vandalen naar Rome kunnen zeilen om de stad lekker plat te branden.
Beslist niet slecht, maar ik vind een perfecte constructie (dus alleen passer, potlood en lineaal zonder schaalverdeling) van een perfecte regelmatige achthoek toch echt mooier.
http://www.zefdamen.nl/CropCircles/Reconstructions/2000/Honeystreet00/honeystreet05.gif
Ik was destijds tamelijk onder de indruk van het plafond van de benedenkapel van de Sainte Chapelle in Parijs. Trouwens ook dichterbij dan Isfahan.
Als met het centrale plein Naghsh-e Jahan wordt bedoeld dan is bovenstaande opmerking zelfs al van de foto’s te begrijpen
Nee, geef mij bijvoorbeeld de elegante geometrische vingeroefeningen van Boronini maar.
En wat Manfred zegt: less is more!
Borromini that is…
Vingeroefeningen?!
Heel mooi videootje! Ik had toevallig deeltje 1 van dit college gezien maar deze nog niet. Thnx!
Schat het plafond van de Sant’Ignazio in Rome ook niet onder. https://i.ytimg.com/vi/7ym7FWyCzKI/maxresdefault.jpg
Wow!
De ronde hemel van de Santa Costanza in Rome is ook erg mooi. Zo blijven we in de sfeer van het visioen van Constantijn.
Overigens is er een Iraniër uit Isfahan, die een computerspel heeft gemaakt, dat de speler spelenderwijs de onderliggende geometrie van de islamitische kunst bijbrengt. Als ik sommige reacties hier lees zijn er wat mensen, die dat spel maar eens moeten gaan spelen.
Als bovenstaande reacties geen westerse arrogantie representeren, dan is het in barokke weelderigheid vastgeroeste geestgesteldheid, met het daarbij behorende onvermogen andere culturen te lezen en te begrijpen.
1) https://twitter.com/bahrami_/status/922498630883438593
2) http://store.steampowered.com/app/415170/Engare/
En om nog even te genieten van meer van dat soort kunst en als tegenwicht aan Michelangelo-adepten: https://www.arch2o.com/beautiful-wonders-persian-architecture-5-cities-iran/
Geweldig!
helemaal mee eens.
Ik was bekend met die site waarin ze de onderliggende principes van die decoraties aangeven. Maar juist doordat ze in die islamitische kunst zover doorpieren op slechts enkele ontwerpprincipes wordt het geometrie om de geometrie. Marrokaanse tegeldecoraties bijvoorbeeld: hartstikke leuk maar het gaat ontzettend gauw vervelen.
In die westerse klassieke kunst zit er op de een of andere wijze meer ‘de menselijke maat’ in. Borromini bijvoorbeeld gaat ook uit van geometrie maar hij ontwikkelt de ‘obligate’ cirkels, vierkanten, driehoeken en rechthoeken uit renaissance en barok door en komt met mooie glooiende lijnen en ovalen en hele nieuwe constructies waarop later de hele rococo wordt gefundeerd – welke overigens iets later vaak ook helemaal over de top gaat net als veel islamitische kunst.
…hartstikke leuk maar het gaat ontzettend gauw vervelen.
Dat is dus wat ik bedoel met het onvermogen andere culturen te lezen en te begrijpen. Maar ga gerust door hoor. Ik ga mijn reactie verder niet meer toelichten maar ik wil nog wel iets kwijt.
Ik ben van huis katholiek en opgegroeid met de grote katholieke cultuur en architectuur. Allemaal prima hoor. Maar toen ik in de grote moskeeën kwam (of andere ruimtes met dit type kunst) viel mij direct op, dat de ruimte zelf het spirituele bewustzijn meer activeert, dan die barokke katholieke kerken met hun tierelantijnen, poppetjes en plaatjes en heiligenbeelden (en dan begin ik echt geen virtuele beeldenstorm hoor).
Dat kan persoonlijk zijn, ik ben gevoelig voor geometrische vormen, dat kan ook een effect van de architectuur zijn. Ik wijs met name ook op de vaak aanwezige verlaagde verlichting die het plafond verder af doet staan (en dus meer op het firmament doet lijken).
Jouw reactie is prototypisch.
Ik herhaal: “in barokke weelderigheid vastgeroeste geestgesteldheid”
Heeft niets met gebrek aan ‘openheid t.o.v. andere culturen’ te maken. Ik ben ook geen fan van M.C. Escher die dezelfde geometrische principes gebruikt. Alleen geeft hij er nog wel een kwinkslag aan door met vormen uit de alledaagse werkelijkheid (vogels, hagedissen, architectuur) te werken.
Beste HansR, er is tenminste een persoon die U geheel kan volgen.
Haha, en wie is dat? Ikzelf of u?
Grappig, al die tegenreacties met nog mooiere objecten. Mij dondert persoonlijk ook de echte lucht over (vrij naar Koot en Bie), vooral als er een spectaculaire zonsondergang is. Maar door het artikel van Jona zou ik (bijna) weer gelovig worden en de hemel gaan aanschouwen in Isfahan. Nooit gezien. Dank je wel, Jona voor deze hemelse tip!
Ik heb nooit goed begrepen wat schoonheid (en mooi bijv.) nou precies is. Is het een iets, een ding, emotie. Sommige dingen doen iets met mensen, maar wat dat is is niet onder woorden te brengen naar mijn idee. De foto’s van die tempels die ik zie in deze blog zijn prachtig, maar wat is dat dan? Dat een plafond met steentjes of een schilderij iets doet met mensen is een raadsel. En dat je er gek van wordt als je er naar kijkt snap ik dan weer wel. Het doet nl. iets met je maar ik weet niet wat het is!
Moet het toch even kwijt.
San Vitale, Ravenna: “De wervelingen van Gods gedachten” weergegeven in een sublieme architectuur, een eindeloze beweging, een eindeloos lichtspel. En dan de mozaïeken nog natuurlijk die tot de beste van de Byzantijnse kunst behoren. Een politiek gebouw ook: de macht van Byzantium in Italië laten voelen.
Van een ander orde maar ook van een grote schoonheid:
St. Michael, Hildesheim: prachtig gekoppelde bouwmassa’s in goddelijke verhoudingen en maatvoering. En kijk ook eens naar de bronzen Bernwardstür.
Dom van Speyer: romaanse bouwkunst verder uitgewerkt, bijna over de top, de “Civitas Dei”.
Ook een politiek gebouw; het gevecht met Cluny over investituur.
Maar allemaal gebouwen in de menselijk maat.
De Hagia Sofia is natuurlijk ook schitterend, maar de maat is te groot, een verheerlijkingstempel voor patriarch en vorst.
@FransL: Maar allemaal gebouwen in de menselijk maat.
Als je de maten van bv de Dom van Speyer vergelijkt met die van de Hagia Sophia dan zie ik het verschil niet zo:
Hagia Sophia: Lengte 82 m , Breedte 73 m , Hoogte 55 m
Dom van Speyer: Lengte 134 m, Breedte 37,62 m, Hoogte (van oost-koepel) 46,60 m.
Ter vergelijking de Blauwe Moskee tegenover de Hagia Sophia:
Lengte 73 m, Breedte 65 m, Koepelhoogte buiten 43 m, Koepelhoogte binnen 23.50 m
De menselijke maat is naar mijn mening geen argument in dezen, gegeven bovenstaande maten.
Daarbij zijn alle grote basilieken, kathedralen en moskeeën politieke gebouwen.
Tevens valt nog de opmerking te maken, dat het (eerste) iconoclasme in 730 begon bij Leo III. Zou het toeval zijn, dat dat samenvalt met de grote expansie van de islam? Zowel de islamitische wereld als de christelijke wereld hebben de Romeins/Byzantijnse beschaving als samenvallende basis. In plaats van naar de verschillen te kijken zou je ook naar de overeenkomsten kunnen kijken.
Vergeten:
Voor info Blauwe Moskee: https://en.wikipedia.org/wiki/Sultan_Ahmed_Mosque
Mmm… er blijft een reactie van mij op FransL in de moderatie hangen.
Oké, nog twee juweeltjes van Borromini dan…
Eerst een plafonnetje om in de sfeer te blijven (ook wat betreft: visioen van Constantijn) : https://ouiarome.files.wordpress.com/2011/07/p1030367.jpg (klikken om te vergroten)
En een 3D foto van een van zijn eerste kerkjes:
https://smarthistory.org/borromini-san-carlo-alle-quattro-fontane/
Dat eerste ‘plafonnetje’ is de koepel van Sant’Andrea al Quirinale, niet van Borromini – die heel anders ontwierp – maar van zijn tijdgenoot/rivaal Bernini.
In Cordoba staat een prachtige moskee, waarin de katholieken later een kerk hebben gebouwd. Nergens zag ik duidelijker het verschil tussen de verfijnde Arabische bouwkunst en decoraties en de wansmakelijke roomtaartarchitectuur van de Europese christenen. Ik moet nodig een keer naar Isfahan.
Inderdaad, dat verschil in Cordoba is schokkend. Trouwens ook bij het Alhambra in Granada, waar Karel V (dezelfde dader als in Cordoba) naast het Arabische paleis ook een eigen optrekje heeft laten bouwen. Au!
De moskee in Cordoba is behouden maar in het midden staat zoals bekend de RK kerk: een heftig verschil. Het mooie en interessante van het gebouw is dat je binnen enkele minuten de verschillende sferen van moskee en kerk kunt ervaren.
Al 3 dagen geen nieuwe blog. Jona wat is er aan de hand?
Gewoon even druk. Kun je zo hebben.
Oh, ik dacht dat je misschien ziek was. Mis het al