Het is de dag na één april ofwel de Dag van de Factcheck. Dat klinkt lachwekkend maar het is eigenlijk nogal triest dat het belang van trouw aan de feiten onder de aandacht gebracht moet worden. Gelukkig hoef ik u, wereldwijze lezer, niet te vertellen dát we zijn beland in een feitenvrije wereld, dus een jeremiade over die constatering bespaar ik u (en mezelf). Ik heb er echter wel een eigen kijk op. Zoals de trouwe lezers van mijn blog weten, ben ik van mening dat mijn vak kapot gaat aan diverse soorten slechte informatie. Daarover jeremieer ik wel vaker, en ik zou het erbij kunnen laten zitten, maar omwille van de Dag van de Factcheck bespaar ik u (en mezelf) dat stukje niet.
Ik heb vrijwel dagelijks te maken met mensen die niet langer accepteren wat de culturele sector hun aan moois heeft te bieden. U mag voor “culturele sector” ook “de geesteswetenschappen” lezen, of iets invullen als “de klassieken” of “de erfgoedsector” of “de letteren” of “het verleden” of “de humaniora”; waar het me om gaat is dat veel mensen het niet langer geloven. Stalkers heb ik op dit moment niet – degene die me rond elke negende van de maand bij mijn zakelijke contacten zwart maakte houdt zich althans rustig – en ik zit in een fase waarin de discussies constructief zijn, maar dat is ook weleens anders. De scepsis baart me zorgen, want ik beschouw cultuur, de geesteswetenschappen, de klassieken, de erfgoedsector, de letteren, het verleden en de humaniora als waardevol.
Maar ze verliezen terrein. Dat is een tegendraadse constatering, want op het eerste gezicht lijkt er van alles goed te gaan: kijk naar de investeringen in de limes, kijk naar de universiteiten die dankzij een Zwaartekrachtsubsidie meer classici aanstellen of kijk naar het sinds 2011 met 50% gegroeide museumbezoek. Enig optimisme is dus begrijpelijk. Maar ook kortzichtig. Wat stelselmatig over het hoofd wordt gezien is dat het publiek steeds hoger opgeleid is en een grotere informatiebehoefte heeft. Die blijft voor mijn vak – de oude wereld – onbeantwoord en dat leidt eerst tot de (onjuiste) conclusie dat er geen diepere inzichten zijn en vervolgens tot frustratie.
Zo raakt mijn vak steeds verder gemarginaliseerd en het helpt niet dat we, om aandacht te herwinnen, zijn gaan overdrijven. Daardoor maken we voor degenen bij wie we interesse wekken het contrast tussen claim en feit alleen maar groter en de frustratie alleen maar dieper. We zijn eigenlijk behoorlijk in de war.
Ik zit al een tijdje te broeden op een stukje waarin ik alles op een rijtje zet. Wat willen we ook alweer, wat is daarvoor nodig, wat is de situatie, waardoor loopt het spaak? En ook: voel ik me niet een beetje belachelijk dat ik vasthoud aan een ideaal dat niet meer haalbaar is?
“ben ik van mening dat mijn vak kapot gaat aan diverse soorten slechte informatie”
En ik ben nog steeds van mening dat je te pessimistisch bent, zonder te beweren dat alles rozengeur en maneschijn is. Ik heb de laatste jaren nogal wat uitstekende geschiedenisboeken gelezen (maar geef meteen toe: ik had jou nodig om me te leren beoordelen welke uitstekend zijn en welke ik beter kon vermijden).
“Zo raakt mijn vak steeds verder gemarginaliseerd”
Dat wel en dat is inderdaad jammer, om het zacht uit te drukken.
Ik blijf jou volgen.
Jouw kritische noot waardeer ik juist.
Vriendelijke groet,
Ik vermoed dat de tendens die je beschrijft meer een afbeelding van jouw bewustwordingsproces is dan een werkelijke ontwikkeling. Want wanneer was het dan allemaal beter?
Ik zie een enorme bloei van de algemene interesse voor het verleden. Natuurlijk berijdt iedereen zijn eigen stokpaardje en worden oude vooroordelen vervangen door nieuwe.
De belangrijkste drijfveer voor geschiedschrijving is altijd propaganda geweest, en waarheidsvinding is altijd een niche geweest voor voor ‘wereldvreemde geleerden’.
Het was in de jaren zeventig zeker beter. Kijk eens bij een tweedehandsboekhandel hoeveel Fibula-, Phoenix-, Spectrum- en Aula-pockets er waren.
En zie verder het tweede stukje. Ik houd van reaguurders als u, die zó meedenken dat mijn vervolg de vragen beantwoordt. 😉
Helemaal mee eens!!!!, Ik heb als arme student, die keuzes moest maken tussen een aantal boeken van de door jou genoemde series (daar ging altijd mijn zakgeld naartoe, en daar heb ik ook helemaal geen spijt van, ik heb ze allemaal gelezen). De disciplines waren heel pluriform. We hadden nog geen internet. Wel vond ik die boeken altijd interessant, ondanks het feit dat ik niet altijd alles begreep. Maar mijn interesse voor de verschillende gebieden van de wetenschap werd hierdoor gewekt.
Oh, maar we hebben nu toch internet…?En boeken waren toch achterhaald…?
“Want wanneer was het dan allemaal beter?”
Voor de invoering van de tweefasenstructuur. Sindsdien is het hoger onderwijs in allerlei opzichten slechter geworden. Toen ik op de lerarenopleiding zat volgde ik twee vakken. Zij die natuurkunde kozen deden dat meestal als tweede vak. Vlak na mijn afstuderen is dat teruggebracht naar één vak, zodat er in de Randstad een groot tekort is aan bevoegde natuurkundeleraren.
Nou vooruit, ik heb niet heel veel tijd maar als je het echt mist dan wil ik je wel een tijdje komen stalken. Als je wel goed aangeeft waar je bent tenminste anders kost het teveel energie 😉
Hoger opgeleid valt volgens mij nogal mee, sinds de jaren 70 zakt het niveau van scholen steeds verder weg. Ik verbaas me regelmatig over wat er tegenwoordig allemaal niet meer aangeleerd wordt. ‘T is een beetje zoals in Istanbul waar je op elke hoek van de straat wel een universiteit hebt staan, maar je moet vooral niet vragen wat het niveau is.
Je ziet dat ook aan fenomenen die we enkele decennia nog voor onmogelijk hadden gehouden, zoals de groeiende flat earth beweging.
Maar ik ben toch niet zo negatief als u. Er zullen altijd wel mensen zijn met een diepe liefde een passie voor hun vakgebied, ook in de toekomst.
”Ik heb mijn vak kapot zien gaan”….enig gevoel voor drama kan u niet ontzegd worden, mijnheer Lendering! Met alle waardering voor uw blog en voor uw liefde voor uw vak: ik denk dat u een beetje een zwartkijker bent. Nog nooit is er zoveel belangstelling voor de Oudheid geweest. Als de stroom breder wordt, treedt er ook meer oppervlakkigheid op. Maar dat wil nog niet zeggen dat echte kwaliteit verdwiijnt. Er verschijnen nog steeds uitstekende boeken over de Oudheid. Ook van Nederlandse geleerden, zoals Olivier Hekster en Theo van den Hout.
U maakt zich zorgen omdat er boeken verschijnen die verouderde kennis weergeven (of zelfs hier en daar een spijker laag water). Is dat nu zo vreselijk? Degenen die uw blog lezen zijn gewaarschuwd (ik waarvoor dank). En de argeloze lezer heeft een paar fijne leesuren gehad en hoe dan ook iets opgestoken. Want niet alles wat er in die boeken staat is onzin. En wat wel onzin is, wordt ook niet zo ruim verspreid als u vreest (en ach, er wordt in deze wereld zoveel onzin over van alles verteld).
Ik geloof niet dat het vroeger zoveel beter was. Zulke mooie boeken als Caesar, Augustus, Pax Romana (allemaal recent) sieren uw vak toch op. En denk eens aan Peter Heather en Chris Wickham. Om er maar twee te noemen. De Klassieke Afdeling bij Athenaeum ligt vol prachtboeken. Laat er dan ook een van Tom Holland doorheen fietsen. Ik lees hem trouwens graag, zoals u weet.
Bij al die belangstelling verbaast mij een ding: men is niet meer bereid om op school de broodnodige tijd te geven aan de taalverwerving van Grieks en Latijn. Als er nu één vak naar de Filistijnen is, is dat het. Toen ik nog les gaf, deed het mij intens verdriet om een talentvolle scholier te zien worstelen met een tekst uit ”Redde Rationem”. In de derde klas! In die klas las mijn generatie Caesar en Ovidius.
De Mammoetwet, dat is nog eens een ramp geweest. En dan zegt u dat de huidige lezer beter is opgeleid? Nou ja, als u het zegt. Misschien heeft u gelijk voor het vak geschiedenis.
Benieuwd naar het vervolg van uw verhaal.
Kijk eerst even naar het tweede stukje: ik ontken niet dat er goede boeken zijn, maar ze zijn irrelevant als ze niet zijn ingekaderd in een bredere structuur.
Zie ik het al te zwart, ben ik te dramatisch? Ik nodig u uit een maand lang mijn mail te beantwoorden. Dan word je vrij hels. Ik kan niet verwijzen naar een goede uitleg van de hermeneutische methode. Als iemand met het gewicht van een hoogleraar nou eens zo’n boek zou schrijven, dan kwamen we tenminste verder.
En inderdaad, de teloorgang van de oude talen… Het was nodig de wel érg filologische aanpak te corrigeren en er was zeker meer aandacht nodig voor de sociale wetenschappen om kwakhistorische ideeën over de Grieken en Romeinen als erflaters van onze beschaving te smoren. Er moest iets veranderen, maar wat we nu hebben is vlees noch vis: te weinig filologie, te weinig sociale wetenschap. Het vak gaat kapot. Dat is geen dramatisering, helaas, maar een simpele constatering.
“Ik nodig u uit een maand lang mijn mail te beantwoorden.”
Ah, maak je je nu niet schuldig aan de Mount Everest drogreden? Wie serieuze vragen stelt zal eerder geneigd zijn dat op je blog te doen en wie jou kan volgen zal veel minder vragen stellen.
“Ik kan niet verwijzen naar een goede uitleg van de hermeneutische methode.”
Nou jok je. Ik kan dat wel en heb het gedaan ook. Let maar op:
http://www.livius.org/articles/theory/hermeneutics/
Amerikaanse geleerden in allerlei richtingen hebben er, soms met tegenzin omdat ze eigenwijze ongelovige ik liever hadden tegengesproken, hun goedkeuring aangegeven. Je lijkt nog steeds de neiging te hebben jezelf te onderschatten.
“Is dat nu zo vreselijk?”
Ja. Dat is net zo iets als het eeuwenlange deeltje vs. golf dispuut (Newton vs. Huygens) voortzetten zonder te beseffen dat de quantummechanica al lang een synthese heeft bereikt.
aardige opsomming van de culturele srctor, maar ik neem aan dat bv. de schilderkunst er ook ondervalt?