Bovenstaand plaatje haalde ik gisteren van Twitter. NWO, een van de voornaamste financiers van het wetenschappelijk onderzoek, heeft een strategisch plan aan de minister aangeboden en dat is, zo moeten we geloven, weer een stap om de wetenschap in Nederland en de impact ervan op een hoger niveau te brengen.
Mocht u denken “dat is newspeak”, dan krijgt u gelijk als u er wat meer over leest. Het komt erop neer dat er geld komt voor riskante voorstellen, waarvan het resultaat niet van te voren valt te voorspellen. Verder moet het onderzoek wat meer verbinding hebben met de samenleving. Anders gezegd: NWO verandert links en rechts wat formulieren en noemt het strategie.
Onze wetenschappers zijn zulke intelligente mensen. Zouden ze deze flauwekul nou echt geloven? Het is niet voor het eerst dat ik me dat afvraag. Ik ben zo’n doctorandus onbenul uit de jaren tachtig. (Voor de jonge lezers: de lengte van de opleiding is toen tot vier jaar teruggebracht, wat minder is dan het noodzakelijke. Wie nadien is afgestudeerd, heeft het niveau van wat vroeger een kandidaat heette.) Maar ook al waren mijn medestudenten en ik onvolledig geschoold, wij wisten dat er tussen de mooie academische woorden en de praktijk nogal wat lucht zat. Als wij het al herkenden, dan zullen doctores en professoren de spanning tussen woordenkraam en praktijk zéker herkennen. Ik vraag me van NWO dus af – en ik schrijf dit zonder sarcasme – of ze nou werkelijk niet beter weten of dat ze cynisch liegen. Voor beide valt iets te zeggen en het kan ook zijn dat het allebei tegelijk waar is.
***
Zal ik eens een voorstel doen voor een strategisch plan?
1A: Als je de impact en de verbinding met de samenleving belangrijk vindt, dan maak je een einde aan de academische betaalmuren – niet in tweeduizendzoveelentwintig maar over acht maanden. Dat is voldoende tijd om een digitale infrastructuur op te zetten.
1B: Open access is onvoldoende. De schade moet ongedaan worden gemaakt. Je investeert dus in het terugdringen van de desinformatie die, doordat wetenschappers hun inzichten verborgen hielden, onweerlegd bleef en zich vrijuit kon verspreiden. Ik wil nooit meer mail hoeven beantwoorden van afrocentristen, Jezusmythicisten en andere kwakhistorici die onweersproken verouderde theorieën nieuw leven konden inblazen.
2: Bepaal dat alle doctorandus- en mastertitels maximaal vijf of tien jaar geldig zijn, ongeveer zoals een rijbewijs. Daarna doen de afgestudeerden opnieuw examen, waarbij twee dingen aan de orde komen. Om te beginnen moet je bewijzen dat je je vakliteratuur hebt bijgehouden. Anders voer je die titel immers ten onrechte. Het tweede deel van het examen bestaat uit algemene kennis van de wetenschap. Van iemand met een wetenschappelijke titel mag je verwachten dat hij weet wat er de laatste jaren zoal in de wetenschapsbijlagen van de zaterdagkranten heeft gestaan.
En nu de crux: de resultaten van dit tweede examendeel gebruiken we als basis voor de financiering. Disciplines waarover de examenvragen goed worden beantwoord, hebben hun inzichten blijkbaar goed overgedragen en behouden hun financiering. Wetenschappen waarover de vragen minder goed worden beantwoord, voldoen niet aan de wettelijke eis hun inzichten aan de maatschappij over te dragen en hebben geen recht op financiering.
3: Geen gezeik meer over exacte en geesteswetenschappen. De wetenschap is één.
4: Het budget voor OCW wordt opnieuw 7,2% van het BNP. Lees maar waarom. (Meer mag ook.)
***
Meen ik dit echt? Nee en ja. Nee, want ik realiseer me dat het in de praktijk lastig zal zijn. Ik verwacht niet dat de minister me nu zal bellen met een verzoek een betere strategische nota te schrijven dan NWO heeft aangeleverd.
Ja, want ik denk serieus dat er veel grondigere hervormingen nodig zijn dan waar we de laatste jaren over lezen. Een échte strategie begint met de vragen “Wat heeft de gemeenschap nodig?”, “Hoe zorgen we dat we die inzichten verwerven?” en “Hoe zorgen we dat de inzichten bij de mensen komen?” Als die vragen worden beantwoord met “We moeten een universiteit oprichten met daarnaast een NWO en een KNAW”, prima. Maar het bestaan van zulke instellingen moet niet het vertrekpunt zijn van de discussie; het is een mogelijke uitkomst.
Een echte strategie is meer dan de subsidieformulieren aanpassen. Wie meent dat dat voldoende is – tja, ik weet dus nog altijd niet of zulke mensen cynici zijn die maar wat roepen of dat ze die flauwekul werkelijk geloven.
Troost je, Jona, ik begon in 1963 in Amsterdam. De opleiding duurde toen officieel zeven jaar, maar wat ik tijdens mijn studie geleerd heb, had ook makkelijk in vier jaar geconcentreerd kunnen worden.
Dat wij onvoldoende hebben geleerd is niet erg. Dat te kort opgeleiden als wij nu hoogleraar zijn, vind ik wel erg. Je ziet de resultaten. Veel onderzoek is hete lucht gevangen in een aanmatigende presentatie.
Ik heb er altijd moeite mee als ik op een VWO les geef en de leerlingen me vragen stellen over wat ze moeten gaan studeren. Hun vertrouwen verdient een eerlijk antwoord, maar de eerlijkheid gebiedt me te zeggen dat we geen universiteiten meer hebben die die naam waard zijn.
Niet alles is kommer en kwel: een positieve factor zijn de studenten. Er zijn er heel veel die heel goed beseffen dat een bachelor onvoldoende basis biedt. En dat je ook niet voldoende hebt aan één master, maar daarbij nog wat extra’s nodig hebt (2e master, extra vakken etc). En dat dus ook halen. Ik weet niet hoe het bij geschiedenis zit, maar bv bij rechten heb je echt twee masters nodig voor de betere banen en ook op het gebied van neuroscience moet je wel wat extra’s meebrengen. Dus een volgende generatie zal beter zijn opgeleid. Bij-effect is natuurlijk wel de stress onder studenten als gevolg van de competitie en onzekerheid over perspectieven op banen etc.
Ik las laatst ergens een stuk dat studenten tegenwoordig weer kijken naar welk cijfer ze halen. Het “een zes is een voldoende” dat mijn generatie leerde van haar docenten, is gelukkig voorbij.
Een aantal terechte punten, een aantal twijfelachtige.
Het up-to-date houden van academische titels door middel van examens lijkt me een helse bureaucratische klus, die bovendien in het buitenland nergens (toch?) ingevoerd is. Gezien de huidige internationalisering lijkt het me volkomen ondoenlijk om dit te organiseren en bij te houden. Hooguit is er een BIG-registratie-achtig iets mogelijk, zoals dat in de gezondheidszorg bestaat. Daar zou je – god verhoede – een NWO-achtig apparaat voor nodig hebben om te controleren.
Ik vraag me een beetje af wat desinformatie precies inhoudt. Natuurlijk is er flagrante desinformatie, maar er zijn ook minderheidsstandpunten. Ik herinner me het begrip feodalisme/feodaliteit dat op de Middeleeuwen van toepassing zou zijn. Vanaf de jaren 80 is dit begrip ter discussie gesteld en in diskrediet geraakt. De laatste jaren zijn er toch weer historici die het een zinvol begrip vinden. Zo ging en gaat dat ook met discussie “Val van het Romeinse Rijk” versus “Transformatie van het Romeinse Rijk”. Ik vraag me af of je oude informatie van bovenaf moet willen “opruimen”. Het zal onherroepelijk leiden tot onverkwikkelijke discussies.
Nog een punt voor het strategisch plan: meer dan 50% van de onderzoeksgelden moet worden besteed aan replicatieonderzoek. Van de week hoorde ik weer voor de radio dat uit Nederlands onderzoek was gebleken dat… (ik weet niet eens meer wat), en ik dacht dat kan niet: uit één onderzoek kan nooit iets blijken. Iets wordt hoogstens waarschijnlijk als een reeks van onderzoeken ongeveer een bepaald resultaat heeft.
En nog een punt: onderzoek met steekproeven van minder dan 500 wordt niet meer gefinancierd. Ik heb onlangs mijn medewerking aan een medisch onderzoek met een populatie van 3 x 60 (onder ongecontroleerde omstandigheden) geweigerd, omdat daar nooit iets significants uit kan komen. De onderzoekster deelde mij echter mee dat het wel goed zat met de statistiek, want er was een statistisch adviseur bij betrokken. Kennelijk zo iemand die na 10 jaar beter zijn bul kan inleveren (of hem nooit had moeten krijgen)
Ik ben waarschijnlijk te oud (78) om met enig gezag mee te kunnen praten, maar vooruit hierbij mijn persoonlijke reactie. Het onderwijs in ons land is voor wat ik daarvan heb gemerkt op alle niveaus ernstig achteruit gegaan. Herstel kan mogelijk worden bewerkstelligd door eens goed te
bestuderen hoe men in de ons omringende landen onderwijs beoefent.
Kwaliteit van de beroepsgroepen wordt in de gezondheidszorg nagestreefd door de registratie in de BIG, waarbij vijfjaarlijks wordt gecontroleerd wat men die afgelopen periode heeft gedaan aan nascholing en intercollegiale toetsing. Dat levert geen ideale situatie op, maar in mijn ervaring was het heel nastrevenswaardig. De uiteindelijke controle wordt uitgeoefend vanuit het Ministerie Volksgezondheid en voor zover ik weet loopt dat ook niet slecht. Iets analoogs dus opzetten!
Eén leuteraar kan meer papier volschijten dan duizend wc’s kunnen verwerken. Dat ’terugdringen van desinformatie’ kan je wel vergeten.
Om mijn algemene kennis van wetenschap te bewijzen moet ik het geleuter van zaterdagkranten absorberen? Heb jij wel enig benul van wetenschap?
Zal ik eens een voorstel doen voor een strategisch plan? In plaats van iedere dag een leuk stukje te schrijven dat de volgende dag alweer vergeten is en waarop commentaren komen die de volgende dag eveneens vergeten zijn lanceer jij een debat over een onderwerp dat jij belangrijk vindt. Dat debat duurt minstens enkele weken, wordt door jou gemodereerd en aan het eind worden alle zinvolle bijdragen van lezers en van jouzelf op een rijtje gezet. Met een beetje geluk wordt er dan vooruitgang geboekt.
Jij hebt een goede kijk op de dingen en interessante ideeën. Maar met jouw stukjes blijf je ter plaatse trappelen. Het probleem is niet de inhoud van jouw stukjes maar het blogformaat. Met jouw stukjes kan jij de lezers beïnvloeden. Maar wat we nodig hebben is niet een losse verzameling van individuen met ieder een eigen mening. Wat we nodig hebben is een beweging die meer is dan de som van de individuen die er deel van uitmaken. Een beweging heeft een manifest nodig. De conclusies van een debat kunnen de input zijn voor een manifest.
Geef me een platform en ik doe het. Het probleem is dat mijn boodschap aan de universiteit te impopulair is en dat mijn vakgebied door de grote media al is afgeschreven.
Het enige wat we kunnen doen is de media tonen dat het vak wel verloren is maar niet reddeloos. Vandaar Oog op de Oudheid.
Ik denk niet dat je jouw vakgebied fundamenteel kunt hervormen zonder de rest erbij te betrekken. Het rot zit zeer diep. De klad in de wetenschap. Dat wordt dus werk van lange adem.
Jij hebt al een platform. Je zou naast je gewone stukjes een stukje kunnen schrijven over een bepaalde problematiek als uitgangspunt voor een discussie. Bv. bovenstaand stukje. Als er genoeg bruikbare commentaren zijn vat je die samen in een nieuw stukje en je voegt er je eigen commentaar aan toe. Die samenvatting kan dan dienen als uitgangspunt voor verder denkwerk. Bovenaan de startpagina zet je een link naar het laatste stukje in de serie. Op die manier creëer je iets dat losse stukjes overstijgt, een stukje dat groeit en waarvan je kan dromen dat het uitgroeit tot een traktaat. Of er bij de lezers interesse is voor dat soort crowd-thinking weet ik niet. Ik heb de indruk dat veel lezers gewoon eens hun zegje willen doen om daarna terug over te gaan tot de orde van de dag. Maar het zou een interessant experiment kunnen zijn. Spectaculaire resultaten moet je daar niet van verwachten. Als we fundamentele veranderingen willen zal het een werk van lange adem worden. Maar het experiment vraagt ook geen grote investering, gewoon een zijsprongetje.
Zou je niet je mede-doctorandi met zoveel dedain als onnozelen willen neerzetten? Achter je rol van Kassandra over de wetenschap lijkt weleens het nodige snobisme om de hoek te komen kijken. Ook dat vitten op Chagal, allemaal niet interessant.
Verder even goede vrienden hoor😀