De kleurenkladder (helaas alweer)

(foto FBI)

Het bestaan van schilderijen van Marc Chagall is een berucht theologisch probleem, waarover menig godgeleerde zich de afgelopen eeuw het hoofd heeft gebroken. Het suggereert immers dat het universum niet is geschapen door een goede God. De wereld hoeft niet per se door een kwade demiurg of de duivel in elkaar te zijn geschroefd, maar er is evident iets verkeerd gegaan. “I think that God somewhat overestimated his ability”, in de woorden van de Britse theoloog Wilde. Minimaal is er een demiurg aan het werk geweest die niet beschikte over de vereiste diploma’s.

Door efficiënt optreden van onze gekozen bestuurders – dit compliment mag ook weleens worden gemaakt! – worden we in de openbare ruimte slechts zelden geconfronteerd met de kleurenkladder. Immers, zoals Reve ooit schreef: “liever helemaal geen kunst dan Marc Chagall”. Soms gaat er desondanks iets mis, zoals hierboven. De FBI heeft het schilderij “Othello en Desdemona” weten op te sporen en kan het na dertig jaar teruggeven aan de rechtmatige eigenaren, een echtpaar in New York.

Heeft de FBI nu werkelijk niets belangrijkers te doen? Of, misschien pertinenter: wat bewéégt het bureau om deze aanval op de goede smaak, waar we al dertig jaar van verlost waren, weer in circulatie te brengen? Je brengt toch ook het pokkenvirus niet opnieuw in omloop?

En nog vreemder: ik kan me voorstellen dat mensen een Vermeer of een Rafaël aan de muur willen hangen. Woon je in New York, misschien een Warhol. Ik wil niets goedpraten maar ik zou begrijpen dat een inbreker zo’n doek steelt of dat iemand een dief opdracht geeft het ergens weg te halen. Maar wat brengt mensen tot de diefstal van een Chagall?

Deel dit:

43 gedachtes over “De kleurenkladder (helaas alweer)

  1. Otto Jongmans

    Ik vind de lijst op zichzelf nóg lelijker dan het schilderij, en de combinatie van lijst en kleurenkladder is werkelijk van een grote gruwelijkheid. Maar die smakeloosheid zit er eigenlijk al dik in, als je een Chagall koopt…

  2. Marcel Meijer Hof

    Het begrip ‘mooi’ bestaat niet in de Kunstgeschiedenis – het is tè subjectief om bruikbare qualificaties te verschaffen.
    Het Chagall-genootschap gaat nogal rabiaat te werk en, Franse wetgeving of niet, naar mijn idee buiten het boekje. Is het ooit veroordeeld voor ongeoorloofde agressie door het Internationaal Hof voor de Bestaansrechten van Kunstwerken ?

    1. Otto Jongmans

      Kunst is een uitvinding van de Romantiek. Daarvoor bestond het niet als iets aparts. Er waren wel ambachten en vakken. Waaronder bijv. schilders. Sommigen daarvan hadden een grote vakbekwaamheid en een goede smaak. Anderen niet. Dat is het hele verschil tussen de Nachtwacht en het Zigeunerjongetje met de traan op de wang.
      Wat mij betfet bestaat kunst nog steeds niet; er bis alleen vakmanschap en smaak.

      1. Manfred

        De Nachtwacht is gemaakt in opdracht van een genootschap. De zigeunerjongetjes zijn massaproductie voor de markt. Een heel ander verschil.

  3. Peter Vermaat

    Schoenmaker, blijf bij je leest. Iedereen heeft recht op een eigen smaak, maar het zonder enige reserve of nuance tentoonspreiden van je aversie tegen bepaalde uitingen van beeldende kunst kun je in het vervolg beter achterwege laten.

  4. Sinds kunst kunst heet is alleen de prijs van belang. Al is het altijd aardig voor de handelaren als er aanbiddend publiek is dat de zaak kan hypen. Het is zeker mogelijk om kleurenkladders te waarderen met de juiste tekstuele ondersteuning.

    Kunsthandel en kunstliefhebbers, dat is zoiets als Facebook en de gebruikers.

  5. Kees Claassen

    De zogenoemde moderne kunstenaars, avant-gardistisch, surrealistisch, dadaïstisch, futuristisch of hoe ze zich ook noemen, zijn losgeslagen van de klassieke schoonheid. Esthetiek is hen vreemd, vervreemding is hun missie. En te veel musea en recensenten doen aan moderne mooipraterij.

  6. mnb0

    Heb je je al afgevraagd van welke misdrijven dat New Yorkse echtpaar verdacht wordt? Want deze FBI-actie lijkt wel erg veel op een extreme vorm van alternatief straffen. En de FBI staat niet direct bekend om zijn vergevingsgezindheid.

  7. Over preken voor eigen parochie gesproken… Kom op, Jona, laat dit stokpaardje op stal staan en laat ons meegenieten/mee-ergeren met de zaken uit je eigen vakgebied. Genoeg belangwekkends daar! Nergens voor nodig, zo’n ongenuanceerde uitval naar een lang dode kunstenaar. Al te subjectief en een beetje goedkoop (want succes verzekerd, zie de reacties) dit.

    1. mnb0

      Maar ik wil ook graag meegenieten van JL’s aversie tegen Chagall. Waarom zou dat niet mogen kunnen?

        1. mnb0

          Nee, ze hoeven niet onweersproken te blijven, maar dat is nou net wat u niet doet. U roept op tot afschaffen (“op stal laten staan”). Weersprekingen vind ik al net zo amusant; afschaffen zou ik bijzonder jammer vinden.
          Inderdaad heb ik grote waardering voor creatieve beledigingen. Twee voorbeelden met als mikpunt kunstenaars (evt. tussen aanhalingstekens) die ik hogelijk waardeer:

          “Dit stuk confronteert ons met de misselijk makende gedachte dat er muziek bestaat die kan stinken.” (Eduard Hanslick).
          “If this group is gonna make it I’ll have to commit suicide. From the first note you know you don’t want to hear anymore.” (Melissa Mills)

          Uiteraard vraag ik mij dan wel af hoe het verder met het reukorgaan van Hanslick is gegaan (volgens het volledige citaat is dat zijn oor), alsook of Mills haar voornemen ooit in daden heeft omgezet (want de groep heeft het gemaakt, behalve in de oren van respectabele critici).

  8. Peter Verhaak

    Het niveau van de hier geleverde “kunstkritiek” valt me een beetje tegen, zeker in het licht van de hoge eisen die aan de “oude geschiedeniskritiek” of de “archeologiekritiek” gesteld worden

    Peter Verhaak

    1. mnb0

      Het niveau van de hier geleverde “kunstkritiek” komt uitstekend overeen met het niveau van de hier besproken kunstenaar.

  9. Johan Leestemaker

    Medellín, 13 april 2018

    De, helaas alweer, verwarde presentatie van de kant van de heer Lendering, met bovendien de facto onjuiste data, noopt tot een reactie. Daartoe roept Lendering zelf voortdurend op, en ik wil hem niet gedesillusioneerd in zijn confuse staat achterlaten.

    Hij schrijft dat de schilderijen van Chagall een berucht theologisch probleem vormen. (a) Wist ik niet dat de heer Lendering ook expert is op theologisch terrein. Maar (b) is dit wel de eerste keer dat ik over deze stelling verneem, terwijl ik (helaas) door tal van kundige academisch geschoolde theologen in mijn families van vader´s en moeder zijde omrings was/ben.

    Helaas gaat de verwarring nog wat door, want vervolgens krijgen we een onvolledig, ERGO onwaar citaat voorgeschoteld van een nietbestaande Engelse theoloog.

    Immers, Lendering schrijft: ¨ “I think that God somewhat overestimated his ability”, in de woorden van de Britse theoloog Wilde.¨.

    De schellen vallen me van de ogen.

    Britse theoloog Wilde? Dat zijn DRIE koeien van onwaarheden op een rij. Lendering doelt op de IERSE dichter Oscar Wilde, aan wie de uitspraak toegeschreven wordt:
    ¨ I think that God in creating Man somewhat overestimated his ability.¨

    Kortom. VIER onwaarheden van de kant van Lendering.

    Misschien dat Lendering iets kan met dit (ware) citaat, door een kleine substitutie oefening.

    ¨I think that Lendering in creating his own Absolute Truth, somewhat overestimated his ability¨.

    Mocht Lendering dit allemaal als een grapje bedoelen, en was het slechts een vrijdag 13 april misleiding, dan zou ik hem willen vragen een boetedoening te plegen richting ons als trouwe, waarheid-minnende en -zoekende lezers en hulpvaardige commentatoren, door ons eens een technisch en deskundig doortimmerd verhaal voor te schotelen over dat wat er dankzij godsdienst en/of de tijd aan prachtige klassiek degelijke schilder-, beeldhouw- en houtbewerkingskunst teloor gegaan is sedert het optreden van de zogenaamd zo verheven, zogenaamd zo menselijke volg(st)ers van die (andere) verwarde, misleidende oproerkraaier uit Nazareth, waar de Romeinen terecht korte metten mee maakten.

    Oscar Wilde wist daarover mee te praten.

      1. Theo van Dijk

        Ik durf geen oordeel over Chagall te geven, maar het bombastische taalgebruik van de geachte reaguurder Johan Leestemaker (toevallig ook JL) vind ik fantastisch (als voormalig ambtelijk vertaler). Jammer dat er ook wel eens een foutje in sluipt. In mijn optiek passen de van de ogen vallende schellen hier niet zo goed. Omdat ik minder goed ben in bijbelgezegden, zou ik het er hier prozaïscher op houden dat mijn broek ervan afzakt. Overigens ook een leuke reactie van heer Krekel.

    1. “(a) Wist ik niet dat de heer Lendering ook expert is op theologisch terrein.”
      Wist u dat niet? Dan bent u blijkbaar niet op de hoogte van de publicaties van de heer Lendering? Dat is spijtig.

  10. Johan Leestemaker

    Lees svp voor ¨omrings¨ in mijn vorige reactie ¨omringd¨. Hier op de vroege ochtend sla je wel eens net naast de juiste toets. 😉

    1. jacob krekel

      tongue in cheek, heer Leestemaker? Je kunt Wilde best Brits noemen,Ierland was al eeuwen een Brits eiland, voordat dat eiland (minus Ulster) een onafhankelijke staat werd, ver na het overlijden van Wilde (k sla trouwens op vrijwle ieder moment vand e dag op verkeerde toetsen, zoals u jier kunt lezen)

  11. Heel erg geestig.

    Mijn eigen weerzin tegen Chagall is overigens een stuk minder geworden sinds ik mij realiseer dat hij verwoede poigingen doet de last van loodzware historische omstandigheden te lijf te gaan met die dwangmatige lichtvoetigheid van hem.

    Dat maakt zijn werk misschien niet minder kitsch maar ik ga er in ieder geval niet meer van over mijn nek.

    Waarom je zoiets aan de muur zou hangen, is mij echter nog steeds een raadsel.

      1. Had je dat dan werkelijk nog nooit bedacht? Hij schildert een voor altijd verloren wereld. Het teruggevonden werk op de foto is een vroeg werk en zeker niet zijn beste. Hij had zijn latere vorm nog niet gevonden en waarom ook? Zijn wereld was toen nog intact. Die wereld is letterlijk in rook opgegaan (we hebben het over Oost-Europa). Dat ijle zit in zijn latere schilderijen. Verf geworden weemoed. Je hoeft het niet mooi te vinden, maar om het nou zo af te branden vind ik echt overdreven. Een schilderij is verf op een ondergrond, een drager. De schilder bepaalt hoe hij die verf op de ondergrond zet. Dat kan een verbeelding van de zichtbare werkelijkheid zijn en dat wordt dan ‘mooi’ gevonden. Maar die verf kan ook worden gebruikt om een andere, minder zichtbare werkelijkheid te verbeelden. Dat is geen kleurenkladden. Het gaat gewoon om iets anders dan het letterlijk zichtbare, verbeeld met verf op een of andere ondergrond.

  12. Johan Leestemaker

    1. 😉 Ja, laat gevoel voor humor vooral niet teloor gaan na zoveel anti-Chagall geweld.

    2. U heeft, uiteraard, volkomen gelijk. Toch doen we Oscar´s nagedachtenis (en die van zijn ouders) recht door op zijn Iers-heid te blijven wijzen.

    Zie onder meer hier de woorden van de kleinzoon van Oscar (Merlin Holland):

    a. ‘Oscar’ is the best-known ‘Wilde’
    True, but unfairly so. His father, Sir William, was a remarkable Dublin doctor whose medical work on the 1851 and 1861 censuses earned him his knighthood, and is still referred to today as essential source material for 19th century Irish history. Sir William also published important contributions to the study of Celtic antiquities and Irish folklore. Oscar’s mother, Jane, was a prominent Irish Nationalist and poet who was nearly imprisoned for her inflammatory anti-English writing in 1848. As Oscar would write from prison in 1897: “She and my father had bequeathed me a name they had made noble and honoured not merely in literature, art, archaeology and science, but in the public history of my own country in its evolution as a nation.”

    b. Being Irish was just an accident of birth; he was an English author, surely?
    In the sense that The Importance of Being Earnest and Lady Winderemere’s Fan are archetypically ‘English’ plays – perhaps; but there is a profound Irishness underlying much of what Oscar wrote and thought, especially in his correspondence. He may have remarked that the first thing he forgot at Oxford was his Irish accent, but when his play Salomé was banned he openly accused the English of being narrow-minded saying, “I am not English; I’m Irish which is quite another thing.”

    Bron: Merlin Holland, Irisch peacock and scarlet marques, 4th Estate, 2004.

  13. Johan Leestemaker

    Ironically, it may have been the Nazis who established Chagall as a Jewish artist. In 1937 Joseph Goebbels, the Nazi propaganda minister, decreed that all paintings by Chagall in public collections in Germany must be burned along with the works of other “degenerates.” Only his Pinch of Snuff was saved, to be displayed in Goebbels’ “degenerate art” exhibition.

    Bron: http://segulamag.com/en/articles/%D7%A6%D7%99%D7%99%D7%A8-%D7%A2%D7%9C-%D7%94%D7%92%D7%92/

  14. Dirk

    Ik loop regelmatig met mijn zoon van 7 door het Middelheimmuseum achter de hoek. Zo’n park, dat is nu eens een prima oplossing voor moderne en hedendaagse kunst. Op kunstsafari kan je er de meest exotische sculpturen en bizarre installaties spotten, al is het ons al overkomen dat we meenden er één te zien, maar het bleek een werf van de groendienst te zijn. Als we voldoende vervreemd zijn voor de week verlaten we het park en ’s avonds gaat de poort op slot, zodat we gerust kunnen zijn dat we al deze gevaren niet in de publieke ruimte zullen treffen.

Reacties zijn gesloten.