De stad heet Kyrenia of Keryneia. In het Turks heet ze Girne. In elk geval is het een havenstad in het noorden van Cyprus en als je nog wat noordelijker gaat, dan kom je op de plek waar in de eerste helft van de derde eeuw v.Chr. een Grieks koopvaardijschip verging. Aan boord van het bijna vijftien meter lange zeilschip waren ruim 400 wijnamforen uit Rhodos en Samos, kruiken met een enorme lading amandelen en negenentwintig molenstenen uit Kos. Ook aan boord: vissers en een kok.
Op het moment dat ze in de golven verdween, was het schip al een eeuw oud: met de koolstofmethode kon worden vastgesteld dat de amandelen dateren van 2237 ± 62 B.P. en het scheepshout van 2338 ± 44 B.P. Omgerekend is dat rond 288 en rond 389 v.Chr. Op de kiel waren verschillende reparaties te zien. De ouderdom zal een factor zijn geweest bij haar ondergang, maar het was niet de enige. Het gebeurde tijdens een storm, want het zeil was gestreken en neergelegd op de voorplecht, waar de tuigringen zijn gevonden.
Wie bijgelovig is, zal nóg een factor kunnen aanwijzen. De duikers die het wrak vonden, ontdekten te midden van de amforen een loden vloektabletje, opgevouwen in een eveneens loden envelop, verzegeld met een koperen spijker. Hier is het tabletje:
Het wonderlijke is dat het tabletje, waarop meestal de namen en de tekst van de vervloeking staan gegrift, onbeschreven bleek. Degene die het in het ruim wierp, moet ongeletterd zijn geweest, zoals vrijwel iedereen in de oude wereld. Opvallend is bovendien dat de koperen spijker, die doorgaans werd aangebracht om de vloek in werking te doen treden, niet het enige bindmiddel was: het tabletje was ook dichtgebonden met twee stukjes koord, alsof het schip zo aan de bodem van de zee moest worden vastgebonden.
We zouden meer willen weten van de occulte wereld van de antieke magie, maar voor het moment kunnen we concluderen dat degene die, vol haat, het schip naar de kelder wenste, met zijn vloektablet zijn zin heeft gekregen.
[Dit was de 274e aflevering in mijn reeks museumstukken; een overzicht is hier.]
Ach, soms zou ik wensen dat ik in onze moderne 21e eeuw vergelijkbare middelen tot mijn beschikking had …..
Ik verkoop loden vloektabletjes inclusief een handleiding hoe je deze kunt maken met een aantal vervloekingen in het Latijn waar je alleen nog maar de naam van de vervloekte in hoeft te vullen en de spreuk in de tablet krast. Voor diefstal is er een generieke vervloeking van de dief ………..
Mijn verzuchting betreft niet het maken van die tabletjes, maar de werking ervan.
wat kost zoiets?
Ik verwens de huidige regering soms, maar om zo’n vloektablet op te sturen naar het Torentje, gaat misschien wat ver…
Ik ben overigens niet bijgelovig, maar weet wel dat er meer is tussen hemel en aarde dan onze zintuigen waarnemen.
“Het tabletje was ook dichtgebonden met twee stukjes koord, alsof het schip zo aan de bodem van de zee moest worden vastgebonden.”
Dat beeld is een associatieve interpretatie uwerzijds, die wordt beïnvloed door de locatie waar het schip werd aangetroffen. Kan dit ook de associatie van de vervloeker zijn geweest? Wie een schip schade toewenst, heeft daarbij (volgens mij) in de eerste plaats voor ogen dat het schip in zwaar weer a) genoodzaakt zal zijn de lading te lossen ofwel b) met lading en al ten onder gaat. De ondergang op volle zee is dus m.i. het cruciale moment waar de vervloeker naar uitziet, niet de uiteindelijke rustplaats op de zeebodem.
Ik weet alleen dat dit is wat het museum schreef. Hoe betrouwbaar dat is, ik weet het niet.