Van 2005 tot 2020 vatte ik het online beschikbare oudheidkundige nieuws elke maand samen en mailde dat als de Livius Nieuwsbrief naar een groeiend publiek. Uiteindelijk waren er 7900 abonnees, maar de kwaliteit van de samengevatte berichten was abominabel. Rond 2014 constateerde ik dat 40% van de online-artikelen fouten bevatte die de betrokken wetenschappers herkend behoorden te hebben. Het duurde daarna nog zes jaar tot bij mij het kwartje viel: door die informatie te delen, zelfs als ik aangaf dat het onzin was, was ik medeplichtig aan de academisch desinformatie. Dus stopte ik ermee. De oudheidkunde gaat kapot, zeker, maar het hoeft niet door onze handen te gebeuren.
Hieronder vindt u een van de nieuwsbrieven. Veel links zijn inmiddels verouderd.
LIVIUS’ EIGEN NIEUWS
Op onze blog: de Nubische koningen van Egypte, het British Museum, Diogenes van Oinoanda en wat betekende een maansverduistering in Babylonië? Een bespreking van een nieuwe vertaling van de Didache en de leuke expositie “land van Latijn” in Franeker.
In de reeks museumstukken: Tepe Hissar, een Romeins muzikantengraf, een slavenketen, een jagende leeuw en een gekooide vogel. In de reeks Methode op Maandag: de betrekkelijkheid van periodisering. Plus drie krabbels over Byzantium: de stichting van Constantinopel, de godsdiensttwisten en een walvis.
======================================
HET MOOISTE VAN DE MAAND
In onze erkend subjectief “het mooiste van de maand” genoemde rubriek dit keer het bericht dat in Krefeld-Gellep niet één maar twee trofeeën zijn gevonden uit de tijd van de Bataafse Opstand.
======================================
EGYPTE
Leuk stukje over een scheepsmodelletje dat licht werpt op de wijze waarop de Zeevolken zich verplaatsten.
Er was een sarcofaag in Alexandrië en hoewel iedereen grappen maakten van “pas op, er zit een mummie in met een gruwelijke vloek”, viel het allemaal reuze mee: drie skeletten en een hoop rioolwater.
Verschillende Egyptische koningen kunnen “de laatste farao” worden genoemd, zoals Taharqo, Nektanebo en de schimmige Chababash. Silvia de Wild blogt over het vrijwel vergeten koninkrijk Nobatia.
En verder: Amarna, Elkab, Giza, Minya, Saqqara. En als zomerse verrassing is daar de ooit onvermijdelijke doctor Zahi Hawass weer, “the Osiris of antiquities”
======================================
HET OUDE NABIJE OOSTEN
De koppenmaker van het NRC Handelsblad veroorloofde zich een lolletje (“zij dronk ranja met een rietje”) maar het eigenlijke stuk over bier is interessant. En nog meer bier.
Geplunderde voorwerpen uit Nimrud en Palmyra duiken op in Londen. Vooral het laatste is verontrustend omdat het suggereert dat de Russen profiteren van de zwarte handel. Geen kleine speler dus. Plus de schade in Ebla. Plus een overzichtsartikel over de strijd daartegen. Vergelijk.
En verder: Sidon, vijfhonderd graven in Kerman, sporen van de Perzische verovering van Sardes.
======================================
DE OUDE GRIEKEN
Leuk artikel over oud-Griekse muziek.
Een inscriptie met een Odyssee-fragment uit Olympia is interessant maar werd gehypet – en zowaar doorgeprikt.
En verder: een Romeins graf op Sikinos.
======================================
ROME EN ZIJN RIJK
Bulgarije heeft altijd interessant nieuws, zoals de opgraving van een groot Thracisch graf uit de Romeinse tijd.
Misschien is er een fragment gevonden van een nog onbekend werk van Galenus.
Is er een kerk opgegraven bij de Milvische Brug? Uw redacteur wordt moe van de talloze claims vóór er een rapport ligt.
En verder: Istanbul en Magnesia.
======================================
BENOORDEN DE ALPEN
Veel aandacht voor wat dankzij de droogte zichtbaar is in Nederland en in Vlaanderen. Uw redacteur begreep het even niet en een van de abonnees van deze nieuwsbrief attendeert op de consequenties voor de Malta-wetgeving.
In Keulen is een gebouw ontdekt dat door de archeologen is geïdentificeerd als bibliotheek. Eigenlijk weten we niet zo goed hoe antieke leeszalen eruit zagen, dus dit is interessant.
Een artikel over twee gereconstrueerde Romeinse schepen op de Rijn is vooral interessant om de voorlaatste alinea, waar de betrokkenen aangeven dat voorlichting méér behoort te zijn dan de eerste lijn waar het, langs de limes, veel te vaak bij blijft. Er is vervolg nodig, verdieping. Als dit het begin is van volwassen limes-voorlichting, is het dikke winst.
“Loopt de oudste weg van Nederland over onze campus?”, vragen ze zich af in Nijmegen. Journalistieke beginnerswijsheid: als de kop is geformuleerd als vraag, is het antwoord nee.
Voor illegale opgravingen hoef je niet naar Irak of Syrië of Egypte. Putten is dichterbij.
Het maandelijkse lijstje uit Groot-Brittannië: Alderney, Carmarthen, Monmouth, de Orkney-eilanden, isotopenonderzoek in Stonehenge. En ook daar in het westen was het droog.
En verder: Attendorn, de Maas-wrakken nog eens, Tiel-Medel, een graf uit Zülpich.
======================================
ISRAËL, JODENDOM EN CHRISTENDOM
Ook deze maand zou de nieuwsbrief incompleet zijn zonder een gevalletje oudheidkundige standaardoverdrijving. Klik maar niet hier als u uw zonnige humeur wil behouden. En ook dit moet u maar niet lezen. En lees liever dit interview met Jürgen Zangenberg over hypes.
Sprekend over Zangenberg: die is weer bezig in Horvat Kur.
Palimpsesten in het Catharina-klooster in Egypte (in Toebosch’ Eigen Tijdschrift).
En verder: Lod. Gewoon mooi.
======================================
OVERIG
Vrij spectaculair: bewijs dat de mensen al brood maakten van wild graan, vóór de uitvinding van de landbouw.
Het elegantere schrijfwerk: zonder ook maar een onvertogen woord te gebruiken, brandt de Belgische classicus Patrick De Rynck een boek over Hannibal tot op de grond toe af.
Om helemaal blij van te worden: prachtig Skythisch/Sakisch goud uit Kazachstan.
======================================
HET DOMSTE VAN DE MAAND
In onze erkend subjectief en hopelijk voor het laatst noodzakelijke “het domste van de maand” genoemde rubriek dit keer meer over het archeologisch onderzoek in Noordwijk, waarbij op aanwijzing van een paragnost wordt gezocht naar de schedel van een heilige die niet bestaat en men vervolgens “hebbes!” roept. In een vrij land is zoiets toegestaan, maar echt verheffend is het niet.
======================================
BOEKEN
De boekenrubriek in de Livius Nieuwsbrief wordt verzorgd door Roel Salemink van de Amsterdamse Athenaeumboekhandel, die u de boeken snel zal leveren als u gebruik maakt van de onderstaande links.
De Britse archeoloog Richard Hingley schreef Londinium: A Biography. Roman London from its Origins to the Fifth Century, een mooi geïllustreerd boek over de ontwikkeling van de stad Londen onder de Romeinen van de eerste tot en met de vijfde eeuw na christus.
In Writing on the Wall. Graffiti and the forgotten Jews of Antiquity probeert archeoloog Karen Stern de schrijfsels en tekeningen die de gewone, niet tot de elite behorende joden achterlieten op de muren van hun leefomgeving te interpreteren en hiermee deze ‘stille’ groep een stem te geven: “Just like their neighbors throughout the eastern and southern Mediterranean, Mesopotamia, Arabia, and Egypt, ancient Jews scribbled and drew graffiti everyplace–in and around markets, hippodromes, theaters, pagan temples, open cliffs, sanctuaries, and even inside burial caves and synagogues.”
Vertalingen verschenen van boeken van Matthew Kneale en Mary Beard. Rome, een geschiedenis van de stad in zeven plunderingen beschrijft de geschiedenis van de eeuwige stad aan de hand van de vele keren dat de stad werd ingenomen. Hoe wij kijken, met gelovige ogen gaat over hoe de mens zichzelf door de tijd heen afbeeldde en hoe wij daar tegenwoordig naar kijken.
Beyond the Nile, Egypt and the Classical World, is de catalogus bij de gelijknamige tentoonstelling in het J. Paul Gettymuseum in Los Angeles waarbij kosten nog moeite zijn gespaard om de meest relevante en de mooiste objecten bij elkaar te brengen. In het RMO wordt op 5 september een middag georganiseerd rondom het thema en het boek:
======================================
EN TOT SLOT
Een overzicht van beroemde LP-hoezen waarmee je mensen op de mouw kunt spelden dat deze bands door de Oudheid zijn geïnspireerd.
Toota witharsechwanoo!
Het is nu natuurlijk te laat voor de abonnees, maar het zijn kosten noch moeite (bij Atheneum).
Het was pas echt leuk geweest als er had gestaan: kosten en moeite zijn gespaard!
Interessant dat brood ouder zou zijn dan de landbouw, maar als je er over nadenkt is het een veel logischer volgorde dan de omgekeerde.
Ik stel overigens voor de term “uitvinding van de landbouw” te vervangen door “ontwikkeling van de landbouw”, of eventueel “de geleidelijke ontwikkeling…”. Er is niet een mesolithische Willy Wortel geweest, wat diens naam ook moge suggereren.
In het stuk over oude Griekse muziek staat een storend foutje:
“The principal components of Greek music—as of all music—were the voice, instruments, rhythms, and melodies.”
De vijfde component, harmonie, is net zo belangrijk, zoals dit beroemde moderne voorbeeld zo fraai en treffend laat horen:
https://www.youtube.com/watch?v=pBUed20opeU
De Griekse muziek uit de klip maakt ook gebruik van harmonieën. Dat viel te verwachten, want Pythagoras en zijn volgelingen deden er al onderzoek naar.
https://en.wikipedia.org/wiki/Pythagorean_tuning
Erg jammer dat er weer een commentator door de muziek heen moet tetteren.
“Imagine that all we knew of….. the operas of Mozart, … were the words”
Oef, wat een straf – met name de teksten van zijn Italiaanse opera’s zijn triviaal.
“En ook dit moet u maar niet lezen.”
Wie genoeg zelfbeheersing heeft kan het wagen alleen de kop te lezen. Dat is ook genoeg.
Nee, noch deze gereconstrueerde Griekse muziek noch de beschreven muziek uit de bronnen maken gebruik van harmonie.
De melodieën zijn monofoon, niet heterofoon; het is niet de bedoeling dat er samenklanken ontstaan en als ze ontstaan hebben ze geen muzikale of narratieve betekenis; de genoemde dissonantie is speculatief. Het is ook twijfelachtig of er een bourdon/drone werd gebruikt zoals in de video.
Harmonie is niet slechts een toevallige samenklank, het is de relatie tussen de samenklanken. Dat vereist betekenisgeving en dus planning. Er is niets in de bronnen die daarop wijst.
De harmonie van Pythagoras en Plato had weinig met muziek te maken en al helemaal niet met samenklank. Pythagoras bestudeerde boventonen, maar die werden in de muziek niet gebruikt, behoudens de mogelijkheid van overblazen van de laagste tonen van een blaasinstrument, zoals ook in de video aan bod komt. P&P waren meer geïnteresseerd in de schoonheid van de getalsverhoudingen en de religieuze implicaties.
…
“These pagan melodies, dating from the 5th century BC to the 3rd century AD, are audibly related to the sung music at the beginnings of the Western musical tradition as we know it, 9th-century Gregorian plainsong. The connection has never before been proven, and it changes musical history.”
Dit is volstrekte flauwekul. Niet alleen komt er niets van terug in de video maar het gaat totaal voorbij aan de Joodse en Levantijnse oorsprong van de manier van psalmen zingen die onmogelijk voort kan zijn gekomen uit de Griekse muziek van 500-300 BC. Bovendien gaat het uit van een achterhaald negentiende eeuws concept van continuïteit in de geschiedenis, en nemen ze aan wat juist bewezen moet worden.
Beste Jona,
juist een klein opmerkinkje over je voor de rest zoals steeds zeer treffelijke maandelijkse overzicht:
Gezien ik als literatuurliefhebber getrouw de Standaard der Letteren doorstruin, had ik dit artikeltje over Hannibal ook al gelezen. Het werd echter niet geschreven door Patrick Lateur, maar door Patrick De Rynck….. beide “Patricken” zijn echter vertaler van klassieke teksten…. 🙂
Inmiddels verbeterd!