Van 2005 tot 2020 vatte ik het online beschikbare oudheidkundige nieuws elke maand samen en mailde dat als de Livius Nieuwsbrief naar een groeiend publiek. Uiteindelijk waren er 7900 abonnees, maar de kwaliteit van de samengevatte berichten was abominabel. Rond 2014 constateerde ik dat 40% van de online-artikelen fouten bevatte die de betrokken wetenschappers herkend behoorden te hebben. Het duurde daarna nog zes jaar tot bij mij het kwartje viel: door die informatie te delen, zelfs als ik aangaf dat het onzin was, was ik medeplichtig aan de academisch desinformatie. Dus stopte ik ermee. De oudheidkunde gaat kapot, zeker, maar het hoeft niet door onze handen te gebeuren.
Hieronder vindt u een van de nieuwsbrieven. Veel links zijn inmiddels verouderd.
LIVIUS’ EIGEN NIEUWS
Op onze blog: zo oud als Metusalem, een bespreking van De wereld vóór God van Kees Alders, Herodotos’ halflegendarische volken, een veertien delen tellend feuilleton over de Tweede Punische Oorlog, de Wijzen uit het Oosten, een Chaukische hond in de pot, Plinius de Oudere, driemaal Nehalennia, de joodse Dionysos, Nikolaas van Myra, een christelijke olielamp, een vasa diatreta en Byzantijnse fabels.
In het kader van de Assense expositie over Nubië (die u moet bezoeken): Senkamanisken, de tafel van de zon en twee mooie lampen.
In de reeks Methode op Maandag: Winckelmann, verklaren door middel van vergelijking en de Physics of Society.
Uw redacteur sprak voor een groep archeologen over de contraproductieve voorlichting over de limes en schreef voor de komende Week van de Klassieken het themaboekje, met de hopelijk voldoende vervreemdende titel Wahibre-em-achet en andere Grieken.
======================================
HET MOOISTE VAN DE MAAND
In onze erkend subjectief “het mooiste van de maand” genoemde rubriek: Pompeii. Een paar jaar geleden zag het er slecht uit maar de financiering is sindsdien verbeterd, er zijn restauraties en er is onderzoek. Een positieve afsluiting van het jaar.
======================================
EGYPTE en HET OUDE NABIJE OOSTEN
Om heel verdrietig te worden: de situatie in Jemen. “The great dam of Marib was one of the first archaeological sites that Saudi Arabia destroyed”. Het stáát er gewoon.
Meer schade aan het erfgoed: in Damascus is heel veel teruggevonden.
De klimaatomslag in de eenentwintigste eeuw v.Chr. was allang bekend maar wordt preciezer gedateerd.
Een beschreven stenen kruik in het British Museum bleek niet te zijn wat ze leek.
We hadden de onvermijdelijke doctor Zahi Hawass graag in het oude jaar achtergelaten, maar hij weet weer de aandacht op zichzelf te vestigen.
En verder: Beiroet, Saqqara, Edfu, Kilis (=Zeugma), Al-Khalwa, Gebel el-Silsila, Nineveh, Sela. En: Marvel meets Mesopotamia en Egyptische sokken.
======================================
DE OUDE GRIEKEN en ROMEINEN
Weinig nieuws deze maand, maar een deel is om helemaal blij te worden: een leuk verhaal over de herontdekking van antieke reliëfs op Zakynthos.
Latijn is stampen.
En verder: Adana, een inscriptie uit Antandros, Berenike (met olifantentransport), Buto, Damietta, Gadara, Halicarnassus, een inscriptie uit de Sava, Smyrna en schoolschrift.
======================================
BENOORDEN DE ALPEN
De Kasteel van Amstel-prijs voor het nieuwsbericht waarmee op de schandaligste wijze naar aandacht wordt gehengeld, gaat naar dit artikel: een Romeinse helm die wordt gehypet als bewijs dat de Britse stammen hebben gestreden tegen legionairs. Maar wie betwijfelde dat dan?
Leuk proefschrift over de bevoorradingsbases van de Romeinse troepen in de Lage Landen.
De Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed legt uit wat ze de komende jaren wil doen en heeft het over een monitoringprogramma, het “verbeteren van de communicatie vanuit de overheid”, het stimuleren van innovaties (laat dit even op u inwerken), “investeren in waardering en bescherming” en voorouders. Een onnatuurlijke nadruk op “ons” verleden wordt nog onderstreept met wapperend roodwitblauw. En o ja: “verhalen vertellen over wie wij zijn en ons verleden”. We moeten misschien ergens aanplakken dat van inhoud echt niemand doodgaat.
En verder: de prehistorische grafheuvels bij Epe, synthese over de opgravingen in West-Friesland, het vorstengraf van Oss, IJzertijdnederzetting bij Voorthuizen, een Romeinse waterput in Houten, Hombeek bij Mechelen, Berlicum, de Romeinse villa bij Voerendaal, het Merovingische grafveld bij Elversele. Plus: hoe doe je nou een torque om?
======================================
ISRAËL, JODENDOM EN CHRISTENDOM
Ja, er was een aardbeving in de tijd van Amos. Wisten we al. Hoef je niet te factchecken want dat is gewoon aandachttrekkerij.
Slavenhandel in het oude koninkrijk Israël.
Een Perzische basis bij Akko in het noorden van Israël? Nee, natuurlijk niet. Alleen wat vondsten, een oude theorie en de gebruikelijke oudheidkundige standaardoverdrijving.
Bijna was chanoeka voorbijgegaan zonder archeologische claims, maar er was een lichtpuntje: een lampje, gevonden in Shivta.
Joris Verheijen bespreekt drie Nederlandse boeken over de apostel Paulus.
Onderzoek naar het botmateriaal uit het graf van Ambrosius suggereert dat het inderdaad van Ambrosius is. Niet dat iemand daar redelijkerwijs aan kon twijfelen.
En verder: trepanatie in Megiddo, Kiryat Yearim (negeer geneuzel over de Ark van het Verbond), Jeruzalem, twee wonderschone beelden uit Beit Shean en Sepforis.
======================================
OVERIG
De moeizame relatie tussen TV en archeologie. En tussen geschiedenis als poging je eigen ideeën te doorgronden en voor de fun.
Laat niemand zeggen dat het publiek weinig belangstelling heeft voor de Oudheid. Zelfs als het gaat over antibiotica, halen ze er nog druïden bij.
Een leuke reeks over antiek design: 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7.
Desinformatie over de Oudheid kun je vaak zien aankomen en daarom valt erop te anticiperen. Uw redacteur stelde een hopelijk bruikbaar overzicht samen.
Waarom de Alt-Right zo van de klassieken houdt. De olifant in de kamer is dat de oudheidkundige wetenschapscommunicatie ondermaats is.
En verder: monumentenbeleid als de zeespiegel stijgt, perkament, een imitatie-goudstuk van Alexander de Grote in Slovenië, Illyrische tempels in Montenegro, handelsrelaties over de Indische Oceaan (vergelijk twee millennia eerder). Plus: de domesticatie van de kat.
Een goed artikel over de Schøyen-collectie. Het concentreert zich weliswaar op boeddhistische teksten maar het had ook kunnen gaan over Dode Zee-rol-fragmenten of n’importe welke andere tekst zonder geldige provenance. Zonder provenance is er geen garantie dat de data wetenschappelijke waarde hebben en de auteur van het artikel plaatst de “wetenschappelijke” uitgave van zulke teksten waar ze hoort: bij de wetenschapsfraude. De Artemidorospapyrus werd afgelopen maand ontmaskerd (en dat verbaasde niemand), de maand ervoor waren het vijf Dode Zee-rol-fragmenten (en dat verbaasde ook al niemand).
======================================
BOEKEN
Sprekend over antieke teksten zonder provenance: God’s Library van Brent Nongbri gaat over de problemen rond de uitgave van vroegchristelijke manuscripten. De auteur pleit ervoor de oorspronkelijke fragmenten meer te beschouwen als archeologische objecten. Uw redacteur prees het boek in het NRC Handelsblad.
Waarmee we zijn aangekomen in de maandelijkse boekenrubriek in de Livius Nieuwsbrief, zoals altijd verzorgd door Roel Salemink van de Amsterdamse Athenaeumboekhandel, die u de boeken snel zal leveren als u gebruik maakt van de onderstaande links.
Van de hand van Edward J. Watts verscheen het boek Mortal Republic. How Rome Fell into Tyranny, waarin hij zich waagt aan een geschiedenis van de val van de Romeinse republiek. Eerder schreef hij over de vierde eeuw het boek The Final Pagan Generation.
Het Romeinse Rijk viel in de vijfde eeuw in vele stukken uiteen. De Ostrogoten onder hun koning Theoderik heersten in Italië. Jonathan Arnold schreef het boek Theoderic and the Roman Imperial Restoration, waarin hij laat zien dat de Goten zichzelf als Romeinen zagen en dat ze met hun succes het Romeinse Rijk nieuw leven inbliezen.
Deze maand verschenen een paar mooie vertalingen. Allereerst is er Alle Goden! Theogonie van Hesiodus, vertaald door Ronald Blankenborg. Hier een recensie. Bij de Historische Uitgeverij verscheen Over Drogredenen van Aristoteles, vertaald door Pieter Sjoerd Hasper en Erik Krabbe. Daarnaast verscheen bij van Oorschot een prachtig door Floris Tilanus geïllustreerde uitgave van een selectie van de Metamorfosen van Ovidius in de vertaling van Marietje d’Hane Scheltema.
In het Drents Museum in Assen is nu een tentoonstelling over Nubië, waarbij een mooie catalogus hoort: Nubië. Het land van de Zwarte Farao’s.
======================================
SLECHT NIEUWS
De ring van Pilatus. De betrokken wetenschappers vinden de Oudheid niet interessant genoeg en hypen het dus maar op, ook al weten ze beter.
Slecht nieuws voor liefhebbers van pseudowetenschappelijk geneuzel: de Ark van het Verbond is niet in Ethiopië.
De Mesopotamiërs, de joden, de eerste christenen en de huidige moslims en oosterse christenen wijzen een berg bij Cizre aan als rustplaats van de Ark van Noach. Als er al iets is, is het zeker niet de berg in Oost-Turkije. Elke expeditie die die onderzoekt, komt niettemin met succes terug. Dit keer zijn het mensen die aan de hand van een satellietfoto hebbes roepen.
======================================
INTERNET
Een fijne database met Ptolemaïsche munten. Kijk, daarvan willen we meer hebben en dan één grote website om ze allemaal te ontsluiten. En het kan toch niet zo moeilijk zijn om zoiets te maken?
======================================
EN TOT SLOT
U kent de eerste les Egyptisch: nóóit een inscriptie hardop voorlezen, want voor je het weet heb je een of andere onderaardse vloek uitgesproken over jezelf. Dat weet iedereen die weleens een film ziet. Gelukkig is er een remedie: leer Latijn!
“Latijn is stampen.”
Ja, vreselijk. Wiskunde trouwens ook: gonioformules en standaarddifferentiaties. Ik zal nooit vergeten hoe bedrogen ik me voelde toen ik er achter kwam dat gemiddeld vier van de gonioformules tot één is te herleiden (heb ik dus 75% voor Jan met de korte achternaam zitten stampen) en voor standaarddifferentiaties handige naslagwerken bestaan (daar had ik er dus geen één van hoeven te stampen).
“Waarom de Alt-Right zo van de klassieken houdt.”
Vertaal maar gewoon naar het Nederlands: extreem rechts, dom rechts en/of rabiaat rechts (ja, er is ook fatsoenlijk rechts; zelfs groen rechts is mogelijk). Je zou ook neoconservatief kunnen gebruiken, maar dat is niet zo aardig jegens eerbiedwaardige conservatieven.
Op één belangrijk punt met ik het met het artikel oneens. Wetenschappers moeten geen discussie beginnen met welke pseudowetenschappers ook. Wetenschappers houden zich namelijk per definitie aan regels die pseudowetenschappers in de prullenbak hebben gegooid. De laatsten hebben dus een retorisch voordeel en reken maar dat ze er enthousiast en veelvuldig gebruik van maken. Wetenschappers moeten zich beperken tot
a) feiten presenteren, theorieën uitleggen en methoden demonstreren;
b) indien ze daar genoegen in scheppen onzin aan de kaak stellen en zo sarcastisch mogelijk de grond in boren (Tim O’Neill doet dat erg goed mbt Jezusmythicisme en er zijn allerlei evolutiebiologen die op vergelijkbare wijze creationisme aanpakken).
De wetenschapper die in discussie gaat met een pseudowetenschapper is bij voorbaat in het nadeel en legitimeert de laatste. De indruk wordt gewekt dat er een serieuze discussie is. Die is er niet. Per definitie is een serieuze discussie met pseudowetenschappers onmogelijk.
Mensen als jij en Bill Nye (die in discussie ging met Ken Ham) zitten er ergens tussen in en moeten twee keer nadenken. Nye deed het behoorlijk goed, maar even goed heeft Hambo geprobeerd hem voor zijn propagandakarretje te spannen.
Wat wetenschappers moeten doen is amateurs als ik van voldoende informatie voorzien. Ik ben immers geen wetenschapper en kan dus dezelfde trucs uithalen als pseudowetenschappers. En dan ben ik in het voordeel als ik de feiten aan mijn kant heb.Sarcasme en andere retorische trucs werken altijd nog beter als je ook gelijk hebt.
Ik begrijp dat dit in strijd is met jouw beschavingsideaal, maar zoals je weet ben ik er heel tevreden mee een onbeschaafde hork te zijn. En ik ben niet de enige.
Oh, nog even ter aanvulling en in de geest van je link naar het Leer Latijn artikel:
https://speld.nl/2019/01/09/wie-te-geloven-deze-101-rapporten-over-klimaatverandering-of-drie-uit-de-context-getrokken-grafieken-van-thierry-baudet/
“zeker niet de berg in Oost-Turkije”
Enige mildheid is heus gepast. Die dwazen bezorgen de plaatselijke inwoners een welkome aanvulling op hun dagelijkse inkomen.
De Livius nieuwsbrief is telkens een moment van frustratie, wanneer de overvloed aan interessante artikels botst op mijn beperkte tijd. Mijn vrienden die niet in het onderwijs staan, reageren op “beperkte tijd” trouwens met hoongelach.
Dan ben ik nog zo dwaas om er het artikel over de ark uit te kiezen. Onbegrijpelijk dat een journalist niet gewoon schrijft dat het waanzin is om concrete sporen van een mythisch verhaal te gaan zoeken (je kan net zo goed een expeditie in een Duits bos organiseren op zoek naar het peperkoeken huisje). Ik hoop dat de satellietfoto’s met andere redenen genomen zijn (en ik vrees militaire), want het zou helemaal om te huilen zijn als hier tijd en moeite werd ingestoken door de vluchtleiding. Die zenders met hun Indiana-Jonestoontje ook steeds, vol stunning secrets, mindblowing mysteries en andere alliteraties.
Stampen is een eerbare techniek naast andere, maar liefst pas als inzicht niet wil pakken of als aanvulling daarop. We proberen in taalonderwijs (in het 5de leerjaar komt Frans erbij) net als in andere vakken zo vaak mogelijk verbanden te leggen om structuren te herkennen of strategieën via inzicht aan te brengen. Dat lukt niet bij elk kind: dan komt het soms aan op van buiten leren.
Nu en dan kom ik rabiaat en dom links tegen, ook zeer vervelend.
Is inderdaad ergerlijk, maar er is een verschil: rechts wil alle studies zonder financieel belang en allerlei musea opheffen. Links hecht er nog wel waarde aan. Jona toonde het eens aan met de verkiezingsprogramma’s.
De echte bedreiging zit echter niet in de politiek. Rechts roept maar wat en links snapt het ook niet goed. Ik zou vooral letten op het filmpje van de RCE hierboven. Bij gebrek aan inzicht in wat het verleden is, kiest men voor nationalisme. Nog onwetender is moeilijk voorstelbaar.
@ck: klinkt redelijk!
Zeker. Rabiaat en dom rechts maakt echter de laatste 15 jaar veel meer lawaai. Zit ook in het Witte Huis. Heeft presidentschappen in EU-landen.
Dat is toch nog een tikje vervelender.
En zo lang links zich nog meer bezig houdt met genderincludiversiteit of hoe het ook allemaal heten mag en een klimaatakkoord dat demense alleen maar geld kost zie ik dat niet veranderen.
” Latijn is stampen”
Zie: http://www.musictory.fr/musique/Jacques+Brel/Rosa
Tekst:
C’est le plus vieux tango du monde
Celui que les têtes blondes
Ânonnent comme une ronde
En apprenant leur latin
C’est le tango du collège
Qui prend les rêves au piège
Et dont il est sacrilège
De ne pas sortir malin
C’est le tango des bons pères
Qui surveillent l’oeil sévère
Les Jules et les Prosper
Qui seront la France de demain
Rosa rosa rosam
Rosae rosae rosa
Rosae rosae rosas
Rosarum rosis rosis
C’est le tango des forts en thème
Boutonneux jusqu’à l’extrême
Et qui recouvrent de laine
Leur cur qui est déjà froid
C’est le tango des forts en rien
Qui déclinent de chagrin
Et qui seront pharmaciens
Parce que papa ne l’était pas
C’est le temps où j’étais dernier
Car ce tango rosa rosae
J’inclinais à lui préférer
Déjà ma cousine Rosa
Rosa rosa rosam
Rosae rosae rosa
Rosae rosae rosas
Rosarum rosis rosis
C’est le tango des promenades
Deux par seul sous les arcades
Cernés de corbeaux et d’alcades
Qui nous protégeaient des pourquoi
C’est le tango de la pluie sur la cour
Le miroir d’une flaque sans amour
Qui m’a fait comprendre un beau jour
Que je ne serais pas Vasco de Gama
Mais c’est le tango du temps béni
Où pour un baiser trop petit
Dans la clairière d’un jeudi
A rosi cousine Rosa
Rosa rosa rosam
Rosae rosae rosa
Rosae rosae rosas
Rosarum rosis rosis
C’est le tango du temps des zéros
J’en avais tant des minces des gros
Que j’en faisais des tunnels pour Charlot
Des auréoles pour saint François
C’est le tango des récompenses
Qui vont à ceux qui ont la chance
D’apprendre dès leur enfance
Tout ce qui ne leur servira pas
Mais c’est le tango que l’on regrette
Une fois que le temps s’achète
Et que l’on s’aperçoit tout bête
Qu’il y a des épines aux Rosa
Rosa rosa rosam
Rosae rosae rosa
Rosae rosae rosas
Rosarum rosis rosis
Brel zingt het ook in het ‘Vlaams’ op een tekst van Ernst van Altena
@roger van bever: Mijn hartelijke dank voor deze tekst!! Schitterend. Ik was een poosje geleden er naar op zoek! Dank!
@ Jan Kroeze
Graag gedaan, Jan! Ik heb ook nog ergens de tekst van Ernst van Altena liggen, maar ik kan hem nu een, twee, drie niet vinden. Als ik hem vind stuur ik je de link, tenzij je hem zelf hebt! Brel is voor mij nog altijd een hoogtepunt. Zijn aversie tegen de bourgeoisie, de katholieke kerk en haar schijnheiligheid en zijn haat-liefdeverhouding met de Vlamingen komen altijd terug in zijn teksten. Jammer dat hij zo leed aan zelf-destructief gedrag. Ik herinner me nog dat ik van een kort verblijf in Parijs terug reed naar Nederland en dat op de Franse radio werd aangekondigd dat hij in het ziekenhuis van Bobigny was overleden. Toevallig reed ik ook nog voorbij aan de afslag naar Bobigny. Onlangs was hier een discussie over wat je je altijd herinnert. Dit was zo’n moment!
P.S. in regel 4 van het tweede couplet moet natuurlijk ‘coeur’staan, maar dat zul je zelf al gemerkt hebben.
@roger van bever: Mocht je de tekst van Van Altena ergens tegenkomen dan hoor ik dat graag!!
Reeds bij voorbaat mijn dank!
Tekst van Rosa door Ernst van Altena:
https://muzikum.eu/nl/123-131-142683/liesbeth-list/rosa-songtekst.html.
@henksmout: mijn grote dank!!
Ook bedankt namens mij! Eerdaags weer eens opzetten, die goeie ouwe Jacques. Overigens zitten de kinderen in het schoolklasje in Asterix en de kampioen (pag 15) hetzelfde lijstje te stampen.
@antoinetteduister: Het boek van vestdijk heb ik binnen, 1e druk, 1952 . Bauddouin wordt vermeld op pag. 125. Ik snap de man nu wat beter ook omdat ik WikiPedia erop nageslagen heb.Tikkeltje ingewikkelde man. Hij probeerde nota bene Freud, Jung en Adler te combineren! Dat is geen doen in mijn ogen. Freud op zich is al lastig genoeg. Vooral als je z’n gevalsbeschrijvingen leest. Om knettergek van te worden! Dan leest Vestdijk een stuk makkelijker. Zijn romans zijn toegankelijk. Maar naar mijn mening zijn de boeken over religie, muziek (Mahler! Beh!) en zijn proefschrift over angst minder toegankelijk. Hij zelf had nogal behoorlijk last van angsten. Maar nogmaals dank!
Is livius.org naar een nieuwe provider verhuisd?
Nadat de domeinregistratie was weggevallen heb ik nog gezien dat er configuratiefouten op de webserver waren waardoor PHP-scripts niet werkten en er foutmeldingen verschenen. Nu lijkt alles weer op orde.
Had daar nog wel een stevige blog over verwacht.
Nee, zelfde provider, maar er is wel aan gewerkt.