Het zag er nu niet goed uit voor Paulus Tagaris. In Constantinopel zou zeker uitkomen dat hij geen lid was van de keizerlijke familie. Naar de patriarchen van Jeruzalem of Antiochië kon hij ook niet. Of hij Alexandrië of een terugkeer naar Perzië heeft overwogen is niet bekend. In elk geval vluchtte hij naar de vijfde patriarchenstad: Rome, waarheen de paus net vanuit Avignon was teruggekeerd. In Italië waren Byzantijnse geestelijken welkom, zeker nu er in Constantinopel een stroming was die in de zogenaamde Filioque-discussie, een van de meest heikele kwesties in die tijd, verzoening met de paus nastreefde.
Omdat Paulus om voor de hand liggende redenen niet door Constantinopel wilde reizen, trok hij door het gebied van de Mongoolse Gulden Horde – zeg maar Oekraïne – en Hongarije, bereikte Rome en gaf zich weer uit voor de patriarch van Jeruzalem, die was gekomen om te overleggen over de Filioque-kwestie. Wat de paus natuurlijk het liefste hoorde was dat zijn dwalende medebroeder in Christus zich bekeerde tot de ware christelijke leer – en dat deed Paulus dus. De paus, die een mogelijkheid zag zijn macht te vergroten, erkende hem in 1379/1380 als patriarch van Constantinopel, dit keer voor de Latijnse kerk. Dit was een officiële positie, al resideerde deze patriarch niet in Constantinopel maar in Chalkis op Euboia. Paulus stond nu aan het hoofd van alle rooms-katholieken op de Balkan en in Azië.
Op weg naar zijn nieuwe paleis verbleef Paulus enkele weken in Ancona. Hij schonk de stad de schedel van de apostel Jacobus, een voet van Sint-Anna en een nagel van het Ware Kruis. (Uiteraard zonder geldige provenance.) Daarna reisde hij naar Chalkis, waar hij vier jaar bleef wonen en ontdekte dat écht patriarchaal bestuur ingewikkelder was dan hij had gedacht. Tot overmaat van ramp ontdekte men in 1384 in Rome dat hij nooit patriarch van Jeruzalem was geweest, zodat hij moest vluchten. In het volgende jaar kroonde hij in de Hagia Sofia van Nicosia Jacobus van Lusignan tot koning van Cyprus.
Hiervandaan trok hij naar Rome, waar de paus op sterven lag. Wilde hij zelf paus worden? Dat is dan mislukt, maar in elk geval was hij op de juiste plek om als arrestant te profiteren van het pardon dat de nieuwe paus in 1389 verleende. Enkele weken later vinden we Paulus in Savoie, waar hij zich presenteerde als aanhanger van de tegenpaus die inmiddels in Avignon resideerde. De koning van Savoie erkende hem als Latijnse patriarch van Constantinopel en stuurde hem met een escorte naar Avignon, waar de tegenpaus diep geroerd was door Paulus’ verhalen over de onbeschofte behandeling die hij in Rome had ondergaan. Opnieuw had hij zijn gastheer verteld wat deze wilde horen, namelijk dat diens concurrent niet deugde.
Volgende halte: Parijs! Na een triomfantelijke intocht speldde de kerkvorst de monniken van Saint-Denis op de mouw dat er in Griekenland nog relieken waren van hun patroonheilige. Hij wilde wel helpen zoeken, als de abdij hem maar zou helpen terugkeren naar Chalkis. Zo gezegd, zo gedaan, maar tijdens de reis door Italië wist Paulus zijn begeleiders af te schudden en er met hun geld vandoor te gaan. Die reisden naar Rome, waar ze ontdekten hoe ze waren belazerd.
Ondertussen was Paulus wel aan het einde van zijn opties. Hij kon niet terug naar het westen, waar de paus en de Europese vorsten hem kenden. Hij kon niet naar de Levant, waar de patriarchen van Jeruzalem en Antiochië hem hadden doorzien. Wat restte was de vlucht naar voren en zoals steeds had hij succes. In 1394 was hij in Contantinopel, waar hij een volledige bekentenis aflegde, zijn overgang naar het rooms-katholicisme herriep en smeekte om genade. Deze bekentenis en de notulen van de beraadslagingen vormen, samen met een verslag van de monniken van Saint-Denis, onze voornaamste bron en het lijkt erop dat Paulus in zijn bekentenis zijn prestaties wat heeft aangedikt.
Het is onbekend wat er daarna gebeurde, maar het staat vast dat hij in genade is aangenomen. Uiteindelijk was hij een slimme bedrieger geweest, een schelm van de soort waar je eigenlijk om kunt lachen omdat er geen bloed aan zijn handen kleeft en omdat hij steeds weer profiteert van de blindheid van de machtige mensen, die te eerzuchtig en hebzuchtig zijn om te doorzien wat er feitelijk gebeurt. Machtige mensen, bovendien, die minder zeker waren dan ze leken: geen patriarch of hij had wel een rivaal, geen koning of hij had een machtige geestelijke nodig die hem kon kronen. Ze hadden te hard een Paulus nodig om al te lang te luisteren naar kritische vragen.
Had ik trouwens gezegd dat Paulus verzonnen had kunnen zijn door Jan van Aken?
Prachtig verhaal, wat een schelm.
Een film zou anders ook niet gek zijn. Het is weer wat anders dan die eeuwige riddertoernooien en kruistochten.
Inderdaad! Een mooie film of serie over deze mafkees, tegen het boeiende decor van de 14e eeuw met pauzen, tegenpauzen, oorlogen, een afkalvend Bijzantijns Rijk, religieuze strijd etc.
Het was ook wel wat voor Umberto Eco geweest.
Aangedikt of niet , een mooi verhaal en zeker een roman of tv serie waardig.
Verhaal doet me denken aan Ripperda, die van verarmde Katholieke Ommelander Jonker, via huwelijk met rijke Protestante weduwe met geleend geld van de stad Groningen een politieke machtspositie in de provincie opbouwt, als de schuldeisers aankloppen zich in de Staten Generaal laat verkiezen, als ze hem daar in het nauw brengen ambassadeur in Spanje wordt, en zich tot eerste minister van dat land opwerkt.
Hij huwt een Katholieke Spaanse dame en sluit vrede in de grote oorlog tussen Spanje en Oostenrijk, maar naar blijkt met totaal verschillende voorwaarden in de contracten van beide landen. De Spaanse koningin zou Italië krijgen, wat Oostenrijk niet wist, en Oostenrijk zou een enorme som geld krijgen, wat Spanje niet wist.
Toen dat uitkwam vluchtte hij naar de Britse ambassade om diplomatieke geheimen te verkopen, maar die wilden hun vingers niet aan hem branden. Hij verdwijnt in de Spaanse gevangenis, maar ontsnapt op klassieke wijze met lakens met een kamermeisje, die zijn levensgezellin wordt,
In Den Haag wordt hij met de neus aangekeken, vooral om zijn ongepaste relatie, ontmoet een Marokkaanse admiraal in diplomatieke dienst, en besluit Moslim en zeerover in Barbarije te worden en organiseert een beleg van het Spaanse Ceuta.
Ook zo’n levensverhaal dat indien bedacht ongeloofwaardig zou zijn geweest.
Of denk eens aan de Hauptmann von Köpenick!
Geweldig verhaal.
Fantastisch verhaal. Verdient inderdaad een roman of een film.
Zie ook: http://lebendom.com/article/paul-palaiologos-tagaris
Hoe zou het toch komen (is er een psycholoog in de zaal?) dat velen, ik incluis, stiekem toch een beetje bewondering hebben voor dit soort meesters-oplichters?
Omdat ze hun geweten tot zwijgen hebben gebracht. We dromen er allemaal wel eens van om tegen alle regels in te gaan, te doen waar we zin in hebben, een dikke vette middelvinger op te steken naar de maatschappij en er nog met het geld vandoor te gaan ook. Maar de meesten van ons durven dat niet. We zijn te braaf, te gewetensvol en te bang voor de gevangenis.
In aanvulling op Frans: het is en blijft enorm leuk om opgeblazen en zelfingenomen autoriteiten op hun bek te zien gaan.
Ja, maar vooropgesteld dat de schelmenstreken niet te gortig zijn. Er wordt hier niemand verkracht of vermoord. De slachtoffers zijn vooral hoge pieten die voor de zot worden gehouden. Dat zal ons ook wel aanspreken.