Afgezien van de Leidse historicus M. Rutte zijn er weinig historici die nog veel waarde hechten aan de achttiende-eeuwse theorie dat het Romeinse Rijk ten onder ging door Germaanse volksverhuizingen. Geleerden als Henri Pirenne hebben zó effectief aangetoond dat de Romeinse cultuur de migrerende Germanen assimileerde, dat is vergeten hoe vernieuwend hun inzicht ooit is geweest. Dat wil echter niet zeggen dat het allemaal peis en vree was aan de Rijn en de Donau.
Rond het midden van de derde eeuw werd de Romeinse wereld getroffen door een afschuwelijke ziekte, die momenteel wordt geïdentificeerd met een ebola-variant. Hyperbesmettelijk dus – en vooral gevaarlijk in het warme zuiden. Het staat vast dat de Mediterrane economie instortte en het staatsapparaat desintegreerde, terwijl aannemelijk is dat de legioenen onbetaald bleven. Germaanse stammen konden de grens oversteken en meteen doorlopen naar Catalonië. In deze context bezweek ook de Donau-grens en hoewel de Romeinen die grens herstelden – een beroemde inscriptie in Augsburg herdenkt de overwinning – was de schade immens.
De bovenstaande schedel is gevonden in Harting bij Regensburg aan de Donau. Hij maakt deel uit van een verzameling van dertien, gevonden in twee putten op het terrein van een villa: mannen, vrouwen, kinderen. Allemaal zijn ze gedood door een klap met een knots op het voorhoofd; de vrouwen werden bovendien gescalpeerd. Vervolgens werden de lijken in de putten geworpen, vier in de ene en negen in de andere, samen met de lijken van honden, kleinvee en huisafval.
Het is niet met zekerheid te zeggen wat hier is gebeurd. Het kan een geweldsexces zijn geweest: de plunderaars – niet per se Germaanse krijgers – doodden de bewoners van het landgoed. Als dat zo is, is dit enigszins vergelijkbaar met het skelet dat ooit in Aardenburg is gevonden. Het kan echter ook zijn dat we hier te maken hebben met een mensenoffer, zoals de Germanen wel vaker brachten. Schokkend en aangrijpend als de vondst is, hebben we weer eens geen idee wat we eigenlijk zien.
[Dit waren het 329e voorwerp in mijn reeks museumstukken.]
Mooi blog, gewoon met een open einde.
Vriendelijke groet,
Het begin was ook al vrij open 😉
Ik zag het nu pas: je schrijft onderaan deze blog: “Dit waren het 329e voorwerp in mijn reeks museumstukken.”
Niet vreselijk belangrijk, maar toch…
@RobS: inderdaad, JonaL geeft een treffend voorbeeld van het probleem dat empirische data zonder context maar weinig betekenis hebben. Dit geldt voor elke tak van wetenschap.
Typefout, alweer: ik bedoel uiteraard RobA.
Op https://www.academia.edu/23653857/Die_Villa_rustica_von_Regensburg-Harting._Ber._Bayer._Bodendenkmalpfl._54_2013_45-143 het onderzoeksrapport van de opgraving.
Bedankt, Saskia, voor het attenderen op dit artikel!
Goten, gotisch en Neandertaler zijn in het Duits al langer dan een eeuw zonder -h-, maar het is wel ‘nach wie vor’ Anthropologie. Ik ga dat verder niet uitleggen.
Ik had de tekst echt drie keer doorgelezen om ergens dat woord te vinden… totdat ik het uiteindelijk in de beschrijving onder de foto zag staan…! 😁
Hoe zit het met die tanden? Waren het jonge mensen met een goed gebit? Waren de gebitten indertijd sterker dan tegenwoordig?
Het bovengebit ziet er opmerkelijk beter uit dan dat van de onderkaak!
Voor het opkomen van de massale consumptie van geraffineerde suikers, zie je beduidend betere gebitten bij skeletten.
Daar staat tegenover dat áls het een keer misging (abces o.i.d.) de schade wel gelijk ingrijpender was.