Het voorbeeld is wat verouderd maar wel duidelijk: als je in pakweg 1990 op straat in Amsterdam een fiets kocht voor vijfentwintig gulden, dan wist je zeker dat die was gestolen. Je was dus heler. Geen Amsterdammer wist dat niet. Ik moest daar even aan denken toen ik op de website van de NOS las over een kunstverzamelaar die roofkunst teruggeeft aan het land van herkomst, China.
Henk Nieuwenhuys wilde niet langer naar zijn stukken kijken, toen bleek dat de papierwinkel van zijn kunstaankopen niet op orde was. Hij brengt zijn verzameling nu terug naar China en schenkt de collectie aan het Shanghai Museum.
Toen bleek dat de papierwinkel van zijn kunstaankopen niet op orde was? Ik ben geen expert in Chinese kunst, maar ik heb in Londen weleens een Iraanse IJzertijd-ring gekocht en neem van mij aan: daar kwam wat papierwerk bij kijken. Er stond keurig netjes op uit welke opgraving het voorwerp kwam en er was een verwijzing naar de exportvergunning die de regering van zijne keizerlijke majesteit de sjah had afgegeven voor de vondsten uit die opgraving. Dat zal bij de handel in Chinese oudheden niet anders zijn.
Ik geloof er dus weinig van dat Nieuwenhuys niet zou hebben geweten dat het papierwerk niet in orde was. Dan zou hij wel heel naïef zijn geweest, maar misschien was de handel in Chinese voorwerpen ooit anders.
“Je kan het in de kast zetten, maar de wetgeving wordt steeds strikter”, verklaart Nieuwenhuys. Nee. De wetgeving wordt niet strikter maar wordt tegenwoordig gehandhaafd. Althans zo nu en dan. Jarenlang hebben alle overheden de andere kant op gekeken. Een positieve uitzondering was Italië, dat hiervoor al heel vroeg een speciale politiedienst in het leven heeft geroepen. In Nederland was dat in de jaren negentig de taak van Aad du Croix Timmermans, die zich afdelingshoofd mocht noemen van een afdeling van precies één man.
Pas nadat zwarte handelaars het museum in Bagdad hadden laten plunderen, werd duidelijk hoe ver de criminele sector ging en pas toen begonnen de diverse overheden in te zien dat het zin had de wet te handhaven. Nederland heeft in 2009 het uit 1970 daterende Unesco-verdrag geratificeerd – in die zin wordt de wetgeving inderdaad strikter – maar de principes liggen al heel lang vast.
Kortom, ik heb moeite Nieuwenhuys te geloven. Althans als hij zegt dat hij het niet heeft geweten. Hij heeft echter wel begrepen dat hij fout zat (“Het is mijn fout dat ik onvoldoende onderzoek heb gedaan.”). Hij heeft ook begrepen dat je het niet bij “sorry” kunt laten en daarom schenkt hij de door hem geheelde goederen aan een museum. En hij heeft gelijk dat hij verwijten maakt aan de veilingbranche.
Wonderlijk is dan weer dat hij aangeeft iets anders te hebben overwogen: “Ik ga geen gestolen goederen verkopen. Dat is niet juist.” Dat hale je de koekoek. Als ik een gestolen fiets heel, maak ik het ook niet goed door die fiets aan iemand anders te verkopen. Dat je het zelfs maar overweegt.
En sorry, beste NOS, dit soort stukjes voor de bühne, die moet een serieus journalistiek medium niet publiceren.
Ik mis in je verhaal de dubieuze rol van veilinghuizen.
Ik noem ze in het voorbijgaan. Had het echt uitgebreider gemoeten?
Ja. Ik mis een beetje de structurele analyse. Als of het slechts individuele handelingen betreft . Ik mis de ontologisch holistische- / methodologisch collectivistische verklaring.
Maar misschien vraag ik iets te veel voor een blog over een NOS-item.
Handhaving blijft op veel gebieden een probleem.
Maar je voorbeeld van de fiets maakt het al duidelijk.
Willens en wetens iets fouts kopen legt de eerste verantwoordleijkheid bij de koper.
Zonder kopers hebben de verkopers het nakijken.
Vriendelijke groet,
Heel geheimzinnig allemaal hoor. Die meneer houdt van Chinese kunst. Hij heeft er een miljoen aan uitgegeven. Nu geeft hij alles (?) terug omdat zijn geweten is gaan opspelen. En die Chinezen, zijn die blij? Nee, ze slaan een bestraffende toon aan.
En acht jaar geleden was deze meneer ook al is het nieuws: https://www.nrc.nl/nieuws/2011/04/16/dit-is-mijn-bijdrage-aan-de-samenleving-12011115-a495488
Wat is hier écht aan de hand?
Zonder aanwijzingen (bewijs is wat vee gevraagd in dit stadium) van het tegendeel zou ik hem eerder de ‘benefit of the doubt’ geven.
“vee” => “veel”.
Ik bezit een vele decennia geleden in een toeristenshop in Scheveningen gekochte Strombus gigas, Die kun je tegenwoordig – terecht! – beter niet in je bagage hebben als je uit het Caribische gebied komt.
Tijd dat ik weer eens naar Artis ga. Als je de trap oploopt direct na de ingang van het aquarium zie je een vitrine en een Murex is daar Strombus gigas genoemd, al jaren. Zal vast nog steeds zo zijn, maar je weet maar nooit.
Als ik het goed heb staan de Cites-regels toe dat je drie Strombus Gigas per persoon mag hebben. Ik werk op de rechtbank Amsterdam en ik herinner me dat we zeker twintig jaar geleden moesten beslissen over de inbeslaggenomen inhoud van een paar vitrines die ‘als decoratie’ dienden bij een soort kunsthandel: allemaal exotische schelpen en vogelveren, bijna allemaal verboden. En het is zoals Rob Alberts schrijft: onnadenkende, maar gretige kopers houden (malafide) verkopers lekker aan de gang; dat geldt voor gejatte fietsen maar ook voor souvenirs van twijfelachtige herkomst.
Ik had geen flauw idee wat zo’n Strombusding was, maar ik heb even gezocht en ik heb er dus ook een! Gekocht aan ’t strand in Kenia, in m’n rugzak gepropt en geen haan die ernaar kraaide.
Ik vermoed dat het in Kenia gekochte exemplaar een Chicoreus ramosus is, door Linné als Murex ramosus beschreven.
En dat de ‘Strombus gigas’ in Artis in werkelijkheid die soort betreft.
En het is te hopen dat ze daar niet dit commentaar onder ogen krijgen en de zaak al vóór mijn bezoek rechtzetten.
Nog niet ertoe gekomen om ook dat te vermelden: ik meen mij te herinneren dat in dezelfde vitrine een Crassostrea ligt met het etiket Ostrea edulis. Moge het tegen de tijd dat ik kom kijken er nog zo uitzien als mij bijstaat, zodat ik kan controleren of dat echt zo is.