Het was 1981. Ik weet dat zo precies omdat we in de auto terug naar Nederland “Vienna” van Ultravox hoorden. We, dat waren mijn vader en ik, en we waren naar Keulen geweest om daar de romaanse kerken te bekijken die zijn aandacht hadden getrokken en om grammofoonplaten te kopen bij Saturn. We zullen die dag drie romaanse kerken hebben gezien.
Keulen heeft, behalve een Dom en een Ludwigmuseum en een Rijn en een Römisch-Germanisches Museum, niet minder dan twaalf romaanse kerken, producten uit de tijd waarin Keulen een van de machtigste en belangrijkste steden in Duitsland was. Zeg maar de Volle Middeleeuwen. In de Late Middeleeuwen was het wat minder; de Dom bleef althans onvoltooid tot dit project na de Duitse vereniging van 1870 alsnog ter hand werd genomen. Maar die romaanse kerken zijn de eigenlijke sieraden van de stad.
Omdat we die dag in 1981 niet zo ver zijn gekomen, wilde ik die nog eens allemaal zien. Het kwam er echter nooit van. Ik ben heus wel vaker in die fijne stad geweest – vorige maand voor het laatst – maar de Romeinen hadden altijd mijn volle aandacht. Nu het Römisch-Germanisches Museum is gesloten, stonden die niet in de weg en was er alle tijd om de schade in te halen. Hier zijn er alvast een paar. Dat de gebouwen zelf romaans zijn maar veel kunstvoorwerpen van recenter datum, is natuurlijk vanzelfsprekend.
1. St. Andreas
2. St. Ursula
De kerk van St. Ursula is gewijd aan een heilige die met duizenden maagden de marteldood zou zijn gestorven. De façade van de kerk werd gerestaureerd en is verder helemaal ingebouwd, dus een mooie foto van het exterieur kan ik u niet geven. Ursula zelf heeft een mooi graf en er is ook een ossuarium met macabere mozaïeken van botten. Ongetwijfeld was hier een antiek grafveld, dat de botten opleverde die de aanleiding vormden voor de legende (die overigens een vervolg heeft in het verhaal van Cunera van Rhenen). Er is een kapelletje voor de christenen die in de Holocaust zijn vermoord, zoals Edith Stein, waar ik wat moeite mee had, want Stein is niet vermoord omdat ze christelijk was geworden maar omdat ze Joods was.
3. St. Kunibert
De St. Kunibert heeft grappige kerkspitsen, gebouwd tijdens de Franse bezetting en geïnspireerd door de piramiden die dankzij Napoleons mislukte expeditie nogal in de mode waren gekomen.
4. Groß Sankt Martin
Van de Groß Sankt Martin herinner ik me vooral het zingen van enkele paters en nonnen. Heel erg mooi en sereen. De kerk is tijdens de Tweede Wereldoorlog hard geraakt.
5. St. Gereon
Over de St. Gereon (het eerste plaatje, helemaal bovenaan) blog ik nog eens.
Bonus: de Dom
Toen ik vijf was bezochten mijn ouders Keulen en stuurden me een ansichtkaart van de Dom, die ik sindsdien “de beeldjeskerk” noemde. Eigenlijk vind ik dat nog steeds een goede naam.
Wat een wanstaltige aanbouw bij die St. Andreas kerk.
“de man die als eerste de natuurwetenschappen los maakte van de filosofie en theologie en de natuur in haar eigen recht bestudeerde.”
Huh?
In India en China zullen ze verbaasd opkijken; bv. Panini, wellicht de eerste taalkundige (500 BCE) en Zu Chong Zhi (vijfde eeuw CE). De laatste benaderde op voortreffelijke wijze het jaar van de planeet Jupiter, om maar eens wat te noemen.
https://en.wikipedia.org/wiki/Zu_Chongzhi
En dan hebben we uit Syracuse nog de één of andere Griek met zijn hydrostatische wet, iets met opwaartse kracht …… Volgens mij leefde die ook een paar eeuwen eerder dan onze Albert. Die was toch niet Groot genoeg om de huidige wetenschappelijke boeken te halen.
Een je reinste stijlbreuk… Uiteraard moet oude architectuur te rijmen zijn met moderne, maar dit is echt ‘problematisch’…. Ik ben zelf een grote ‘fan’ van hoogmiddeleeuwse architectuur en ben dan ook jaloers op je Jona, dat je al deze pareltjes aandeed…… 🙂
Ziet er allemaal mooi uit. Behalve dat gedrocht bij de St. Andreas inderdaad.
Doet me er aan denken om toch eens snel naar Keulen te gaan.
Om het belang van Keulen in de middeleeuwen aan te geven: De drie belangrijkste bedevaartsoorden waren 1) Rome – het graf van Petrus, 2) Santiago di Compostella – het graf van de apostel Jacobus de meerdere, 3) Köln – Drie koningen schrijn.
Na de verovering van Milaan door keizer Barbarossa zijn de heilige beenderen van de drie wijzen uit het Oosten, gevonden door de onfeilbare Oost-Romeinse keizerin Helena, van daaruit overgebracht. Het werd de aanleiding om de Dom te bouwen, die pas werd voltooid in de negentiende eeuw onder de laatste Duitse keizer.
Jacob Burckhardt bezocht in 1841 Keulen. Hij schreef (in het Duits) Ik wordt helemaal vervuld van één gevoel: je bent het niet waard deze grond te betreden, want het is heilige grond…”
Het was drie maanden nadat de Pruisische regering besloten had de werkzaamheden aan de dom te hervatten, wat in alle Duitse landen met gejuich werd begroet. Door haar onafgebouwdheid herinnerde zij aan de verdeeldheid en zwakte van Duitsland. Door haar te voltooien zou zij het blijvende symbool kunnen worden van de wil van het Duitse volk om het verleden tot nieuw leven te brengen. Aldus Peter Raedts, De ontdekking van de middeleeuwen, pg 276.
En in 1880 was hij klaar, inderdaad onder de laatste Duitse Kaiser.
Het is fraaie symboliek, maar in 1880 was volgens mij Frederik II nog keizer.
Sorry, Freek de Derde.
En krijg nou wat, ik ben stekeblind vandaag – lees 1880 ipv 1888. Het was dus Wilhelm I.
Wilhelm 1 was vanaf 1871 ( stichting Duitse Rijk) keizer.
En er stond daadwerkelijk 1880..
Inderdaad, toen was Wilhelm 1 keizer. Te snel gereageerd …
Om precies te zijn: Wilhelm 1 was keizer zowel in 1880 als in 1888
Mooi verhaal. Maar ook wat een collectie had die Saturn in Koln 😉. Stapels platen en cd’s meegesleurd. Inclusief lockers en winkelmandjes.
Toen ik in het zuiden des lands woonde, ging ik minstens 3 tot 4 keer per jaar een weekeinde naar Keulen. Je raakt niet uitgekeken op die mooie kerken. Na afloop of bij mooi weer
‘ ’n Kölsch’ of een ‘Bitburger’ (Bitte ein Bit) op een terras of een kleine zoektocht naar interessante pockets en met een gelukkig gevoel weer huiswaarts. Prachtige stad!
Romaanse kerkjes in Friesland en Groningen zijn ook prachtig! De moeite waard om er een tochtje te maken.Maar verder leuke blog Jona!
Wellicht overbodig; maar je neemt bij je komende verhaal over St Gereon natuurlijk ook wel de schitterende schilderingen in de Taufkapelle mee, nietwaar.. 😉 ?
De foto van de onafgebouwde dom met de 15e eeuwse hijskraan nog intact bovenin, ik neem aan dat die vlak voor de afbouw van de dom is genomen. Zo’n beeld blijft je bij. En ook die malle entree met de trein, die voor je gevoel zowat door de dom heen rijdt. En de Altstadt, steen voor steen uit de oorlogsruines weer opgebouwd… Bijzondere stad ja. Met dat onthutsende Christusbeeld aan een gaffelkruis. Ook in de dom dacht ik.
Wat hebben ze op dat drieluik in de St Kunibert van de Aanbidding der wijzen van de stal in Bethlehem een romantische Romeins aandoende ruïne gemaakt. En grappig dat die moderne tornspitsen ons lang niet zo ergeren als die modernistische aanbouw van de St Andreas.