Ik heb een machtig leuke tijd doorgebracht in Keulen en laat u even delen in het plezier. Gisteren behandelde ik één Dom en vier romaanse kerken en beloofde ik u nog een vijfde romaanse kerk, nu neem ik eerst nog wat romaanse kerken onder handen. Uiteraard zijn de kerken zélf romaans, maar is er van alles toegevoegd, uit de gotische tijd en uit later tijdvakken.
6. St. Maria in Lyskirchen
Vlakbij de Rijn, in de richting van de Romeinse vlootbasis van Keulen, vlakbij de middeleeuwse haven ligt het kerkje van St. Maria in Lyskirchen, waar de plafondschilderingen nog zijn te zien. Ik vond ze erg moeilijk leesbaar maar het kerkje was het best bewaarde en gaf ook het beste idee van een kerk uit de Volle Middeleeuwen. Het orgel werd gestemd terwijl ik keek naar een prachtig modern gebrandschilderd raam van Sint-Nikolaas, de patroon van de zeevarenden. Vondel is op een boogscheut afstand geboren.
7. St. Severin
Ik had pech in de St. Severin, waar een Bijbelvoorleesmarathon begon toen ik er aankwam: de hele Bijbel in twaalf uur. Een stuk of vijf mensen waren komen lezen terwijl een dame het Scheppingsverhaal voorlas. Het was mooi – al kan niemand de Apollo 8 overtreffen – maar het zou ongepast zijn geweest rond te wandelen. Deze kerk ligt overigens erg uit de richting en als u ze niet alle twaalf wil doen, zou deze kunnen worden overgeslagen.
8. St. Pantaleon
Een mooie kerk met een ruime tuin eromheen en een kloostertuin ernaast, die leek bewoond door vluchtelingen. De kerk zelf is mooi gerestaureerd na enorme oorlogsschade. Hier ligt keizerin Theophanu begraven, de Byzantijnse prinses die trouwde met Otto II en als regent optrad voor Otto III. Ze bouwde in de laatste jaren van de tiende eeuw ook de Nicolaaskapel op het Valkhof en Nijmegen – en is dus verantwoordelijk voor de introductie van de verering van de goedhuwelijksman in de Lage Landen.
9. St. Aposteln
Dit is, denk ik, de grootste van de twaalf kerken, maar ik kwam er wat laat en vond de kerk gesloten. Alleen het voorportaal viel te bezichtigen. Helaas. Van de buitenkant te zien was het wel een indrukwekkend gebouw.
10. St. Cäcilien
De kerk van St. Caecilia, de patrones van de muziek, is omgebouwd tot museum van middeleeuwse religieuze kunst. Van de eigenlijke kerk is weinig te herkennen. Het museum is buitengewoon de moeite waard – de kers op de pudding. Hier is meer.
11. St. Maria im Kapitol
Dit is mijn favoriet, al sinds ik er in 1981 was met mijn vader. Mooi kloosterhofje, mooie kerk. Hier ligt de Plectrudis begraven waarover ik al eens blogde. Helaas was de kerk in verbouwing. Desondanks toch de moeite waard.
12. St. Georg
De kerk van Sint-Joris was de laatste in de reeks. Donker, met wat moderne ramen en een aangrijpend kruisbeeld. Er was geen toren maar er waren wel votiefsteentjes voor St. Judas Thaddaeus die me ontroerden.
Tot slot: als u deze twaalf kerken wil bezoeken, dan is hier de website van de Förderverein. Houd rekening met de openingstijden en de tijden van de eredienst. De kerken zijn allemaal nog in gebruik en in de St. Andreas kon ik even niet binnen omdat het Angelus werd gebeden, in de Groß Sankt Martin werd prachtig gezongen, in de St. Severin was een Bijbelvoorleesmarathon gaande, de St. Aposteln sloot om 13:00. Over de romaanse beeldhouwkunst en kleinkunst blog ik hier.
***
Bedenk ook dat Keulen meer heeft te bieden dan romaanse kerken, veel meer. Het is maar drie uur met de trein vanaf Amsterdam, twee uur vanaf Arnhem, anderhalf uur vanaf Heerlen.
Jajaja, je hebt gelijk, ik moet naar Keulen.
“Het is maar …..”
Vanuit Oost-Groningen is het minstens zes uur. Als ik nu de deur uitga (maar ik kan ook tot 10 uur wachten) ben ik er om 16:00. Papenburg is daarentegen minder dan twee en daar schijnen ook leuke kerken te staan. Het was nog sneller geweest als de Duitse overheid (die in het verre Berlijn) een beetje zijn best had gedaan.
https://www.dvhn.nl/groningen/b3amkw-201512045231/ALTERNATES/LANDSCAPE_1140/201512045231
Moeder Merkel en haar gevolg hebben meer tijd nodig om deze brug op te ruimen dan de Haagse kletsmeiers om de aardbevingsschade te herstellen.
Interessant. ik heb nooit geweten dat er (nog?) zo veel Romaanse kerken in één stad zijn. Er zullen er toch ook wel vervangen zijn door latere kerken? Is dat bijzonder in Keulen, of komt dat in Duitsland meer voor? In Mainz b.v. is alleen de Dom als Romaanse kerk. En – naar ik heb begrepen zoeken historici graag verklaringen – is er een theorie waarom juist in Keulen zo veel Romaanse kerken nog steeds aanwezig zijn?
p.s. van Winschoten naar Keulen is 5 h 40 min met de trein. Het kan met de ICE een uur korter, maar dat is duurder. Met de auto ben je er in minder dan 3 uur.
Keulen was in de middeleeuwen de zetel van de aartsbisschop. Daar waren er meerdere van, maar dit was wel een rijk gebied.
Ook zijn er wel enkele restauraties uitgevoerd na de oorlog; Keulen heeft nogal te lijden gehad (zacht uitgedrukt).
Om helemaal (?) compleet te zijn hadden misschien ook nog de St. Johann Baptist, de Alt St. Alban en de St. Kolumba een plaatsje in het rijtje verdiend.
Alle drie zwaar beschadigd tijdens WO II en nooit volledig hersteld.
Alt St. Alban bewaard als ruïne.
De resten van de St. Kolumba zijn geincorpereerd in het Erzbischöflichen Diözesanmuseum.
De overblijfselen van de St. Johann Baptist zijn ‘omhuld’ door een nieuwe kerk die een inmiddels door verzakking scheef staande (moderne) toren heeft.
Dus nog drie van oorsprong Romaanse kerken, die nog gedeeltelijk bestaan.
En dan is er ook nog een elfde of twaalfde eeuwse toren van de St. Peter (niet de dom), een apsis van rond 1200 aan de Alt St. Mauritius in Köln-Buchheim en een twaalfde eeuwse toren van de St. Hubertus in Köln-Flittard. Maar die laatste twee zijn misschien wel te ver van de Altstad verwijderd om nog mee te mogen doen, want eigenlijk zijn er binnen de huidige Stadtgliederung dan nog minstens evenveel meer.
“Het orgel werd gestemd…”
Heb je ook gehoord hoe het precies gestemd werd?
Dat is namelijk nogal een dingetje bij mij 😉
Nee, helaas. Daarvan heb ik geen verstand.
Op deze site staan ze allemaal nog eens op een rijtje
https://www.romanische-kirchen-koeln.de/index.php?id=kirchen
Jona, heb je een datering van dat fraaie stukje ivoorsnijkunst, of moet ik daarvoor naar Keulen?
Rond 1150