Van 2005 tot 2020 vatte ik het online beschikbare oudheidkundige nieuws elke maand samen en mailde dat als de Livius Nieuwsbrief naar een groeiend publiek. Uiteindelijk waren er 7900 abonnees, maar de kwaliteit van de samengevatte berichten was abominabel. Rond 2014 constateerde ik dat 40% van de online-artikelen fouten bevatte die de betrokken wetenschappers herkend behoorden te hebben. Het duurde daarna nog zes jaar tot bij mij het kwartje viel: door die informatie te delen, zelfs als ik aangaf dat het onzin was, was ik medeplichtig aan de academisch desinformatie. Dus stopte ik ermee. De oudheidkunde gaat kapot, zeker, maar het hoeft niet door onze handen te gebeuren.

Hieronder vindt u een van de nieuwsbrieven. Veel links zijn inmiddels verouderd.

Op de Livius.org-website: de hellenistische dichter Herodas. Op de blog: de geboorte van Afrodite, Priamos en Achilleus, de Synode van Arles, de heilige Gereon, de Korte geschiedenis van Rome van Eutropius en het ontstaan van de Taalgrens.

En ook: het ontstaan van de Altertumswissenschaft, met archeoloog Max Mallowan in Syrië en hoe Druzenleider Jumblatt tijdens de Libanese Burgeroorlogen tientallen Byzantijnse mozaïeken redde.

======================================

HET MOOISTE VAN DE MAAND

In onze erkend subjectief “het mooiste van de maand” genoemde rubriek dit keer het bericht dat een graf vol Romeinse voorwerpen is gevonden in Gylland (Noorwegen). En we doen er dit keer gewoon twee: de kleuren van een grafportret uit Palmyra.

======================================

EGYPTE

Een mummie die geen kweekkrokodil was.

Dit is interessant: uit de bestudering van de bloedvaten in mummies blijkt dat hartklachten in de Oudheid veel gebruikelijker waren dan aangenomen.

Een replica van een Egyptisch schip wordt cadeau gedaan aan Turkije. Dat suggereert dat er ergens ruzie is geweest.

De onvermijdelijke doctor Zahi Hawass schrijft een boek en componeert een opera, maar verzuimt bij dat laatste een kanaal te graven.

En verder: Luxor, nog meer Luxor, Tanis, een Ptolemaïsche tempel in Sohag, in Soedan graffiti in El Kurru. En uiteraard het maandelijkse gesleep met mummies.

======================================

HET OUDE NABIJE OOSTEN

Een reconstructie van een Fenicisch schip om over de Atlantische Oceaan te varen. Tja. (Context)

Urartu was een IJzertijdkoninkrijk in het gebied van Oost-Turkije, Armenië en Noordwest-Iran. Een van de hoofdsteden was Erebuni,, waar een nieuwe tempel is ontdekt, en even verderop is een nederzetting ontdekt in het Iraanse Anaqizli.

En verder: Haft Tepe, dat Fenicische schip bij Spanje nog eens en Hattusa.

======================================

DE OUDE GRIEKEN

In Zominthos op Kreta is het paleisarchief ontdekt. “Eindelijk!”, veert u op, want daar zouden de kleitabletten kunnen liggen die het databestand groot genoeg maken om een begin te maken met de ontcijfering van het Lineair-A. En dan lijkt het te gaan om één tablet. ’t Zit ook nooit eens mee.

Het zo zoetjesaan maandelijkse stukje dat we “eindelijk” weten hoe Griekse muziek klonk.

En verder: Abydos, Alexandria Troas, Amfipolis, Charsadda (stadstichting van Alexander), Gibraltar (ja, dit klopt), een mislukte plundering bij Florina (met een foto van iets dat verdacht veel lijkt op een hunebed), Kampyr Tepe (nog een stadstichting van Alexander), Karystos, Kythnos, Poseidonia, Psiloritis, de muzikant Stratonikos, en op Cyprus Akrotiri.

======================================

ROME EN ZIJN RIJK

Beetje triest: een einde aan de opgravingen in Satricum. Ook De Volkskrant besteedde er aandacht aan. De Universiteit van Amsterdam werkt verder in Griekenland.

In de eindeloze reeks “vrouwengraf blijkt van man, mannengraf blijkt van vrouw”: twee laatantieke skeletten uit Modena zijn twee mannen – broers, neven, geliefden of soldaten?

Voor een podcast moet je maar net even de rust en tijd hebben, maar deze over het Romeinse Recht is aanbevolen.

Hé, het scriptieonderwerp van uw redacteur: een vergelijking van romanisering en islamisering op het Iberische Schiereiland.

Grappig portret op een balsamarium, gevonden in Bulgarije. Vindplaats wordt niet vermeld.

En verder: Akkar, Aydin, Gozo, een badhuis in Kütahya, Mardin, restauratie in Palmyra en Thessaloniki.

======================================

BENOORDEN DE ALPEN

Hoe de Galliërs het hoofd verloren. Leuk filmpje.

Om blij van te worden: isotooponderzoek om te kijken naar het dieet van de Romeinen. Niet zo gezond als wel gedacht. Dus interessant.

Bezuinigingen: Romeins hout rot weg.

Dit is interessant: de identificatie van een beschilderd Germaans schild uit ongeveer 300 n.Chr.

Een dode Germaan uit Hongarije en een dode Germaan uit Tsjechië die uw redacteur hier maar even plaatst omdat-ie niet weet waar ’ie ze anders moet plaatsen.

Het maandelijkse lijstje uit Groot-Brittannië: Bronstijdbotten uit een moeras in Yorkshire, Caenarfaron, Exeter, Gloucestershire, Ribchester, Wroxeter, en een Pictisch skelet. Plus: is hier ook een abattoir?

En verder: Bruggelen, Valkenburg (ZH), Leidsche Rijn en de nominatie van de limes als werelderfgoed is de deur uit.

======================================

ISRAËL, JODENDOM EN CHRISTENDOM (EN MANICHEÏSME)

Zegelafdruk van een voorname hoveling in Jeruzalem.

Hé, dit is leuk: een verhaal over moordenaressen in joodse verhalen (Jael, Judith). “Judith’s performance as a sexually available and seductive woman is so over-the-top that it constitutes parody.”

Curieus stuk over de Petrus-tradities in Rome waar niets in staat dat niet al in reisgidsen uit de jaren zeventig stond. Er is vast iets nieuws te melden, want het is een leuk onderwerp, maar het staat niet in het nieuwsbericht.

De affaire-Gil: vervalst christelijk materiaal in Spanje.

Om helemaal blij te worden: tof stuk over de manicheeërs in Kellis.

En verder: Antipatris, de Koperen Rol en Tel Erani.

======================================

PAPYROLOGIE

Het gebruik van röntgenstralen om de Herculaneumpapyri te lezen is allang bekend, werkelijk waar. Een soortgelijke techniek wordt nu toegepast op ogenschijnlijke lege stukken papyrus.

Een fragment uit Tebtunis, een grote maar over diverse onderzoeksinstellingen verstrooid geraakte antieke collectie, duikt zomaar op.

======================================

OVERIG

Leuk artikel over het gebruik van A.I. om de regels van antieke spelletjes te reconstrueren.

Interessant artikel over het gebruik en misbruik van het Latijn door de NASA. (Soort Via Belgica.)

Over Estland is in deze nieuwsbrief nog nooit geschreven. Maar ook daar droegen mensen in de derde eeuw gouden sieraden.

En verder: adembenemende foto’s van de dolmen van Guadalperal, olifanten op het Arabische Schiereiland, DNA-onderzoek naar de Skythen (geen werkelijk nieuws) en de politisering van het verleden.

======================================

OUDHEIDKUNDIGE ZELFTRIVIALISERING & ANDER SLECHT NIEUWS

De Oudheid is natuurlijk helemaal niet interessant en moet dus worden opgehypet, want stel je toch voor dat oudheidkundigen geïnteresseerde mensen écht inhoudelijk moesten informeren.

Pseudowetenschap: hoe Marathon de westerse beschaving redde. In de twintigste eeuw is er natuurlijk helemaal geen wetenschappelijk onderzoek gedaan. Lees hier waarom dat geneuzel over Marathon en Europa kulleklap in het kwadraat is.

Aandachttrekkerij: de kopermijnen in de Arava werden geëxploiteerd door een staat en niet door een stam. Een eerlijker koppenmaker zou er “oudheidkundigen bewijzen wat niemand betwijfelde” van hebben gemaakt.

Breng nooit één keer iets naar buiten als je ook twee keer naar fondsen kunt hengelen (deel één): twee kleitabletten met Assyrische namen uit Tel Hadid zouden duiden op Assyrische kolonisatie na de ondergang van het koninkrijk Israël. Vondst is uit 1990, publicatie van deze theorie dateert uit 2000.

Breng nooit één keer iets naar buiten als je ook twee keer naar fondsen kunt hengelen (deel twee): we kennen de twijfels over de collectieve zelfmoord bij Masada al zó lang dat zelfs de prebunking al is gedaan.

Breng nooit één keer iets naar buiten als je ook twee keer naar fondsen kunt hengelen (deel drie): die grote inscriptie uit Pompeii. Hier is wat Miko Flohr daar vorig jaar al over schreef.

Breng nooit één keer iets naar buiten als je ook twee keer naar fondsen kunt hengelen (deel vier): in Israël gevonden tin komt uit Cornwall. Allang bekend. In de Ierse Zee zijn zelfs de glazen kralen uit de Levant gevonden die als ruilartikel werden gegeven.

Breng nooit één keer iets naar buiten als je ook twee keer naar fondsen kunt hengelen (toelichting): een algemene beschouwing over de neiging van universiteiten allang bekende inzichten als nieuw te presenteren.

Onzinnige vergelijkingen: globalisering en Alexander de Grote, Bruce Springsteen en Aristoteles, de Brexit en Prometheus, de Brexit en de val van Rome. Meestal verwijst uw redacteur op deze plaats naar een stuk waarin hij uitlegt welke vergelijkingen zinvol zijn, en hij doet dat vandaag nog eens, maar zie ook dit stuk.

Verkeerd frame: een heel nuchter artikel over advanced imaging op scherven wordt opnieuw geframed als bewijs voor Joodse soldaten.

Verkeerd frame: was Ramses II echt zo groot of is dat alleen maar PR? (De vraag stellen is ’m beantwoorden.)

Weglaten wat je niet uitkomt: nog even over die Joodse soldaten – merk op dat de vindplaats van die scherven niet wordt genoemd. Die is namelijk in Jordanië.

Weglaten wat je niet uitkomt: als het gaat over de Lijkwade van Turijn is de simpelste hypothese een kruisiging in islamitisch Spanje, waar deze executiemethode nog lang is gebruikt, maar o wat willen sommige mensen graag dat het voorwerp uit het oosten komt. De aanwezigheid van electrum wordt nu uitgelegd als aanwijzing voor een Byzantijnse herkomst. Electrum wordt gewonnen in het zuiden van Portugal, maar daar wordt niet naar gekeken.

======================================

BOEKEN

De boekenrubriek in de Livius Nieuwsbrief wordt verzorgd door Roel Salemink van de Amsterdamse Athenaeumboekhandel, die u de boeken snel zal leveren als u gebruik maakt van de onderstaande links.

Het nieuwe boek van archeoloog Barry Cunliffe heet The Scythians. Nomad Warriors from the Steppes en is een archeologische en historische studie naar het nomadenvolk dat leefde tussen de leefwereld van Grieken, Perzen en Chinezen en grote invloed op had op deze gevestigde samenlevingen.

Over de eerste grote rijken in het Nabije Oosten schreef historicus Arthur Cotterell The First Great Powers. Babylon and Assyria waarin hij de staatsvorming bij de Sumeriers en Assyriers onder de loep neemt.

Historicus David Stuttard schreef Roman Mythology. A Traveller’s Guide from Troy to Tivoli, een gids voor echte reizigers en leunstoelreizigers, waarin hij de verhalen uit de Romeinse mythologie koppelt aan antieke plaatsen en landschappen. In vertaling verscheen zijn vorige boek over Alcibiades Nemesis. Alcibiades en de val van Athene.

In Barbarians. Rebellion and Resistance to the Roman Empire gaat Stephen Kershaw in op het succes van het Romeinse Rijk door te kijken naar haar tegenstanders, en probeert hij de fascinatie van de Romeinen voor barbaren en rebellen te bevatten.

Imperial Tragedy is het nieuwe boek van Michael Kulikowski en het vervolg op Imperial Triumph. Waar hij in het eerste boek het grote succes van de Romeinen in de tweede tot de vierde eeuw beschreef, gaat hij hier in op haar periode van gestaag verval na Constantijn de grote tot de invasie van de Langobarden in Italie in het jaar 568.

In Drawing down the Moon. Magic in the Ancient Greco-Roman World gaat de Amerikaanse classicus Radcliffe Edmonds in op de rol van magie in de oudheid. Wat maakte dat bepaalde gebruiken als magie werden aangeduid en daarmee apart werden gezet van wat op religieus vlak als normaal werd gezien?

Marcus Porcius Cato, vooral bekend als Cato de Jongere, was een van de grootste tegenstanders van Julius Caesar en bevocht hem hartstochtelijk. In Cato the Younger. Life and Death at the End of the Roman Republic wil historicus Fred Drogula zijn reputatie als conservatieve (en onbelangrijke) zuurpruim rechtzetten.

Afgelopen maand verschenen enkele nieuwe vertalingen. Heldinnenbrieven van Ovidius over sterke vrouwen (vertaald door Marietje D’Hane Scheltema), Karakterschetsen van Theophrastos die zijn stadsgenoten in typen heeft gevangen (vertaald door Hein van Dolen), en Plato over Sokrates. Martelaar van de Filosofie (vertaald door Hans Warren en Mario Molegraaf). Ook verscheen een vertaling van Xenophon over Socrates (door Cornelis Verhoeven).

======================================

INTERNET

Handige lijst met online woordenboeken.

======================================

EN TOT SLOT

Toota witharsechwanoo!