Even taalfeitje uit de oude doos. Volgens het Spellingsbesluit 1995, meer precies artikel 16.7, onder S, dienden woorden die een aspect van het goddelijke weergaven gespeld te worden met een hoofdletter. Dat bleek lastig bij het maken van het toenmalige Groene Boekje. (Even een misverstand vermijden: het Groene Boekje is niet de spellingswetgeving maar een toelichting, ongeveer zoals Elseviers Belastingalmanak uitleg biedt maar niet de eigenlijke wet is.) De samenstellers van het Groene Boekje hadden bij de uitwerking van deze regel weinig moeite als het ging om uitdrukkingen als “Voorzienigheid” of “Almacht”, maar ze namen ook het woord “messias” met een hoofdletter op in de woordenlijst.
Dat valt wel te begrijpen: de bekendste messias, Jezus van Nazaret, wordt door christenen niet alleen beschouwd als de in het boek Daniël aangekondigde Mensenzoon die het Laatste Oordeel zal uitspreken, maar ook als de tweede persoon van de Drie-eenheid. Deze messianologie past uitstekend binnen de toenmalige joodse ideeën over een tweede goddelijke macht.
Dat waren geen zeldzame ideeën, maar ze vormden niet de mainstream van het toenmalige jodendom. Het latere rabbijnse jodendom zou de “twee-machten-leer” afwijzen. In de rabbijnse en andere oud-joodse messianologieën was de messias daarom meestal een gewoon mens. Een van de Dode Zee-rollen lijkt de dood van de messias te voorspellen, wat bewijst dat de auteur de messias beschouwde als sterveling. Ook heeft niemand betwijfeld dat messiaanse leiders als Simon bar Giora en Simon bar Kochba mensen waren.
We moeten “messias” dus ook met een kleine letter kunnen spellen, zoals in 1995 correct stond aangegeven in het Witte Boekje. Latere versies van het Groene Boekje zijn op dit punt beter en dwingen Nederlandssprekende joden niet langer tot een impliciete christelijke geloofsbelijdenis. In elk geval had de man ongelijk die me ooit zei dat de spellingsregels waardevrij zouden zijn.
Nederland heeft geen officiële spelling zoals b.v. Frankrijk of Portugal. De regels in het Spellingbesluit 2005 gelden voor de overheid en het onderwijs, en verder is iedereen vrij om net zo te spellen als het hem of haar goeddunkt. De genoemde jood heeft dus alleen het dilemma als hij in een overheidsbetrekking het woord messias moet spellen, wat zelden het geval is.
Overigens zijn de regels voor de hoofdletters zo moeilijk dat de samenstellers van het groene boekje in 1995 ze ook niet goed konden toepassen, waardoor er tal van inconsistenties in de woordenlijst staan. B.v. Als het groene boekje een rode kaft had gehad, zou Groene Boekje de aangewezen overheidsspelling zijn geweest, maar nu het een groene kaft heeft, kan groende boekje heel goed.
Beste heer Krekel,
Ook in een overheidsbetrekking is er geen spellingsdwang, het “dwingen tot een impliciete christelijke geloofsbelijdenis” staat net zo ver van de ambtelijke realiteit als een lijst van de populairste uitgaansgelegenheden van Ulaan Bator.
Even kijken of ik de regel snap.. een hoofdletter voor een heilig persoon of begrip..
Dus het is vliegend spaghettimonster als niemand er in gelooft, maar mocht er iemand met betrekking tot hem een belijdenis doen, dan wordt Hij het Vliegend Spaghettimonster?
Of hebben we een clubje hooggeletterden die voor een ander bepaalt wie of wat diegene heilig mag vinden?
JacobK heeft het antwoord al gegeven – alleen in het onderwijs en bij de overheid. Hij hoeft dan ook niet bang te zijn voor een boete omdat hij zijn eigen naam met kleine letters laat beginnen.
Even over harde politiek: ik lees nu https://www.bol.com/nl/p/forged-through-fire-war-peace-and-the-democratic-bargain/9200000072198295/
Hoofdstuk 2 gaat over “War and Democracy in Classical Athens”, hoofdstuk 3 over “The Glory that was Rome”. In het kort: de heersende klassen laten democratie allen dan toe wanneer het volk nodig is in de oorlog. Athene zat in de Peloponnesische oorlog en in de strijd met Perzië, dus was het volk noodzakelijk voor de strijd; het volk kreeg dus politieke macht. Maar het Romeinse Rijk werd zo groot dat het volk van Rome niet meer van belang was, dus het volk raakte ontkoppeld van de militaire macht, en de aristocraten zorgden ervoor dat ze aan de macht bleven. In de toekomst gaat militaire strijd steeds meer met robots en drones gevoerd worden; de vraag is dus of de democratie zal overleven. Fascinerend onderwerp.
Hoeveel heersende klassen waren er in Athene? En hadden die een vereniging van heersende klassen waarvan de notulen bewaard zijn gebleven?
Het onderwerp lijkt mij volstrekt onzinnig. Vandaar dat het hier op zijn plaats is, want het heeft niets met hoofdletters te maken.
Rijk en arm, dat is toch een bekend thema? De wijze Solon schijnt op een opstand van de boeren gereageerd te hebben. Een tijdje geleden hoorden we nog van de gele vestjes, maar nu ook niet meer.
Beste Martin,
Een goedbedoelende reactie maar bij een verkeerd stukje of gewoon schaamteloze spam?
Spam? Nee hoor, het leek mij een interessanter onderwerp dan hoofdletters. De geschiedenis van democratie zou een mooi thema zijn voor deze blog. De grounding fathers van de VS lazen over de ondergang van het Romeinse Rijk (Gibbon) voor politieke lessen, vandaar de checks and balances, om dus een afglijden naar een dictatuur te voorkomen.
“De geschiedenis van democratie zou een mooi thema zijn voor deze blog.”
Waarom? Er was geen democratie in de Oudheid, ook niet tijdens de Peloponnesische oorlog en zo. De enige Antiekelingen die een beetje in de buurt komen van wat democraat genoemd mag worden waren de broers Gracchus en dan nog moet je het begrip enorm oprekken.
Wat mbt de Oudheid nog wel eens met democratie wordt aangeduid was plutocratie – de vrije burgers hadden allemaal geld en tijd genoeg om zich met politiek bezig te houden.
En slaven om het werk te doen, destijds nog veelal mensen met weinig pigment
https://nl.wikipedia.org/wiki/Clisthenes_van_Athene
“De absolute soevereiniteit kwam te berusten bij de Ekklèsia, de Atheense Volksvergadering, waarvan alle mannelijke, volwassen burgers van Attica rechtstreeks en zonder stelsel van vertegenwoordiging deel uitmaakten (in de praktijk maakten echter lang niet alle burgers gebruik van hun recht om aan de vergaderingen en de debatten deel te nemen).”
Slaven en vrouwen niet, dus. Maar voor die tijd toch wel directe democratie.
Zelf vind ik dat ook het begrip ‘god’ met een kleine letter geschreven zou moeten worden.
Dat gebeurt ook, als het soortnaam is. Als het als eigennaam gebruikt wordt, gebruik je een hoofdletter.
Daarmee wordt overigens niemand verplicht om een religie te onderschrijven of het bestaan van God te erkennen. Ik schrijf Sneeuwwitje, Sauron en Poseidon ook met hoofdletter.
Anders is het voor voornaamwoorden. Die schrijven
we uit eerbied met hoofdletter, maar ik denk niet dat Hij ervan wakker ligt als die traditie op de schop gaat.
De christelijke god “God” noemen ipv YHWH of de Heer is een typisch voorbeeld van christelijke hoogmoed en zelfimportantie. Inderdaad, hij zal er niet wakker van liggen. Want niet-bestaande entiteiten slapen niet noch liggen wakker.
@FrankB: Gniffel, gniffel, waarvan akte!
Dirk: die traditie was al op de schop gegaan in de Nieuwe Bijbelvertaling van 2004. Maar “zeer veel lezers” lagen er wel wakker van zodat hij en zijn etc weer naar Hij en Zijn etc gaan in de komende revisie van de NBV.
https://debijbel.nl/blog/eerbiedskapitalen-in-de-gereviseerde-nbv
Het (opzettelijk) verwarrende is dat het woord zowel een naam als een begripsaanduiding is. Om dat te vermijden gebruik ik tegenwoordig de aanduidingen YHWH, Allah, Zeus enz. (naam, dus hoofdletters) respectievelijk god.
Dat zij één zouden zijn en daarom “God” genoemd kunnen worden is uit de duim gezogen.
Geheel mee eens.
Medellín, 28 juli 2020
Van de Vlaamse overheid leer je nog eens wat… 😉
https://www.taaltelefoon.be/hoofdletters-12-duitse-woorden
https://www.taaltelefoon.be/boek-en-webwijzer/taaladvies
Hoe is Allah anders dan God, taalkundig?
Ik zou zeggen van niet, maar als een ander daar anders over denkt, alla.
Allah is een Arabisch woord dat het Nederlands is komen binnenzeilen als naam van de god van de moslims. God is een Nederlands woord dat ook, maar niet alleen, gebruikt wordt als naam voor de god van de christenen. Allah heeft die algemene betekenis niet in het Nederlands, en als het die algemene betekenis wel had in het Arabisch, dan hebben wij daar nog steeds niets mee te maken.
Niet alleen bij moslims, maar ook bij Arabisch sprekende christenen wordt god/God aangeduid met Allah/allah.
Kan wel wezen, zij ik toch, maar daar hebben we in het Nederlands niets mee te maken.
@ lottifuehrscheim
Het is duidelijk dat u uw eigen opvattingen heeft omtrent het gebruik van hoofdletters bij heilige namen en begrippen, maar daarmee gaat u wel lijnrecht in tegen de afspraken die daaromtrent zijn vastgelegd voor het Nederlandse taalgebied en voor het correcte gebruik van die afspraken daarbuiten.
De volgende site, die ik hiervoor al aanhaalde, geeft u houvast:
https://www.taaltelefoon.be/hoofdletters-04-heilige-namen-en-begrippen