De troon van Satan

Het Pergamonaltaar (Berlijn)

In Berlijn zijn een kleine zeventig voorwerpen in de oudheidkundige musea op het beroemde Museumeiland met een kleverige vloeistof besmeurd. Er zit geen patroon in het vandalisme, de schade is niet zó groot dat de restauratie vóór het politieonderzoek moest gaan. De voornaamste zorg van de beheerders is dat er ook leenstukken zijn besmeurd. Het is lelijk nieuws, maar vooralsnog zijn er geen aanwijzingen dat het groter is dan dit.

De media zijnde de media is het wel groter gemaakt. In het museum staat namelijk ook het Pergamonaltaar ofwel de Troon van Satan. Ik ga hier de verbanden die complotdenkers bedenken geen extra publiciteit geven. Ik beperk me tot de bewering dat dit de Troon van Satan zou zijn.

Dat is gebaseerd op de Openbaring van Johannes, het wonderlijke laatste boek van het Nieuwe Testament, geschreven in de laatste jaren van de eerste eeuw na Chr. Er waren christenen gedood en de auteur spreekt zijn lezers moed in. Als ze vast hielden aan hun geloof in Christus, zouden ze op de Jongste Dag worden gerechtvaardigd. Johannes’ collectie fantasmagorieën vormt fenomenale literatuur. U hoeft niet te geloven in een naderend Oordeel om het met ingehouden adem te lezen. (Indien u desondanks een aanbeveling nodig heeft: het was de favoriete hotelkamerlectuur van Hunter S. Thompson zaliger nagedachtenis.)

De Openbaring van Johannes begint met enkele korte brieven, waaronder die aan de christenen in de stad Pergamon.

Zo spreekt Hij die het zwaard voert, het scherpe en tweesnijdende: Ik weet waar gij woont: daar waar de troon van de Satan staat. Toch houdt gij mijn naam hoog, gij hebt het geloof in Mij niet verloochend, ook niet in de dagen van Antipas, mijn trouwe getuige, die gedood werd bij u, daar waar de Satan woont.

Wat zou zijn bedoeld? Sommige onderzoekers denken dus dat de Troon van Satan het Pergamonaltaar is, dat inderdaad iets heeft van een troon. Zie het plaatje hierboven. Antieke auteurs noemden altaren wel vaker goddelijke tronen.

Er zijn echter ook andere verklaringen. De Servische oudheidkundige Laszlo Gallusz behandelt er een paar in The Throne Motif in the Book of Revelation (2014), hoofdstuk zeven.

Pergamon bezat bijvoorbeeld ook het oudste heiligdom voor de cultus voor Roma en Augustus in de provincie Asia. De stad was de eerste die de trotse eretitel “de tempelwachter” aannam (neokoros). Dit soort titels waren destijds belangrijk en reken maar dat een auteur als Johannes ze kende. Bovendien speelden, voor zover we de praktijk van de vroegste christenvervolgingen kennen, offers in de heiligdommen van de keizercultus een rol.

Een andere optie is dat Johannes verwijst naar de Asklepiostempel, een van de beroemdste heiligdommen uit de oude wereld. Dat tegen het einde van de eerste eeuw de slang, het listigste dier van de schepping, in de christelijke traditie was komen gelden als belichaming van Satan, kan een rol hebben gespeeld.

Kortom, wat er nu in Pergamon was dat kon doorgaan voor de Troon van Satan, we weten het niet.

[Een overzicht van deze reeks over het Nieuwe Testament is hier.]

Deel dit:

41 gedachtes over “De troon van Satan

  1. Martin

    In het Parool is sprake van de veganistische kok Hildmann die nu een QAnon grootheid is. Een gek, dus.

    Het verbaast mij allemaal niet. Wie gelooft in machtige pizza-pedofielen gelooft ook in de Troon van Satan. Helaas is Lange Frans van YouTube verwijderd, zodat hij zijn licht niet meer kan laten schijnen over deze affaire.

    1. Frans

      Hoe meer ik erover nadenk, hoe meer ik het verwijderen van dat kanaal een slechte zaak vind. Ik heb nog altijd liever een mafketel die openlijk fantaseert over het doodschieten van de premier dan één die in het geniep plannetjes maakt om het ook echt te doen.

      1. Martin

        Het is een dilemma. Lange Frans had vele volgers, en zoals we in Parijs hebben gezien kunnen volgers ook zeer gewelddadig en moordzuchtig zijn. Wat ik meer een probleem vindt is de gekte. Er zijn lui die weigeren om uit de Middeleeuwen te vertrekken. Ik googlede naar Karl Polanyi, en toen vond ik dit: https://www.globalinfo.nl/Recensies-enzo/karl-polanyi-de-grote-transformatie, en daar staat
        “Een variëteit aan bewegingen en groepen theoretici over de gehele wereld hebben deze visie op de globalisering vanuit verschillende politieke perspectieven aangevallen. Soms vanuit etnische, religieuze, nationale of regionale identiteiten, meestal vanuit het vasthouden van alternatieve inzichten over globale coördinatie en samenwerking. Al deze benaderingen en hun criticasters kunnen veel leren van De grote transformatie voor een dieper inzicht in het marktliberalisme en een beter begrip van de tragische consequenties van eerdere projecten van economische globalisering.”

        De auteur van dat stuk, Sjarrel Massop, die schrijft dus ook in Trouw, en dat is geen toeval. Ik ben liberaal, maar ik begrijp wel waar dat soort opvattingen vandaan komen.

        1. Dank voor de link naar Polanyi. Boeiend stuk! Zou u voor de duidelijkheid/zekerheid nog kunnen uitleggen wat uw bedoeling is met het citaat en de verwijzing naar Trouw in de context van Pergamon, Satan en mensen die onbestemde substanties op museumstukken smeren?

          Overigens: fascinerend hoe veel reacties/emoties Jona’s stuk hierover oproept.

  2. Rudmer Koopal

    Het had ook een ander museum stuk kunnen zijn dan het Pergamonaltaar of ander museum. Er zijn buiten op het museumeiland in Berlijn wel meer vernielingen geweest de afgelopen jaren.
    Het gaat er om dat er in de samenleving een onderstroom is die allerlei samenzweringen serieus nemen meent (individueel) te moeten ingrijpen om hier een einde aan te maken.
    Vroeger konden we lachen om de 15% van de Nederlanders die in kabouters geloofden, maar toen was er geen sociale-media. Nu wel en die worden als de realiteit gezien en de reguliere media als handlangers of niet betrouwbaar. Politici als Baudet en Wilders werken hier aan mee door allerlei filmpjes zo te verknippen of citaten om te bouwen in hun eigen voordeel.
    Opmerkingen als vermoorden, omleggen, staatgreep, de macht teruggrijpen zijn schering en inslag bij deze onderstroom. Het is een heel groot probleem aan het worden in de samenleving.

    1. Frans

      Een nog veel groter probleem is een bepaalde groepering binnen een bepaald geloof die het niet bij opmerkingen laat.

      1. Hoe precies heeft u betreffend geloof bepaald? Door te beginnen met alle niet-religieus geïnspireerde groeperingen te negeren, zoals anti-windmolens fanatici die met asbest strooien? Die laten het immers ook niet bij opmerkingen.

        https://www.rtvnoord.nl/nieuws/197489/Asbest-hakenkruizen-en-bedreigingen-zo-ver-gaat-het-verzet-tegen-windmolens

        Of is zulks plotseling niet zo’n groot probleem?
        Bij andere gelegenheden kunnen opmerkingen dan weer met de dood worden bestraft. Vraag maar aan de nabestaanden van Mitch Henriquez. Die man werd vermoord door een bepaalde groepering binnen een bepaalde organisatie om een opmerking die hij maakte.
        Misschien kunnen wij een patroon herkennen dat uw “bepaald” overstijgt; misschien zelfs zover dat de term volkomen misplaatst blijkt.
        Wat denkt u?

        1. Rob Duijf

          In het algemeen zijn mensen die overtuigd zijn van hun eigen gelijk, individueel of collectief, eerder genijgd hun visie aan anderen op te dringen, desnoods met geweld, hetzij verbaal dan wel fysiek. De ondertoon is echter angst voor alles dat niet tot het eigene behoort.

          Overtuigingen staan kritische beschouwing in de weg en brengt mensen niet nader tot elkaar.

          1. Da’s een vaak gemaakte observatiefout. De juiste observatie is: mensen die geneigd zijn geweld te gebruiken om een ander hun mening op te dringen, zijn vaak erg overtuigd van hun eigen gelijk. Maar dat zegt niks over de rest van de populatie van lieden die erg overtuigd zijn van hun eigen gelijk.
            U geeft zelf al aan waar het wel om gaat: angst (voor alles dat niet tot het eigene behoort). Die angst kan correleren met erg overtuigd zijn van het eigen gelijk, maar dat hoeft niet.

            1. Rob Duijf

              ‘Maar dat zegt niks over de rest van de populatie van lieden die erg overtuigd zijn van hun eigen gelijk.’

              Accoord. Ik had dat genuanceerder kunnen formuleren.

              Angst ontstaat wanneer we ons van elkaar afscheiden, want dan vormt de ander in potentie een bedreiging voor onszelf. We kunnen wel naast elkaar leven zonder elkaar in de haren te vliegen, maar we komen niet nader tot elkaar. We kunnen proberen onze verschillen te overbruggen, maar het blijft een wankel evenwicht dat door veranderende omstandigheden kan omslaan.

    2. Martin

      https://www.nrc.nl/nieuws/2020/10/21/voor-roomse-rechters-zijn-seculiere-amerikanen-barbaren-a4016817

      “de reguliere media [worden] als handlangers of niet betrouwbaar” gezien. Het is niet moeilijk om voorbeelden te vinden van politiek-incorrecte onderwerpen die door de reguliere media, “MSM”, nogal genegeerd worden. Ze willen geen maatschappelijke onrust aanwakkeren. Dat is het conflict. Domme mensen raken dan door de sociale media het spoor bijster, en geloven dan in allerlei samenzweringen. Is altijd al zo geweest, misschien is democratie niet zo’n goed idee.

  3. Jeroen

    Eén van de problemen is, denk ik, dat sommige “weldenkende” mensen, zoals de lezers van dit blog (arrogant, he?😊), dit soort theorieën zó ongeloofwaardig en belachelijk vinden dat het bijna niet voor te stellen is dat mensen dit oprecht geloven.

    Er worden dan haast als vanzelf uitvluchten bedacht… “die lui zoeken aandacht”… ” wat zou hun achterliggende agenda zijn”.

    Ik ben echter bang dat we in een wereld leven waarin sommige mensen volledig en oprecht geloven dat de aarde plat is, satan in Berlijn woont ( niet meer, toch?) en er kinderen vanuit pizzeria’s worden verkocht.

    Mafketels en verwarden zijn zo oud als de weg naar Rome, maar ze staan steeds meer met elkaar in contact, en dat gaat voorlopig alleen nog maar toenemen, ben ik bang…

    1. Martin

      Ik heb een probleem met het woord “weldenkend”. Ik heb het liever over “rationeel”.

      En ja, mafketels en verwarden zijn van alle tijden. Aan de andere kant gebeuren er ook wel eens vreemde dingen achter de schermen, en politici spreken ook niet altijd de waarheid. Dus ….

      1. Rob Duijf

        ‘Ik heb een probleem met het woord “weldenkend”. Ik heb het liever over “rationeel”.’

        Hm? Betekent het ‘wel’ in weldenkend niet zoiets als: gezond, helder, evenwichtig, redelijk? Kritisch wellicht? Heel rationeel dus…

        Overigens is denken beperkt, dus is alles wat het denken voortbrengt beperkt. Ideeën zijn pogingen met woorden de werkelijkheid te beschrijven, te verbeelden, maar het is niet de werkelijkheid zelf.

        De werkelijkheid achter de woorden zien we echter niet. Dus jouw idee van de werkelijkheid is niet beter of slechter dan die van een ander, of je jezelf nu liberaal, of socialist noemt, of welke identiteit je dan ook mag aannemen.

        Er zijn ware woorden, maar de waarheid zit niet in de woorden.

        1. Martin

          Volgens mij betekent weldenkend dat je “goed” denkt. Maar wat is goed?

          En ja, onze taal over de werkelijkheid is niet de werkelijkheid zelf. Maar onze taal kan wel degelijk een goede weergave van (een deel van) de realiteit zijn. Uiteraard heeft niemand een idee van de totale werkelijkheid. Ik weet bv nu niet van elke Chinees wat hij of zij aan het doen is. Dus dit lijkt mij een triviaal punt.

          Ons idee van de werkelijkheid hangt af van hoe goed wij ons over de werkelijkheid informeren. Dus mijn idee van de werkelijkheid kan meer of minder volledig zijn dan dat van een ander.

          Maar het gaat blijkbaar om socialist/liberaal. Dit zijn politieke opvattingen (en niet alleen identiteiten) over hoe de maatschappij zou moeten zijn en welke maatregelen daarvoor nodig zijn. Er is kritiek op het liberalisme, uit linkse maar ook uit conservatieve hoek, ik weet het. Maar ik meen dat het zinvol is om het aanwezige talent in een maatschappij tot bloei te verhelpen, omdat dat in het algemeen belang is. Het is of gelijkheid of vrijheid. Omdat we niet allemaal hetzelfde zijn is volgens mij gelijkheid alleen via onderdrukking van talent mogelijk, en dus ben ik voor vrijheid. Ik lees nu een boek over anti-liberalisme vanuit de conservatieve hoek, om te zien wat er tegenin gebracht kan worden (geen contrat social meer, verval van cultuur, etc), en ik begrijp het wel enigszins, maar ik ben nog steeds liberaal. Ik kan dus niets met FvD. En ook niet met socialisme of communisme. Ik begrijp wel welke morele opvattingen daar oorspronkelijk achter zaten, maar die ideologie ontkent de realiteit. Plus nu weten partijen als SP en GL en D66 niet meer wat ze willen omdat de realiteit niet meer binnen hun ideologie past, wat mij niet verbaast.

          1. Frans

            Ik ben eigenlijk ook best wel liberaal, maar de keerzijde van het liberalisme is dat er zo weinig aandacht is voor de mensen aan de onderkant van de samenleving. En dat het geleid heeft tot marktdenken; en zaken als gezondheidszorg en openbaar vervoer moet je niet aan de markt overlaten. Dus stem ik altijd toch maar weer links ook al heeft links zich naar mijn smaak veel te veel laten kapen door de indentiteitspolitiek. Dat is weer de keerzijde van links: opkomen voor mensen die het minder hebben of gediscrimineerd worden, kan ertoe leiden dat je mensen gaat zien als slachtoffers die beschermd moeten worden.

    2. “Er worden dan haast als vanzelf uitvluchten bedacht”
      1. Het menselijk vermogen zichzelf voor de gek te houden is altijd groter dan we denken.
      2. Onlangs las ik dat er een correlatie is met gebrek aan rekenvaardigheden en het bijbehorende analytisch vermogen. Of dat hout snijdt durf ik niet te zeggen.

      1. Martin

        Het hangt ervan af of die correlatie positief of negatief is. Ik vermoed positief. In dat geval gaat het dus om domme mensen.

    3. Ik voeg nog toe dat veel weldenkende mensen geen idee hebben van wat ze niet weten. Dat is bevorderd, vrees ik, door de te korte wetenschappelijke opleidingen. Ik weet dat ik nu een stokpaardje bereid dat ik vaker heb bereden, maar het baart me echt zorgen dat mensen na vier jaar te horen krijgen “hier is je master-titel, je hebt een wetenschappelijke opleiding achter de rug, je weet nu voldoende”. En die mensen weten dus niet voldoende. Zoals we dagelijks in de media zien.

      1. Theo Joppe

        Helaas niet, Jona. De verkorting van de wetenschappelijke opleiding zou wel een heel simpele verklaring zijn. Ik schrok een dezer dagen werkelijk toen ik zag dat een oud-studiegenoot (ongeveer zelfde leeftijd, zelfde degelijke -nog redelijk lange- studie) de meest grote corona-onzin doorblogde. “Veelweterij leidt nog niet tot inzicht”, zei Heraclitus al…

        Misschien is zelfs het tegenovergestelde het geval, zoals je zelf al suggereert. Hoe gespecialiseerder men is, hoe meer kennis men heeft over minder. Maar soms lijden dat soort mensen onder de illusie dat ze daarmee óók gezaghebbende uitspraken kunnen doen over zaken die volstrekt niet binnen hun competentie vallen. Dat was al zo vóór de verschraling van het onderwijs. Voorbeelden te over, helaas.

  4. “om het met ingehouden adem te lezen”
    Ik was eerder buiten adem van het lachen.

    “Johannes’ collectie fantasmagorieën”
    Ik heb vaak de neiging fantasie-orgie te lezen.

    “Wat zou zijn bedoeld?”
    Aan dergelijke vragen kom ik dan ook nooit toe. Eerder vraag ik me af welke geestverruimende middelen 2000 jaar geleden populair waren.

    Openbaring is onderhoudend. Ik heb het als enige Bijbelboek achter elkaar uitgelezen.

    1. Frans

      Ik ben christelijk opgevoed, maar de Openbaring werd altijd een beetje genegeerd. Ik heb ‘m dus nooit helemaal gelezen, maar met je eerste opmerking ben ik het eens. Ik moest bij dat citaat meteen denken: ik weet waar jouw huis woont.😁

  5. Arnold den Teuling

    Homerus kende de papaverbollen al, en ongetwijfeld waren er mensen die behalve van dolle kervel ook verstand hadden van paddestoelen. Ik zou iedereen naast Openbaring ook Ezechiël aanraden.

  6. Dirk

    De schoolmeester in mij is blij met deze boeiende discussie, maar wil er toch even op wijzen dat mensen met een overtuiging ergens tot genEIgd kunnen zijn en vraagt zich af hoe je stokpaard precies bereidt en of het lekker is? 😉

  7. Rob Duijf

    Dank schoolmeester,

    Ondanks mijn journalistieke en redactionele achtergrond kan ik nog altijd mijn ei niet kwijt… 🤭

    Gelukkig ben ik in goed gezelschap… 😁

  8. Als we monumenten uit ons slavernijverleden moeten verwijderen, dan is er nog veel meer reden om monumenten uit een nog veel gruwelijker verleden te verwijderen. Het is eigenlijk dezelfde redenering.

  9. Rob Duijf

    ‘Maar wat is goed?’

    Niet de een of andere geldende morus, maar wat zou je zeggen van gezond, heel, in balans? Niet gebroken, gedeeld, gespleten?

    ‘Dus mijn idee van de werkelijkheid kan meer of minder volledig zijn dan dat van een ander.’

    Hoe volledig je idee ook is, het is en blijft een idee, een beeld van de werkelijkheid, niet de werkelijkheid zelf. Een ander heeft weer een ander beeld van diezelfde werkelijkheid. Wie heeft er gelijk? Niemand. Verbeelding is illusie. Dat is een feit! Over de werkelijkheid valt niet te twisten. Over ideeën van de werkelijkheid wel. En dat doen we dan ook. Waarom houden we ons niet bij feiten?

    ‘Maar het gaat blijkbaar om socialist/liberaal.’

    Jij zegt hierboven: ‘Ik ben liberaal’. Dat is een identiteit, zoals ‘Ik ben socialist’ een identiteit is. Het zijn identificaties met politiek gedachtengoed. Zo zijn er talloze identiteiten in politiek, godsdienst, nationalisme, intellect, ras, gender, etc. Identificatie creëert onderscheid van het een ten opzichte van het ander. Dat is dualisme dat zich manifesteert als verdeeldheid en dat is in potentie conflict.

    ‘Maar ik meen dat het zinvol is om het aanwezige talent in een maatschappij tot bloei te verhelpen, omdat dat in het algemeen belang is. Het is of gelijkheid of vrijheid.’

    Dat klinkt prachtig, maar wat is dat ‘algemeen belang’? Je zet gelijkheid en vrijheid als tegengestelden neer. Dat is jouw idee van gelijkheid versus jouw idee van vrijheid. Dat zijn niet meer dan concepten, waar een ander weer andere concepten tegenoverstelt. Zo creëer en bestendig je verdeeldheid en dus conflict. Is dat in het algemeen belang?

    ‘En ja, onze taal over de werkelijkheid is niet de werkelijkheid zelf.’

    Dus als je wilt weten wat vrijheid werkelijk is – niet als ideologie – dan zul je ieder concept volledig los moeten laten. Het concept is de beschrijving, de verwoording, de verbeelding, het idee, waarvan je hierboven beweert in te zien dat dat niet de werkelijkheid is…

    Het gaat niet om wat je denkt dat vrijheid is, maar om wat vrijheid feitelijk is. Als dat volkomen helder is, kijk dan eens of er in die vrijheid gelijkheid bestaat.

    1. Martin

      Nou, de natuurwetenschappen en de daarop gebaseerde technologie zijn toch heel ver gekomen op de basis van waarnemingen, vaak met apparatuur, bv voor infrarood, wat wij met onze oogjes niet kunnen zien. Dus flauwekul is niet hetzelfde als een goede theorie. Het is niet alleen maar illusie. En vrijheid is de afwezigheid van dwang.

      1. Rob Duijf

        Het is zonder meer waar dat de natuurwetenschappen heel ver zijn gekomen. In ons brein – dat op zich een verbluffend orgaan is – ontstaat waarneming van de werkelijkheid zoals deze zich via de zintuigen voordoet. Die zintuigen zijn beperkt, dus is de waarneming beperkt; er is meer dan het brein waarneemt.

        De technieken die we hebben ontwikkeld, zijn een uitbreiding van de fysieke zintuigen. De kennis die we daar mee opdoen, is echter beperkt; er zal altijd meer zijn om te ontdekken. De grenzen van de kennis kunnen worden verlegd, waardoor het kan worden verbreed en verdiept. Maar het blijft beperkt…

        Kennis is praktisch noodzakelijk in dagelijks leven, we kunnen niet zonder. Dat is mijn punt ook niet Martin. Kennis is een indruk van de werkelijkheid, niet de werkelijkheid zelf. De psycho-mechanika van het denken dat kennis bijeenbrengt en gebruikt, deelt de werkelijkheid in. Ieder fragment is een identiteit en uit al die fragmenten creëert het denken beelden van de werkelijkheid met een nieuwe identiteit. Zo heeft het onnoemelijk veel identiteiten gevormd die we voor de werkelijkheid houden, maar de werkelijkheid niet zijn. Daar ligt de illusie en daar zijn we ons niet van bewust.

        De verdeeldheid die het denken psychologisch aanbrengt, manifesteert zich in ons gedrag en handelen en materialiseert zo in de wereld in de vorm van nationalisme, politiek, godsdienst, enfin: maak het verhaaltje verder af en kleur de plaatjes.

        ‘En vrijheid is de afwezigheid van dwang.’

        Dan zullen we eerst moeten begrijpen waarom er dwang is, waarom we willen dwingen, overheersen, de een over de ander, waaruit de logische reactie van het verlangen naar vrijheid en verzet ontstaat en de volgende cyclus zich weer aandient.

        Dat ontstaat omdat we ons losdenken van de ander, nietwaar? We identificeren ons met onszelf, met wie wij denken te zijn, waarmee we tegelijkertijd de ander identificeren als anders. En de ander doet precies hetzelfde…

        Dat hele psychologische identificatieproces kun je in jezelf waarnemen zoals het zich feitelijk voordoet; als je dat ten diepste beseft, dan speelt het geen rol meer. Dan ben je niet wezenlijk anders dan de ander – afgezien van wat oppervlakkige verschillen. Je zult niet heersen, noch overheerst worden. Dat is echte vrijheid en die kan je niet worden ontnomen.

        1. Martin

          Ja, dat is bekend in de natuurkunde. Wij kiezen een optimale verklaring op de basis van wat wij waarnemen, en wij nemen niet alles waar. Dus klassieke mechanica (Newton) was mogelijk terwijl Newton niets van de atomaire structuur van objecten wist. Dat heet dan een “effectieve” theorie, dus een lage energie theorie. Zo’n theorie werkt alleen bij lage energie en grote golflengten.

  10. Rob Duijf

    Precies. Ik ben geen wetenschapper, maar in de wetenschap begrijpen we dat een theorie een poging is om waarneming van de werkelijkheid te beschrijven en te verklaren, zodanig dat deze valt te toetsen. De beschrijving van de werkelijkheid is niet de werkelijkheid zelf. Dat is rationeel, logisch, gezond beredeneerd.

    Psychologisch vindt er echter ‘mind fuck’ plaats, waarbij we de beschrijving van de werkelijkheid abusievelijk voor de werkelijkheid zelf houden. Dat is niet rationeel: het is illusie, met ernstige gevolgen.

    Je kunt de psycho-mechanika van het denken – denken is een mechanisch proces – in jezelf waarnemen. Dus die hele beweging van het denken – de gedachten, de beelden, de gevoelens en emoties die ze oproepen, waaruit reacties ontstaan, die weer nieuwe gedachten voortbrengen etc. – kun je waarnemen. Niet analytisch – beschrijvend, zoals ik dat hier nu doe – maar feitelijk, het geheel overziende, zoals het zich voordoet. Je bent het zelf, je staat er niet los van.

    Dat inzicht is intelligentie die een fundamentele verandering van het bewustzijn tot stand brengt. Als je inziet wat een groteske, maar ook heel subtiele kermis we van ons leven maken en dat je zelf de exploitant bent, dan stopt de hele psychologische draaimolen. Dan gebeurt er iets totaal anders…

    1. Martin

      Maar we kunnen ook niet volhouden dat onze waarneming geen representatie is van de werkelijkheid. Dat verklaart het succes van de natuurwetenschappen.

  11. Rob Duijf

    Zeker! Zolang we er maar van doordrongen zijn dat het een representatie is. Ik denk ook niet dat dat het probleem is.

    Een andere vraag die we in verband daarmee zouden kunnen/moeten stellen, is: wat is ons motief en doel? Waarom willen weten, wat doen we met die kennis en wat is de relatie tussen intelligentie en de kwaliteit van bewustzijn?

    Voor we het weten zijn we op de Troon van Satan aanbeland… 😉

    1. Martin

      De mens is met een groot hersenvolume uitgerust, en dat leidt tot vragen stellen en tot innovaties.

  12. Rob Duijf

    ‘De mens is met een groot hersenvolume uitgerust (…)’

    Zeker. Maar volume op zich zegt niet zoveel; daarin onderscheiden we ons niet van Neanderthaler en Denisovamens. De Neanderthaler had zelfs een grotere herseninhoud dan de moderne mens.

    Kenmerkend is echter de ontwikkeling van metname de voorhoofds- of frontaalkwab, wat ook het opvallende aangezicht van onze schedel bepaalt. De frontaalkwab is het meest geavanceerde deel van onze hersenen, dat pas rond ons 24ste jaar is volgroeid. Hier zetelt het belangrijkste deel van onze cognitieve functies, waarmee we ons onderscheiden van andere primaten en hogere diersoorten.

    Die cognitieve functies hebben de mens in staat gesteld zich te ontwikkelen, zeker ook door vragen te stellen. De moderne mens noemt zich Homo sapiens. Dat komt van het Latijn ‘sapiente’: wijsheid.

    Dat is nogal een pretentie, vind je niet? We weten wel heel veel, maar betekent dat ook per se dat we wijs zijn? Dat is een belangrijke vraag. Wat is het antwoord?

    1. Rob Duijf

      ‘Dat komt van het Latijn ‘sapiente’’

      Excuus: ‘sapientia’. Wijsheid, rede, gezond verstand.

Reacties zijn gesloten.