Het Spainkbos in Apeldoorn is een piepklein parkje in de richting van de Loolaan, een van de mooie boulevards van de Veluwestad. Tot nog niet zo heel lang geleden was dit parkje het paradijs voor mountainbikers. Ze konden er lekker crossen over het licht geaccidenteerde terrein. Daaraan kwam in 2006 echter een einde toen archeologen vaststelden dat de hellinkjes in feite vier oeroude graven waren.
Zoals u op de bovenstaande foto ziet, zijn er sindsdien lage houten hekjes omheen gezet. Nodig was het eigenlijk niet. Toen de fietsers hoorden op welke grond ze reden, waren ze zelf al op zoek gegaan naar een andere plek. De jeugd van tegenwoordig heeft gewoon verantwoordelijkheidsgevoel.
Een Bronstijdgrafveld
Door onderzoek van stuifmeelkorrels uit de grafheuvels in het Spainkbos weten we dat hier destijds een open stuk heide was in een eikenbos. Interessant is echter dat de graven nog eeuwen in gebruik zijn gebleven. Gedurende een heel groot deel van de Bronstijd lieten de Apeldoorners hun doden achter op deze plek.
De grootste grafheuvel, zo vermeldt het bord met uitleg, dateert van 4000 jaar geleden. Dat zal wel zijn gebaseerd op aardewerk en met die datering zal het wel behoren tot de Wikkeldraadbekercultuur. Er waren dus nog drie andere grafheuvels, wat suggereert dat er in totaal vier families of clans woonden in een nabijgelegen dorpje, dat voor prehistorische maatstaven aan de grote kant is geweest. Bij zo’n begraving legden de nabestaanden een voorname overledene in foetushouding in een kuil, met het gezicht naar het zuiden en met wat grafgiften, zoals aardewerk, eten en drinken.
Later, laten we zeggen rond 1100 v.Chr., was er een omslag in de begrafeniswijze: de mensen van de Urnenveldcultuur gingen hun doden begraven. Omdat in een van de grafheuvels in het Spainkbos ook zo’n crematiegraf is gevonden, mogen we aannemen dat de bijzettingen hier minimaal een millennium hebben geduurd. Het informatiebord heeft het zelfs over bijzettingen tot kort voor het begin van de jaartelling, maar ik weet niet waarop dat is gebaseerd.
Museum
Alleen al in de gemeente Apeldoorn zijn ruim 150 grafheuvels gevonden, en er zullen er wel meer zijn die niet zijn ontdekt. Ook uit de naburige gemeenten zijn grafheuvels bekend. Een recent public science-project schijnt 1500 nieuw-ontdekte grafheuvels te hebben opgeleverd. Daarnaast waren er urnenvelden. Het zijn interessante opgravingen en ik was blij te lezen dat er een Veluws Grafheuvelmuseum komt. Weliswaar wat minder groot dan in de meest ambitieuze plannen voorzien, maar toch.
En – ik heb geen twitter, maar verwijs naar jouw retweet – Yannick Raczynski-Henk (de koning der profielenschavers) geeft een ontnuchterend inzicht waarom we tevergeefs kunnen wachten op enig synthetiserend onderzoek betreffende deze grafheuvels, zeker wanneer dat òver deze gemeente-grenzen reikt.
Zulke inhoudelijke berichten – hoe treurig ook – zie ik liever dan slechts het afgeven op de sensatiezucht der sommige archeologische krantenkoppen.
Yannick maar uitnodigen als gast-auteur? Op de groepsblog?
Die was net iets te haastig (derde alinea). Overkomt mij ook regelmatig. Mijn wat late maar even oprechte medeleven. Veel sterkte toegewenst.
Was er nu wel of geen een omslag: gingen de mensen van de Urnenveldcultuur nu cremeren of bleven ze toch begraven?
Ja, dat is een beetje verwarrend.
Ten zuiden van Antwerpen (Edegem) is een vergelijkbare structuur opgegraven met dubbele palenrij. Bovengronds is er niets van overgebleven. Vondsten waren er ook nauwelijks, wat een datering moeilijk maakt: laat neolithicum, vroege bronstijd?
Op deze plek ligt nu een verkaveling. De grafheuvel is gereconstrueerd op een pleintje in de buurt en de straat heet Keltenheuvel.
https://www.google.com/url?sa=t&source=web&rct=j&url=https://oar.onroerenderfgoed.be/publicaties/RELT/3/RELT003-001.pdf&ved=2ahUKEwi1pJCH_d7sAhWO3KQKHb2LD9QQFjAAegQICRAC&usg=AOvVaw2smNasl2_wjbNGEjQpWbNV&cshid=1604152603637
“Ten zuiden van Antwerpen (Edegem) is een vergelijkbare structuur opgegraven met dubbele palenrij.”
In die goede oude tijd waren mensen nog niet op het idee gekomen om in die omgeving een willekeurige lijn te trekken die ze grens noemden.
“Gedurende een heel groot deel van de Bronstijd lieten de Apeldoorners hun doden achter op deze plek.” Dus Apeldoorn de oudste stad van wat ‘Nederland’ zou worden?
Het is natuurlijk shocking als je juist op zo’n moment met een zelfmoord wordt geconfronteerd, het lijkt een ontkenning van wat je zelf waardevol vindt. Het is toch wel waarschijnlijk dat ook ons eigen leven eindig is, maar daarom hoeven daar nog geen haast mee te hebben.
“De jeugd van tegenwoordig heeft gewoon verantwoordelijkheidsgevoel.”
Helaas is dat een generaliserende conclusie. In Rhenen wordt op de Koningstafel (Grebbeberg) gewoon verder gecrosst met fietsen en gemotoriseerd geweld, terwijl allang bekend is dat de wallen onderdeel van een heuvelfort zijn.
Weten die kids dat ook?
Ik liet me over Apeldoorn vertellen dat één van die fietsers in Apeldoorn, toen hij begreep wat en hoe, de anderen voorhield dat ze op zoek moesten naar een andere plek. Ik vond het leuk om te vermelden, want het toont hoezeer één iemand – jong of oud – verschil kan uitmaken.