Amitav Ghosh (1956) is een Indiase schrijver die als antropoloog in Oxford is gepromoveerd. Ik leerde de schrijver kennen door zijn Ibis-trilogie (tussen 2008 en 2015 geschreven en samen ruwweg 1700 bladzijden) over opiumhandel en nog veel meer aan het begin van de negentiende eeuw in India en China. Zo ontdekte ik zijn eerder geschreven In an Antique Land (1992). Terwijl de Ibis-trilogie een hele pil is, is dat een klein meesterwerk.
In an Antique Land beschrijft de speurtocht naar de lotgevallen van een slaaf uit de eerste helft van de twaalfde eeuw en afkomstig uit Caïro. Deze avonturen zijn allerminst romantische verzinselen maar gereconstrueerd uit het verbijsterende Geniza-archief zoals het wordt genoemd. Eigenlijk gaat het niet om een archief maar om een opslagplaats van oud papier, afkomstig van een joodse diaspora en teruggevonden in de kelder van een oude synagoge in Caïro.
Het was joden namelijk verboden papier te verscheuren of te verbranden. Dus werd papier eeuwenlang laag op laag in de synagoge opgeslagen, eeuwen vergeten en pas in de negentiende eeuw weer teruggevonden. Behalve veel religieuze teksten bevinden zich daaronder ook de uitgebreide correspondentie van handelshuizen die een goed beeld geven van hun handelsnetwerken langs kust van de Middellandse en Rode Zee. Om die teksten te kunnen lezen is kennis van verscheidene oude talen en schriften nodig. Pas in de tweede helft van de twintigste eeuw is de eerste uitgebreide studie verschenen (zie de zesdelige publicatie van Goitein 1967-1993; Ghosh boek bevat een uitvoerig notenapparaat).
De slaaf woont niet in Caïro, maar in een stad in het verre India en voorziet zijn meester van nuttige informatie voor diens handelshuis aldaar. Ook sluit hij handelscontracten voor hem af. Die berichten gebruikt Ghosh. Op een bepaald moment houdt de correspondentie op en de slaaf verdwijnt uit de geschiedenis. Wat er met hem gebeurd is onbekend.
Parallel aan het verhaal over de slaaf beschrijft Ghosh zijn eigen antropologische veldwerk in een Egyptisch dorp. De overgangen zijn even wennen maar snel wordt duidelijk hoe de twee verhalen elkaar aanvullen. Zo laat Ghosh zien hoe de trekarbeiders uit het dorp bij terugkeer verhalen vertellen over de onbekende buitenwereld. Niet veel anders dan de berichten van de slaaf uit het verre India. Juist door die parallelle constructie heeft Ghosh een spannend boek geschreven. Historisch onderzoek en hedendaags veldwerk vullen elkaar prachtig aan. Uiteindelijk krijgen we een beeld van een niet-Europese wereld in het verleden en heden, terwijl de handelsnetwerken zelf toch goed zijn te herkennen.
- Amitav Ghosh, In an Antique Land (1992; €15,90)
[Op mijn uitnodiging aan de vaste lezers van deze blog om geliefde boeken te delen, ging Huibert Schijf opnieuw in. Dank u wel!]
De trilogie van Amitav Ghosh over de opiumoorlogen. Hij signeerde ze zelf!
De Ibis-trilogie is verrukkelijke lectuur!
Het Geniza-archief heeft ook Stefan Hertmans geïnspireerd, maar hij maakte er in zijn eigen stijl een vie romancée van (als dat een goede benaming is voor wat hij doet): “De bekeerlinge” heet het boek.
“On a June morning in 1842, in the Central Asian town of Bokhara, two ragged figures could be seen kneeling in the dust in the great square before the Emir’s palace. Their arms were tied tightly behind their backs, and they were in a pitiful condition. Filthy and half-starved, their bodies were covered with sores, their hair, beards and clothes alive with lice. Not far away were two freshly dug graves.(…). Normally executions attracted little attention in this remote, and still medieval caravan town, for under the Emir’s vicious and despotic rule they were all two frequent. But this one was different. The two men kneeling in the blazing midday sun at the executioner’s feet were British officers”
Proloog van Peter Hopkirks “THE GREAT GAME, The struggle for Empire in Central Asia”.
Jan Morris: “Peter Hopkirk is truly the Laureate of the Great Game”.
“truly the Laureate of the Great Game”.
Een dubieus compliment – Britse officieren die in de 19e eeuw ergens opdoken betekenden eigenlijk altijd slecht nieuws voor de oorspronkelijke inwoners. Vandaar:
https://nl.wikipedia.org/wiki/Indiase_opstand_van_1857
“still medieval caravan town”
Belooft eurocentrisme. Middeleeuwen zijn een Europees verschijnsel en niet Aziatisch.
Nou… Dat er zoveel executies zijn dat mensen er niet meer van opkijken, vind ik toch best wel middeleeuws.
Ik heb met veel plezier The Great Game gelezen. Mijn favoriete boek van Peter Hopkirk is echter Foreign Devils on the Silk Road. Dat gaat over negentiende-eeuwse ontdekkingsreizen langs de Zijderoutes in Centraal-Azië.
Zou Jan Morris met haar “(Peter Hopkirk) Laureate of the Great Game” niet slechts bedoeld hebben dat Hopkirk, volgens haar, de belangrijkste schrijver over dit onderwerp was?
Het lijkt me vanzelfsprekend Jmet an Morris (pas overleden) met Laureate dat bedoeld.
En Amitav Ghosh gekocht
Het Genizah-archief duikt ook op in Stefan Hertmans’ De bekeerlinge. Aanrader.
Mooie tip. Dat ga ik bestellen.
Ha, dat ga ik lezen.