Herders in de velden

Een herder en zijn schapen (Bode-Museum, Berlijn)

Een traditionele kerststal toont zowel de door Lukas vermelde herders als de door Mattheüs vermelde wijzen. Die laatsten hebben niets te maken met de geboorte van Jezus: Mattheüs spreekt van een paidion, een kind, en niet van een baby, brefos. Ik kom er nog op terug. Vandaag de herders, geciteerd in de Nieuwe Bijbelvertaling.

Uitschot

Niet ver daarvandaan brachten herders de nacht door in het veld, ze hielden de wacht bij hun kudde. Opeens stond er een engel van de Heer bij hen en werden ze omgeven door het stralende licht van de Heer, zodat ze hevig schrokken. De engel zei tegen hen: ‘Wees niet bang, want ik kom jullie goed nieuws brengen, dat het hele volk met grote vreugde zal vervullen: vandaag is in de stad van David jullie redder geboren. Hij is de messias, de Heer. Dit zal voor jullie het teken zijn: jullie zullen een pasgeboren kind vinden dat in een doek gewikkeld in een voederbak ligt.’ En plotseling voegde zich bij de engel een groot hemels leger dat God prees met de woorden:

‘Eer aan God in de hoogste hemel
en vrede op aarde voor alle mensen die hij liefheeft.’

In de oude wereld waren herders marginale figuren. Ze bezaten geen eigen land, wat in de Oudheid een minimumvereiste was om een beetje mee te tellen, maar trokken met hun kuddes mee van de winter- naar de zomerweiden en weer terug. Het feit dat ze niet konden toezien op de deugdzaamheid van hun echtgenotes en dochters maakte herders ook nog tot eerlozen. En het is tot deze mannen, het uitschot van de samenleving, dat de engel zich richt. De laatsten van de laatsten zijn de allereersten om te vernemen dat het Koninkrijk van God op het punt staat aan te breken. Wat ook logisch is, want in het Koninkrijk zullen de laatsten de eersten zijn.

Bestuurstaal

Er speelt hier nog meer. In het Koninkrijk zou Israël worden hersteld, wat wilde zeggen dat het volk weer in heiligheid zou leven. Dit was speciaal een boodschap voor mensen die niet konden leven volgens de Wet van Mozes zoals anderen het graag zagen. Voor hen was de komst van het Koninkrijk “goed nieuws” – zoals ik al aangaf een term die is ontleend aan de Romeinse bestuurstaal, net als termen als “zoon van god”, “redder” en “vrede op aarde”.

Umwertung aller Werte

Toen de engelen waren teruggegaan naar de hemel, zeiden de herders tegen elkaar: ‘Laten we naar Betlehem gaan om met eigen ogen te zien wat er gebeurd is en wat de Heer ons bekend heeft gemaakt.’

Ze gingen meteen op weg, en troffen Maria aan en Jozef en het kind dat in de voederbak lag. Toen ze het kind zagen, vertelden ze wat hun over dat kind was gezegd. Allen die het hoorden stonden verbaasd over wat de herders tegen hen zeiden.

Logisch. Een béétje antieke godheid openbaarde zich op de Olympische Spelen of op een andere drukbezochte plek en liet zich daar toejuichen. De auteur van het Lukasevangelie beschrijft bijvoorbeeld in de Handelingen van de Apostelen hoe koning Herodes Agrippa zich op die manier manifesteert (Handelingen 12.19-23). Een godheid liet zich niet aankondigen aan herders en zeker niet buiten de stad, buiten een dorp als Betlehem, op de velden, in het holst van de nacht. Het Lukasevangelie biedt een Umwertung aller Werte.

[Een overzicht van deze reeks is hier.]

Deel dit:

19 gedachtes over “Herders in de velden

  1. sara

    En dan te bedenken dat zij die het meest geloven in het kerstverhaal, de wet van Mozes en het koninkrijk der hemelen en vooral dat Hij voor onze zonden is gestorven, dat zij de voornaamste brandhaarden vormen van de heden ten dage door God gezonden plaag. Volgens deze logica zouden zich daar dus de zondaars moeten bevinden. Jammer dat ook ‘les ‘hommes de bonne volonté’ daar het slachtoffer van worden.
    Ik hoop dat het nieuwe jaar veel verlichting voor heel veel mensen zal brengen.
    In de mensen een welbehagen!

    1. Dirk

      In Amerika wil ik wel een correlatie veronderstellen tussen fundamentalistische christenen en corona-ontkenners met Trump als gemene deler.
      Voor de wereld lijkt me dat kort door de bocht. De officiële katholieke Kerk houdt zich netjes aan de maatregelen en roept op tot burgerzin en solidariteit. Waarmee ik geenszins bestrijd dat de katholieke Kerk vergeven is van zondaars (pun intended).

      1. Frans

        Nou ja, laatst was nog in het nieuws dat juist de in de christelijke dorpen op de Veluwe veel besmettingen plaatsvinden.

          1. Martin

            “Overigens is correlatie geen causaliteit”.

            Het zou mooi zijn als meer mensen dit zouden begrijpen.

            In de politiek wordt een correlatie graag als een causaliteit gezien, vooral bij sociale thema’s. Zie de Human serie Klassen.

      2. Nederland heeft eveneens een Bijbelgordel en jawel:

        https://www.trouw.nl/binnenland/negen-van-de-tien-coronabrandhaarden-zijn-christelijke-gemeentes~b5985ad1/

        Waarmee orthodox-protestant bedoeld wordt en dus beslist niet katholiek. Ook in Nederland hebben nogal wat christenen de neiging de eigen particuliere denominatie volledig representatief te achten voor het christendom als geheel met zijn duizenden denominatie (alleen in Nld. zijn het er een stuk of 500, meen ik zo uit mijn hoofd te weten).

        Grote gezinnen zullen er ongetwijfeld mee te maken hebben – alleen, waarom komen in die orthodox-protestante gemeenten ook al weer zoveel grote gezinnen voor, itt de rest van het land? Vast niet omdat de paus in de jaren 1960 voorbehoedsmiddelen toestond. Dus dat schiet niet erg op, JonaL. Bovendien zou ik denken, als ik nog iets van statistiek en kansberekening begrijp, dat juist leden van grote gezinnen bijeenkomsten als die in kerken zouden moeten vermijden, willen ze liever geen corona oplopen. Deze gegevens blijven links- en rechtsom een goed voorbeeld van de gevolgen die men riskeert als men wetenschappelijke bevindingen negeert.

    2. Martin

      De plaag is natuurlijk niet door God gezonden. Het is gewoon het resultaat van evolutie; dat Corona virus heeft in ons een goede host gevonden.

    3. Willem Visser

      Leviticus 13:4 leert dat mensen die een besmetting hebben opgelopen in quarantaine moeten. Eerst voor een periode van 7 dagen, en mocht de besmetting daarna niet over zijn dan volgt een verlenging. Zo zijn er in totaal 318 (niet religieuze) voorschriften in de Thora te vinden die het naleven waard zijn. En nagenoeg al deze ‘318 Geboden’ maken nog steeds deel uit van de huidige Nederlandse- en Europese wetgeving…

      1. Dat toont fraai aan dat seculieren (waartoe sinds enige decennia ook gelovigen kunnen behoren) over het algemeen de gewoonte hebben voorschriften aan te houden, niet omdat ze toevallig in één of ander Heilig Boek staan, maar omdat ze nuttig zijn. Alle andere voorschrijften hebben ze daar gedeponeerd waar ze thuis horen: in de prullenbak.
        Lang leve het secularisme! Dat bedoelde u toch?

        1. Frans

          Waarschijnlijk zijn die voorschriften ook ontstaan juist omdat ze nuttig waren. En toen het schrift werd uitgevonden, werden ze opgeschreven, samen met weer andere voorschriften. We hebben het tenslotte over een tijd waar geloof en wetenschap rustig door elkaar liepen. Het idee dat je je eraan moet houden, niet omdat ze nuttig zijn, maar omdat ze in een boek staan, kwam daarna pas.

          1. Willem Visser

            Dat denk ik ook Frans. Want voordat Mozes de TIEN GEBODEN op de berg Sinaï ontvangt lezen we dat zijn schoonvader Jetro hem de volgende raad geeft:

            Ex.18:20 “Prent hun [het volk] Zijn Wetten en Voorschriften in en leer hun welke Weg ze moeten bewandelen en welke plichten ze moeten vervullen.”

            We kunnen gerust aannemen dat een groot deel van de ‘Wet van Mozes’ afkomstig is van volken (zoals de Midianieten) die destijds in dat gebied leefden.

      2. sara

        Dit is interessant. Ik vraag me af of dit vers wel gelezen wordt in orthodox-protestantse kringen. Ik ben bang van niet, gezien het feit dat men zegt op God te vertrouwen. (een aantal mensen op TV). Bovendien is het in een gezin met 7 kinderen moeilijk in quarantaine te gaan en dan nog met z’n allen naar de kerk … Zij zullen zich waarschijnlijk ook niet laten vaccineren. Nog een probleem.
        Ik zou waarschijnlijk half Nederland over me heen krijgen als ik gekscherend zou adviseren de toegangswegen maar af te sluiten en een pasjesregeling in te stellen. Je krijgt al gauw de associatie met Israël en de Palestijnen.

        1. Willem Visser

          Sara, laat je gedachten eens over het volgende gaan… :
          ‘Je mag de HEER, je God, niet uitdagen om Zijn macht te bewijzen’ (<BGT) (Luc.4:12) (Deut.6:16).

          God ‘uitdagen’ doe je door willens en wetens onverantwoorde risico’s te nemen. Zo zijn er mensen die zich niet laten inenten tegen dodelijke ziektes omdat er geschreven staat: ‘Gezonde mensen hebben geen dokter nodig, maar zieken wel’ (Marc.2:17). Deze tekst betreft echter een spreekwoord dat Jezus gebruikt als men het hem kwalijk neemt dat hij met mensen omgaat die het met de Wet niet zo nauw nemen. Hij wil een eerlijke levenswandel bij hen bevorderen en vergelijkt zichzelf met een arts die de gezonde leer van de TIEN GEBODEN voorschrijft aan zieke patiënten.

          Andere tegenstanders van preventieve inenting beroepen zich op een tekst uit Exodus; daar staat het volgende: ‘Als jullie de woorden van de HEER, jullie God, ter harte nemen, als jullie doen wat goed is in Zijn ogen en al Zijn Geboden en Wetten gehoorzamen, zal Ik jullie met geen van de kwalen treffen waarmee Ik Egypte heb gestraft. Ik de HEER ben het die jullie geneest ’ (Ex.15:26).
          In deze tekst gaat het om ‘Gods zegen’ waar het volk op kan rekenen als zij volgens Zijn ‘Geboden en Wetten’ leven. Hij belooft hen niet met ziektes te zullen treffen en stelt het volk voor de keus: de ‘Tien plagen van Egypte’ die rampspoed brengen, of de ‘Tien Goddelijke Geboden’ die voorspoed brengen!

          En dan is er nog het Scheppingsverhaal. Men leert hieruit dat de mens de opdracht krijgt ‘de aarde onder zijn gezag te brengen’ (Gen.1:28). De mens dient over de flora en fauna te ‘heersen’. Het is dus geenszins de bedoeling dat er ziekteverwekkende organismen (virussen of bacteriën) over de mens heersen! De mens zal er alles aan moeten doen om zich op aarde te handhaven. Hij dient zich dus niet alleen tegen de grote roofdieren te beschermen – en God niet te beproeven door dit na te laten – maar ook tegen de allerkleinste ‘aanvallers’ uit de natuur. En dat kan de mens, want God schiep hem met een uitstekend verstand dat hem in staat stelt zowel een omheining tegen roofdieren te bouwen als medicijnen tegen ziekteverwekkers te ontwikkelen. Beide zaken dienen het zelfde doel en zijn noodzakelijk ter bescherming van het leven.
          Ik mag hopen dat ze in de Bijbelbelt eens tot inzicht komen…

          1. sara

            Dit lijkt mij ook de juiste interpretatie. God die je oproept je gezonde verstand te gebruiken.
            Doet mij denken aan de Stoa: leven volgens de wetten van de natuur (logos).

  2. r. vos

    Het Godsvertrouwen doet mij denken aan een (Joods?) verhaal: De politie klopt aam bij een man om hem te waarschuwen voor een snel naderende overstroming. De man weigert te vluchten: “God zal mij redden” Na verloop van tijd is het water tot de eerste verdieping van zijn huis gestegen en komt een bootje van het leger langs om de man te redden, maar hij weigert mee te gaan: “God zal mij redden”. Als het water tot het dak van zijn huis is gestegen komt een helikopter om de laatste mensen van de daken te plukken maar ook nu weigert de man zich te laten redden. Uiteindelijk verdrinkt hij. Als hij vervolgens in de hemel bij God komt maakt hij Hem het verwijt dat Hij de man niet heeft gered ondanks diens Godsvertrouwen. Waarop God tegen hem zegt: “Ik ben drie maal bij je langs geweest om je te redden maar je hebt geweigerd”.
    Over het algemeen is religie mensenwerk. Herman Finkers merkte al op dat hij de Bijbel nog wel zou begrijpen als dominee het hem niet telkens uitlegde. Dat wil niet zeggen dat er in religie niets Goddelijks te bespeuren valt. Het is echter mijn eigen keuze mij aan te sluiten bij een stroming waarbij ik mij goed voel. Als dat een stroming is die leraren onthoofdt zegt dat niets over de Islam maar alleen over mijzelf. Idem over massaal kerkbezoek terwijl dat krachtig ontraden wordt. Wat wellicht ook meespeelt is dat alle grote wereldgodsdiensten hun oorsprong alle hebben in het Midden- en Verre Oosten van duizenden jaren terug. Dat maakt interpreteren ook niet eenvoudiger.

Reacties zijn gesloten.