Rusland tegen Napoleon van Dominic Lieven is een prachtig en spannend geschreven boek dat ons herinnert aan de Napoleontische oorlogen. Het beschrijft wat, hoe en waarom de Russen deden wat ze deden, de organisatie tegen het aanstormende Napoleontische leger, de legerleiding, de Tsaar, de tactieken, de organisatie achter de schermen.
Het toont ook hoe Rusland Napoleon in zijn eentje moest weerstaan en dat de ‘geallieerden’ pas na de overwinning bij Leipzig er brood in zagen om zich daar schoorvoetend bij aan te sluiten. Voor de geallieerden begon de oorlog tegen Napoleon pas toen de Russen de achtervolging door Europa al hadden ingezet.
Ook behandelt het boek de tactische miskleunen van beide kanten. Maar vooral zien we de oorlog vanuit het Russisch perspectief. Het boek biedt niet, zoals in onze geschiedenisboekjes, de West-Europese visie.
Rusland hoort nog steeds bij Europa is mijn mening.
De samenvatting van de blurb:
In Rusland tegen Napoleon geeft Dominic Lieven een totaal nieuwe visie op de strijd van Napoleon tegen Rusland. Gebaseerd op recent beschikbaar gekomen Russische documenten schrijft Lieven vanuit Russisch perspectief over de veldtocht naar Rusland in 1812.
Deze desastreus verlopen expeditie markeert de ommekeer in Napoleons heerschappij. Lieven beschrijft de verschrikkingen van de oorlog en de impact op de samenleving door de ogen van de lagere adel, soldaten en boerenbevolking. Dat maakt het boek tot een indringend ooggetuigenverslag.
Daarnaast besteedt hij aandacht aan de vanaf 1807 verslechterende persoonlijke relatie tussen tsaar Alexander en keizer Napoleon, aan de interne Russische politiek, intriges aan het Russische hof en spionage-successen.
Anders dan velen eindigt Lieven niet met de roemloze Franse aftocht uit Moskou, maar met de Russische zegetocht die in Parijs in 1814 eindigde. Volgens Lieven is dit een van de meest ondergewaardeerde hoofdstukken uit de geschiedenis van Russische militaire successen.
Rusland tegen Napoleon van Dominic Lieven is een monumentaal boek dat een nieuw licht werpt op de veldtocht van Napoleon naar Rusland en de politieke ontwikkelingen aan het hof van tsaar Alexander I. Uniek is de nadruk die gelegd wordt op de gebeurtenissen en ontwikkelingen na de mislukte veldtocht, tot en met de Russische intocht in Parijs en de val van Napoleon.
Dominic Lieven studeerde geschiedenis in Cambridge en Harvard. Hij is hoogleraar aan de London School of Economics en gespecialiseerd in Russische geschiedenis. Hij spreekt vloeiend Russisch.
- Dominic Lieven, Rusland tegen Napoleon (€ 27,50)
[Op mijn uitnodiging aan de vaste lezers van deze blog om geliefde boeken te delen, ging ook Gérard van Genderen in. Dank je wel Gérard!]
Er wordt inderdaad vaak gedacht dat het afgelopen was met Napoleon na de tocht naar Rusland, maar in 1813 en 1814 kwam hij nog gevaarlijker dicht bij een overwinning, dus het is een heel goed idee om de hele periode onder de loep te nemen en niet alleen de Russische veldtocht. Dat laatste doet Adam Zamoyski uitstekend in zijn boek 1812. Lees dan ook nog De hel van 1812 van Bart Funnekotter voor de Nederlandse deelnemers aan de veldtocht en je krijgt een mooi overzicht.
In het boek staat dat de veldslagen bij Leipzig en bij Borodino tot de grootste veldslagen van de Europese geschiedenis behoren.
Zamoyski heeft ook nog een indrukwekkend vervolg op 1812 geschreven “De ondergang van Napoleon en het Congres van Wenen”, en daarnaast nog Fantoomterreur, dat vooral over de tijd erna gaat, waarin alles werd gedaan om te voorkomen dat er ooit nog eens een revolutie in Europa zou plaatsvinden (de tijd van Metternic).
Nu het ‘Congres van Wenen’ als begrip is genoemd, kan ik het niet laten te wijzen op een zeer goed boek over de Europese nasleep hiervan: Emiel Lamberts, Het gevecht met Leviathan, een verhaal over de politieke ordening in Europa 1815-1965
Vooral de ineenstorting van Oostenrijk-Hongarije en de opkomst van Duitsland/Pruisen wordt zeer goed beschreven.
“Voor de geallieerden begon de oorlog tegen Napoleon pas …..”
Dan hebben we het uiteraard over de Zesde Coalitie. Een beetje tellen leert dat er vijf geallieerde coalities aan vooraf waren gegaan. Drie daarvan waren tegen Napoleon gericht.
Het boek van Zamoyski is inderdaad uitstekend, de zoveelste bevestiging dat geschiedkunde harde wetenschap is zolang er ruimschoots data ter beschikking staan. In aanvulling op de aanbevelingen van Frans zou ik dan graag een nog breder perspectief willen zien – een analyse van alle zes coalitieoorlogen,met proloog en epiloog. Dat gaat dus van 1792 tm 1815 (Waterloo). Volgens mij zij er nl. nogal wat overeenkomsten met de twee wereldoorlogen. En dan heb ik het niet over het oppervlakkige “Hitler maakte dezelfde fout als Napoleon”, want de invasie van begin 1918 lukte wel en dat was hartje winter.
Ik weet niet of dat mogelijk is in één boek. Er verschijnen jaarlijks nog enorm veel boeken over de napoleontische oorlogen, evengoed algemene overzichten als gedetailleerde boeken over een kortere periode. Er zijn goede (neutrale) boeken, en er zijn jammer genoeg ook veel minder goede, “one-sided” boeken. Daarmee bedoel ik boeken die op voorhand al uitgaan van hun grote gelijk. De Engelsen zijn hier in spijtig genoeg kampioen, en al zeker als het over Waterloo gaat. De Fransen ook naar het schijnt, maar mijn Frans is niet goed genoeg om boeken te lezen in het Frans.
Wat ik in deze optie persoonlijk wel goed vond is “Waterloo, het verhaal van de veldslag” geschreven door Alessandro Barbero. Maar dat gaat enkel over Waterloo natuurlijk.
De gehele periode zoals jij ze ziet wordt trouwens meestal onderverdeelt in drie delen, wegens de overlvoed aan informatie. De revolutieperiode, de opkomst van Napoleon en de val van Napoleon. De Rusland campagne zit op de scheiding tussen opkomst en ondergang, zeg maar het begin van het einde.
Is dit boek vergelijkbaar met Tolstoj ’s oorlog en vrede?
Op de Engelse Penguin uitgave uit 2010 staat achterop: A historian’s version of War and Peace. The Economist vond het A landmark book. Ik snap eigenlijk niet waarom dat soort Engelse boeken in het Nederlands wordt vertaald, we leven niet meer in 1950.
IK kom net van buiten en heb mijn schapen bijgevoerd. Kon ik even stoom afblazen. Normaal reageer ik nooit. Maar nu even wel. Geachte heer Martin: U leeft nog in 1 m2 zoals veel mensen in deze wereld en alles wat daarbuiten gebeurt is voor u van minder betekenis. Daarbuiten zijn er ook mensen die de Engelse taal niet zo paraat hebben zodat ze een boek vlot kunnen lezen. Daar hoor ik ook bij.Ik kom hier omdat er vele stukken bij zijn die ik interssant vind. Mijn moedertaal is het Gronings maar ik heb er veel moeite mee om het te lezen. Duits is geen probleem. Dat u er geen moeite mee hebt is voor u heel fijn. Als er een uitgave is in het Nederlands is dat voor velen een uitkomst.
Een uitstekende analyse van alle Napoleontische oorlogen biedt het vorig jaar verschenen “The Napoleonic Wars: A Global History” van Alexander Mikaberidze. Voor wie zich wil verdiepen in de revolutionaire voorgeschiedenis kan ik het in 2019 verschenen “A New World Begins: The History of the French Revolution” van Jeremy Popkin aanraden.
Dat de rol van Rusland wordt onderschat is waar. Maar het klopt niet dat de andere geallieerden pas na Leipzig schoorvoetend gingen meedoen. Pruisen had al in maart 1813 de oorlog aan Napoleon verklaard en Oostenrijk volgde in Augustus. De slag
bij Leipzig was in oktober.
Sterker nog, in de slag bij Leipzig vochten Pruisen, Oostenrijk en Zweden zij aan zij met Rusland tegen de Fransen. Dus niet pas later.
Niet voor niets wordt de slag ook wel de Volkerenslag genoemd. Aan de kant van de Fransen vochten ook Polen, Italianen en (westelijke) Duitsers.
Vergeet ook niet de Nederlanders, Belgen (alhoewel Belgïe nog niet bestond), Zwitsers en ik dacht dat de Saksische en Beierse troepen ook nog voor Napoleon vochten.
Waarbij de Nederlanders en Belgen toen tot het Franse keizerrijk behoorden….
Het Nederlandse enthousiasme voor de Franse “bezetting” zakte pas in met de invoering van het Continentaal Stelsel. Het blijft grappig dat het Russisch monument in Bergen
https://nl.wikipedia.org/wiki/Russisch_Monument_(Bergen)
tijdens vaderlandse geschiedenis nooit aan de orde komt. De Noord-Hollandse bevolking stond namelijk beslist niet aan de kant van de Oranjes ….
Nog bij Waterloo in 1815 vertrouwden de Engelsen de Nederlanders niet. Die moesten dan ook de zwaarste gevechten voeren, wat ze naar het schijnt heel behoorlijk deden.
Maar daarvoor kregen ze van de Britten nooit de waardering die ze verdienden; die deden graag alsof ze Waterloo in hun eentje hadden gewonnen.
Och, wie heeft nog de waardering van Britten nodig?
De Slag bij Leipzig had grote gevolgen voor de toekomst van Nederland en de Oranjes, daar is een heel aardig docudrama over gemaakt https://m.youtube.com/watch?v=GY8PVeyfj5I
Katja Berbers is zó schattig als de dochter van Gijbert Karel van Hogendorp…
Herbers is het. Eigenwijze apparaten…
Wat betreft Waterloo, hoe het Perfide Albion de rol van de manschappen van Generaal Chassé verdoezelde:
https://nl.m.wikipedia.org/wiki/David_Hendrik_Chass%C3%A9
Niet Wellington, niet Blūcher met zijn oprukkende Pruisen, maar troepen van het Koninkrijk der Nederlanden bezegelden het lot van Napoleon! Onder een generaal die hem trouw gediend had (in Spanje) nog wel!
Waar blijft onze erkenning!✊
Nou ja, hij heeft een theater.
Er is wel door historici gesuggereerd dat het feit dat Tsaar Paul van Rusland zijn dochter Anna-Palowna aan zo’n onbetekenend koninkrijkje als Nederland heeft willen uithuwelijken, vooral komt door de “heldenrol” van Willem II bij Waterloo.
Genoeg erkenning?
Napoleon. Die blijft ons nog lang achtervolgen. In mijn herinnering nog maar enkele jaren geleden zag ik op de Duitse regionale zender MDR een directe uitzending van de nagespeelde Völkerslacht bij Leipzig. Het was een uitzending in 4 opvolgende dagen.
Citaat Der Spiegel: Völkerschlacht live mit Ingo Zamperoni Vor genau 200 Jahren tobte die Völkerschlacht bei Leipzig – zum Jubiläum spielt der MDR den Krieg nach, als würde er gerade eben stattfinden. Das klingt nach Geschichtsporno, ist aber tatsächlich unterhaltsames, leidenschaftliches Fernsehen.
In den 90 Minuten (ohne Halbzeit!) von “200 Jahre Völkerschlacht” werden mehr als 6000 Menschen die Gefechte südlich von Leipzig nachspielen, kommentiert von der Bestsellerautorin Sabine Ebert (“1813 – Kriegsfeuer”).
Ook afstammelingen van de toenmalige hoofdrolspelers waren erbij: o.a. Van Blücher.
Alleen de uitzending was begin oktober 2013.
Was dit een keerpunt in de geschiedenis van Europa. Ja.
Pruissen was de grote overwinnaar en Sachsen en Oostenrijk de verliezers.
De laatste slag van Napolen bij Waterloo werd definitief door de Pruisische troepen van Blücher beslecht. Alleen voor de Nederlanders was er natuurlijk een prins met een sabeltje de grote overwinnaar. In 1870 versloegen de Pruisische troepen de Fransen. De gevolgen kennen we.
Ik lees net op VRT NWS: Franse en Russische soldaten die sneuvelden tijdens Napoleons terugtocht in 1812 herbegraven in Vjazma, op zo’n 200 kilometer van Moskou, zijn met veel ceremonieel de lichamen herbegraven van 120 soldaten, drie vrouwen en drie jongens. De soldaten sneuvelden in 1812 bij de Slag bij Vjazma, toen het leger van Napoleon al bezig was aan zijn smadelijke terugtocht.
Regelmatig zijn er op de Duitse regionale zenders uitzendingen, films, documentaires over de vaak Duitse maar ook Europese geschiedenis, archeologie etc. Zonder reclame. Vaak met deskundig commentaar en met voor gehoorgestoorden, zoals ik, standaard met ondertiteling.
Ook op de Franse publieke zenders regelmatig uitzendingen over het verleden. Laatst was er een reconstructie van de tocht van Napoleon vanuit Elba. Met Nederlandse ondertiteling.
Ik zag net op ARTE Odysseus voorbij komen en op ZDFinfo een uitzending over Stonehenge.
Dit alles brengt mij tot de volgende opmerking/vraag: Hoe kan ik met mijn beperkte kennis beoordelen of al deze uitzendingen voldoen aan de nodige kwaliteitseisen.
Misschien kan iemand met kennis van zaken, veel vrije tijd en goed kunnen schrijven hier een blog over starten.