[Vandaag het tweede van vier blogs over de veldtochten van keizer Septimius Severus (r.193-211), die het Romeinse Rijk bracht tot zijn grootste omvang. Dat dit onder Trajanus zou zijn gebeurd is vooral propaganda van Mussolini. Het eerste deel is hier.]

De verovering diende om de welvarende provincie Syrië meer veiligheid te bieden, aangezien deze door de Eufraat alleen slecht werd beschermd. De verovering van Mesopotamië was dus een defensieve maatregel. In dit licht moet ook de tweede Parthische veldtocht van Severus worden gezien: in 197/198 voer hij de Eufraat af naar de Koninklijke Kanalen, de verbinding tussen Eufraat en Tigris op het punt waar deze rivieren elkaar halverwege Irak even naderen. Herodianos schrijft (in de vertaling van M.F.A. Brok):

De troepen van Severus ontscheepten zich en plunderden het land. Alle vee dat hun in de weg kwam dreven ze weg om hun voedselvoorraad aan te vullen en de dorpen waar ze door kwamen staken ze in brand. Na korte tijd bereikten ze bij hun opmars Ktesifon, waar de koning der koningen resideerde. De Romeinse soldaten overvielen de volkomen verraste Parthen, vermoordden iedereen die hun in de weg kwam en plunderden de stad. Alle vrouwen en kinderen namen ze mee als krijgsgevangenen. De koning zelf was gevlucht met een groepje ruiters en zo konden de Romeinen zich ook van zijn schatkamers meester maken. Ze roofden alle sieraden en kostbaarheden en begonnen toen aan de terugtocht. (Herodianos 3.9)

Wat Severus’ tijdgenoot Herodianos hier beschrijft, is het type genadeloze afstraffing dat het uitgangspunt was van elke Romeinse defensiedoctrine. Men oordeelde dat het imperium pas veilig was als de vijand thuis had ervaren dat hij de Romeinen niet moest aanvallen. Dat de buit dit keer immens was, was mooi meegenomen, maar niet de reden voor deze campagne.

De hoeveelheid edelmetaal was echter kolossaal en er is geopperd dat het voldoende was om het financieringsprobleem waarmee het imperium kampte een halve generatie uit te stellen. De druk op de grenzen was in de loop van de tweede eeuw toegenomen en keizer Marcus Aurelius had zich genoodzaakt gezien het aantal legioenen uit te breiden van achtentwintig tot dertig. Hij had het gefinancierd door het allooi van de zilverstukken te verlagen, wat natuurlijk tot geldontwaarding leidde. Dankzij de buit uit Ktesifon kon Severus zich verder onthouden van creatieve geldschepping en toch extra legioenen lichten, die hij de weinig fantasievolle namen I  Parthica, II Parthica en III Parthica gaf.

De inname van Ktesifon was een triomf zoals de Romeinen nog maar zelden boekten en dat maakt het des te opmerkelijker dat Severus de overwinning op de koning der koningen niet liet vermelden op zijn ereboog op het Forum Romanum. Hij had zich Parthicus Maximus kunnen laten noemen, maar stelde zich tevreden met Arabicus en Adiabenicus, wat verwijst naar de stadstaatjes Edessa en Nisibis. Septimius Severus, die ook al een Parthische triomftocht afsloeg, was opmerkelijk bescheiden, voor een keizer.

[Wordt vervolgd]