Uitgeverij Brill heeft een retractie (een officiële terugtrekking van een wetenschappelijke publicatie) gedaan van een door Dirk Obbink geschreven hoofdstuk in een boek over Sapfo, namelijk Bierl & Lardinois, The Newest Sappho (2016).
Ik heb op deze plaats al eens aangegeven waarom retractie onvermijdelijk was. De vraag is waarom we er zo lang op hebben moeten wachten. De tekst van de retractie suggereert dat “in the years following the first publication of this book, serious doubts have been raised about the provenance”. Dit is misleidend. Die twijfels waren er meteen na de ontdekking begin 2014. In onze eigen Nederlandse Volkskrant maakte Lardinois, dus een van de editors van het nu ingetrokken hoofdstuk, duidelijk geen geloof te hechten aan Obbinks eerdere claim dat de provenance was gedocumenteerd. Dat de twijfel pas na publicatie van het boek zou zijn opgekomen, is simpelweg niet de volledige waarheid.
De retractie is op nog een ander punt teleurstellend. Zoals ik al eerder aangaf gaat het om twee teksten, waarvan de ene, ooit aanwezig in de Green-collectie, inmiddels terug is naar Egypte. De andere is vermoedelijk in Engeland, en daarop staan de gedichten. Die
remains problematic … not only because its provenance is tainted, but also because the papyrus … is inaccessible. We sincerely hope that it will also be made available to the academic community soon and its acquisition circumstances will be fully explained. So far we have not seen any evidence to suggest that either P.GC inv. 105 or P.Sapph.Obbink is not authentic.
Tja. Als een papyrus inaccessible is, kun je geen aanwijzingen vinden dat de tekst niet authentiek is. Deze alinea lijkt op de rookgordijnen die we zagen bij de publicatie van het (valse) Evangelie van de Vrouw van Jezus: het feit dat je helemaal geen uitspraken kunt doen, benutten om te zeggen dat niets duidt op vervalsing, om zo de indruk te wekken dat er eigenlijk niet zo heel veel aan de hand is.
Misschien zijn de Sapfo-fragmenten inderdaad echt. Ook ik wil dat hopen. Maar juist het ontbreken van informatie is suggestief. De onbekende eigenaar durft het materiaal nu al jaren niet te onderwerpen aan het laboratoriumonderzoek waarmee zou kunnen worden vastgesteld dat het in elk geval geen slechte vervalsing is. Ik vrees dat we het nooit zullen weten.
“De vraag is waarom …..”
Schadebeperking (in de zin van het Engelse damage control). Het siert je dat je nog steeds teleurgesteld kunt zijn; ik verwacht al niet anders meer.
“Ik vrees dat we het nooit zullen weten.”
Dus is de veiligste reactie van het ergste uit te gaan: het is vervalst en de verantwoordelijken zijn zoals gebruikelijk te beroerd om dat ronduit toe te geven, uit angst voor gezichtsverlies, reputatieschade enz.
Je hebt de keerzijde er deze keer niet bij gezet, dus doe ik het maar even: net zoals in de politiek leidt dit op den duur tot verlies van publiek vertrouwen.
Wie gestolen materiaal publiceert, faciliteert heling en is medeplichtig. De retractie zeilt netjes om de echte klip heen: erkennen dat men wist dat het materiaal was gestolen.
Ik vermoed dat de strafrechtelijke term “medeplichtigheid” het iets te scherp aanzet. Het is bovendien maar de vraag of het materiaal is gestolen en of de publicatie ondersteuning is geweest voor heling, Het kan ook gaan om een valse papyrus. Dan is er geen sprake van diefstal en dus ook niet van heling.
Een taaldingetje: ‘de retractie die je wist dat zou komen’.
Voor mijn gevoel moet het zijn ‘de retractie die je wist die zou komen’.
Bijvoorbeeld: De retractie, die lang werd verwacht, is eindelijk gekomen. Hier wordt ook ‘die’ gebruikt.
Helemaal zeker ben ik nou ook weer niet.
Of: de retractie waarvan je wist dat die zou komen.
Het is allemaal niet goed. Schuld van het Koningslied.
Ik was dat helemaal vergeten! Nou heb ik sowieso een blind spot wat betreft het koningshuis/monarchie.
Die zin is al veel beter en is ook niet echt fout. Nog beter m.i. zou zijn: ‘De retractie, waarvan je wist dat ze zou komen’.
Ja Robbert, in Vlaanderen zouden we dat ook zo formuleren.
Ik citeer graag het Koningslied. (diabolische lach)
Zo’n grap gaat aan een republikein als ik totaal voorbij.
Ik kende dat Koningslied niet en een korte zoekopdracht leert me dat niet elke leemte in kennis zo nodig opgevuld dient te worden.
Ach, er is ook publiek voor horrorfilms.
Het overigens belachelijke Koningslied gebruikt hier een constructie die aan de Latijnse accusativus cum infinitivo is ontleend: dies quam novisti futuram.
Normaal is een anglicisme etc. een “foute” adaptatie van een woord of woordgroep, maar hier hebben we een complete zinsconstructie. Gelukkig was Rome een republiek.
In het begin niet.