De naam “Celtic Field” is een eeuw geleden bedacht door Britse archeologen en is eigenlijk een beetje misleidend. Het begrip suggereert immers dat deze akkers door de Kelten zouden zijn gebruikt. In feit zijn ze veel ouder en jonger: zo oud als de Vroege Bronstijd (ca. 1800 v.Chr.) en zo jong als de Vroege Middeleeuwen (ca. 650 na Chr.). Bovendien vinden we Celtic Fields bijna altijd buiten het gebied van de La Tène-cultuur: in België, Denemarken, Engeland, Duitsland, Nederland, Polen, en Zweden. Anders gezegd, in heel Noordwest-Europa maar zelden op een plek waar ze Keltisch spraken. Misschien is het halfvergeten Nederlandse woord “raatakker” beter.
Het gaat om kleine, vierkante of rechthoekige akkers. Een typisch voorbeeld meet ongeveer 35×35 meter, hoewel ze ook iets kleiner (30×30 meter) of iets groter (50×50 meter) kunnen zijn. De grootte doet vermoeden dat elke akker door één familie of misschien zelfs door één individu kon worden bewerkt.
Tegenwoordig zijn deze oude akkers te erkennen aan de lage aarden wallen in het landschap. Die zijn ontstaan doordat de boeren, wanneer de grond uitgeput was, deze opzij schoven en vervingen door vruchtbare grond die ze van elders hadden gehaald. Celtic Fields waren dus vrij arbeidsintensief, maar waren ook efficiënter dan oudere vormen van landbouw, zoals “slash and burn”. Het is waarschijnlijk geen toeval dat de eerste Celtic Fields in een regio vaak samengaan met bevolkingsgroei, die zowel de prikkel tot als het gevolg van de invoering van Celtic Fields kan zijn.
Tot de gewassen behoorden vooral emmer en spelt, maar ook gerst, duivenbonen en vlas. Na de komst van de Romeinen verbouwden de boeren ook rogge.
Rond 1660 merkte de Drentse geleerde Johan Picardt, over wie ik al eerder schreef, op dat de Celtic Fields behoorden tot een voorchristelijk verleden. Tegenwoordig zijn ze het best vanuit de lucht te zien, omdat de lage wallen een andere kleur hebben. Op ooghoogte zijn ze in mijn ervaring nauwelijks herkenbaar.
In mijn jeugd woonde ik in de wijk ‘Breeakker’.
Heeft dit wellicht ook iets met de vorm van de akkers en/of het gebruik van de akkers te maken?
Vragende groet,
Dat zou zomaar kunnen. Bij mij in de buurt heb je dan weer een Korte Akkeren.
https://nl.wikipedia.org/wiki/Korte_Akkers
Er zijn een paar plekken in Drenthe waar je ze goed op ooghoogte kunt zien, maar het hangt een beetje van de tijd van het jaar af en de begroeiing die er op dat moment is.
https://nl.wikipedia.org/wiki/Veldboon
Als dit de akker was om één familie van voedsel te voorzien, dan ligt het voor de hand dat er een veelheid aan gewassen op één akker stond. Zoals in de precolumbiaanse Indiaanse landbouw, waarbij de akkers door de Europese invallers vaak niet eens als zodanig werden herkend, gewend als men was aan monoculturen.
Is daar iets over bekend? B.v. door pollenanalyse. En zo ja, dan rijst wanneer en onder welke omstandigeheden de monocultuur in Europa is opgekomen. Met zijn veel grotere kwetsbaarheid voor ziekten en ongedierte.
Dat is een hele goede vraag! In de Pamir verbouwt men een mengsel van diverse elkaar aanvullende gewassen die samen worden geoogst en op die hoogte dan een redelijk compleet eiwit leveren. Westerse landbouwdeskundigen zien niet eens dat dit ook landbouw is en duwen de mensen monocultures van tarwe door de strot die daar niet eens willen groeien. Dus: hongersnood. Terwijl ze het zelf toch echt al generaties lang goed geregeld hebben en de verbouw prima aan de barre omstandigheden hebben aangepast.
U bedoelt dit denk ik?
https://www.wur.nl/nl/activiteit/Changing-Food-Traditions-in-the-Pamir-Mountains.htm
De twee hebben ook een boek geschreven: ‘With our own hands’ waarin de landbouw, de cultuur en de receptuur van de bewoners van de Pamiri beschreven staat.
Pamir . Excuus.
Hier nog meer.
https://link.springer.com/article/10.1007/s10460-019-10005-8
Weer een The road to hell and good intentions?
Wat is goed doen toch moeilijk.
Ha dank! Daar ga ik binnenkort echt even voor zitten! The road to hell and good intentions is ook een vorm van verregaande arrogantie. Denk ik. En poets de financiële belangen ook niet uit, zelfs niet voor zo’n ‘kleine’ markt. Alles in deze wereld is afzetgebied.
1200-2500 qm lijkt me wat weinig om een hele familie te voeden. Ontginningsboerderijen in de late middeleeuwen hadden als standaardmaat 16 morgen = 4 ha, dat is ca 16 tot ca 30 keer zo veel.
Het is overigens raatakkers, van (honing)raten. In Drenthe zijn ze inderdaad ook op de grond waarneembaar, bijv. bij Zeijen.
De landbouw in de middeleeuwen was nogal inefficient met een opbrengst van vaak minder dan 10 x het zaaigoed, en soms maar 3x, zodat je een groot deel van de oogst nodig had voor zaaigoed. Die polycultures zijn veel efficienter, en bovendien is het onwaarschijnlijk dat men het jagen en verzamelen helemaal had opgegeven. Dat duurt eigenlijk voort tot op de huidige dag.
Er zijn berekeningen die zeggen dat een moestuin van 150 m2 voldoende is voor de groenten van een gezin met 2 kinderen, dus die 1000 m2 leken mij niet zo gek.
Eén boerderij per raat van 1000 m2 veronderstelt een flinke stadswijk. Dat blijkt niet uit de opgravingsplattegronden van dorpen uit dezelfde periode. Natuurlijk werd er naast akkerbouw ook ander voedsel verzameld.