Een paar mensen attendeerden me op het bericht dat de Amerikaanse miljardair Michael Steinhardt, rijk geworden met een hedge-fund, 180 op de zwarte markt verworven oudheden moet afstaan. Ze gaan terug naar de landen waar ze zijn gestolen. Hij betaalde er in totaal $26.000.000 voor, maar de waarde is inmiddels $70.000.000. Ik zal eerlijk zijn: mijn eerste reactie was Schadenfreude. Het is altijd leuk als een heler op z’n gezicht gaat. Gerechtigheid! Al vrij snel daarna had ik echter een tweede en een derde gedachte. En tijdens het schrijven van dit stukje schoot me nog iets te binnen.
Verlaat de gevangenis zonder veel te betalen
Mijn tweede reactie: de collectie van Steinhardt zal groter zijn geweest dan 180 stuks. Wat is er nog meer? Is de rest ook gestolen en komt Steinhardt weg met heling? Of zijn die stukken keurig voorzien van een gedocumenteerde provenance? Twitteraar Jason Felch heeft zich erin verdiept en concludeert dat Steinhardt ruim 800 voorwerpen mag houden. Of ook die illegaal zijn verworven, is onduidelijk. De Officier van Justitie geeft aan daarover geen mening te hebben. Hij heeft er echter mee ingestemd dat hij nooit de overdracht, verkoop of schenking van die voorwerpen zal aanvechten.
Felch concludeert dat Steinhardt 26 miljoen verliest en in ruil 800 dubieuze voorwerpen mag houden. De aanname is dát die voorwerpen dubieus zijn, wat dus niet wettig en overtuigend is bewezen. De ervaring met soortgelijke verzamelingen – denk aan Green en Schøyen – leert dat enig pessimisme wel is gerechtvaardigd. Dat de Officier van Justitie aangeeft geen standpunt in te nemen over die andere 800 voorwerpen, bewijst dat hij in elk geval geen bewijs heeft gezien voor legaliteit. Kortom, Felch’ aanname is te billijken. Krantenkoppen als “Miljardair moet betalen” hadden ook “Miljardair komt er vanaf voor ’n prikkie” mogen zijn. Of “Verlaat de gevangenis zonder veel te betalen”.
Omgekeerde klassenjustitie
En ik had nog een gedachte. Namelijk dat het niet helemaal eerlijk is één heler aan te pakken. Er zijn honderden mensen die oudheden hebben aangekocht op de zwarte markt. Waarom zijn tot nu toe alleen Steve Green en Michael Steinhardt aangepakt? Omdat ze miljardairs zijn en het verlies van een miljoentje of wat geen pijn doet? Het riekt naar een soort omgekeerde klassenjustitie, waarbij miljardairs meer risico lopen dan anderen.
Toegegeven, de opsporing en berechting moet ergens beginnen, en in Amerika groeit nu jurisprudentie en draagvlak. Maar het punt blijft: het zijn niet alleen miljardairs die plundering stimuleren. Honderden mensen hebben door het helen van gestolen oudheden de vandalen aangespoord.
Prijsopdrijving
En er schiet nog iets te binnen. Michael Steinhardt betaalde 26 miljoen en de geschatte waarde is nu 70 miljoen. De waarde is twee-en-half keer over de kop gegaan. Daarvoor zijn verschillende factoren aan te wijzen, maar een heel belangrijke is: als er een wetenschappelijke publicatie ligt. Ik breng het verdienmodel van Green in herinnering:
- koop papyri,
- betaal een oudheidkundige om een wetenschappelijke publicatie te doen,
- verhoog zo de waarde van de papyri,
- schenk ze aan een museum,
- profiteer van een aftrekpost die groter is dan de investering.
Deze constructie is legaal. Ik ben nieuwsgierig of ook Steinhardt een truc wist om de prijs op te drijven.
Dit is het soort stukjes waarvoor ik deze blog lees.
Dank je wel.
Hij wordt niet vervolgd. Klassejustitie.
“Maar het punt blijft:”
Geldt ook voor door rood licht fietsen.
Begrijp ik het goed dat er een deal lijkt te zijn gemaakt tussen justitie en Steinhardt?
Hoe het ook zij, ik vond het best wel schokkend.
“Felch concludeert dat Steinhardt 26 miljoen verliest en in ruil 800 dubieuze voorwerpen mag houden. De aanname is dát die voorwerpen dubieus zijn, wat dus niet wettig en overtuigend is bewezen.”
Niet wettig en overtuigend bewezen, dan kan de de officier van justitie dus verder niets doen. Je hoeft onschuld nooit te bewijzen.
En dat je je onschuld voor de rechter, waar een verkeerde beoordeling gevolgen heeft, niet hoeft te bewijzen, dat is terecht. Omgekeerd mogen we, omdat dat niet leidt tot boetes en gevangenisstraffen, wel onze vermoedens hebben.
Ja, vermoeden mag.