Wat heb je aan een tentoonstelling als daar niet iets te zien is dat je niet had verwacht? Het bovenstaande stukje reliëf kende ik. Het behoort tot de collectie van de Capitolijnse Musea in Rome en is afkomstig van de triomfboog van Titus. Ik bedoel de echte, in het Circus Maximus, dus niet de ereboog met de beroemde reliëfs naast het Forum Romanum. Ook een leuk monument, maar een ereboog is geen triomfboog.
Brand in Rome, brand in Jeruzalem
De triomfboog in het Circus Maximus memoreerde natuurlijk de overwinning op de Joden. Er is weinig van het monument over, maar we weten het desondanks zeker. De middeleeuwse auteur die bekendstaat als de Anonymus van Einsiedeln citeert namelijk het opschrift. De plek is opvallend. Het monument voor de brand van Jeruzalem staat namelijk precies op de plek waar, zo dacht menigeen, de groep messiasbekennende joden (d.w.z. de groep die we tegenwoordig christenen noemen) enkele jaren eerder de stad Rome in brand hadden gestoken.
XII Fulminata
Tot zover gesneden koek. Maar het Rijksmuseum van Oudheden in Leiden wist iets wat ik niet wist. Dit is een soldaat van het Twaalfde Legioen Fulminata, het bliksemlegioen. Dat was de eenheid die zich in 62 had onteerd door te capituleren in de Armeense Oorlog en die vier jaar later zijn adelaarstandaard verloor in een gevecht met de Joodse leider Eleazar. Dit was de aanvoerder van een beroemde verzetsgroep die in 66 voor het eerst wordt vermeld: de zeloten. Het legioen mocht zich rehabiliteren tijdens de belegering van Jeruzalem.
Het duurde even voordat ik zag waarom dit een legionair van XII Fulminata was, tot ik de bliksemschicht op de wangklep herkende. Ik had graag meer geweten over het reliëf. Wat ik nog niet heb kunnen ontdekken, is waarom de samenstellers van de door de lockdown vooralsnog verborgen expositie over keizer Domitianus de bouw van de triomfboog dateren in het jaar 81. Ik zou het eerder hebben verwacht.
Enfin, dat vraag ik nog weleens na, als de expositie volgende week hopelijk heropent. Tot het zover is, moet u maar genieten vande catalogus. Die bestelt u hier als u het museum wil steunen of daar als u liever een lokale boekhandel steunt.
Bliksemschicht op de wangklep? Bedoel je die soort wurmvorm op het onderste deel? Indringend silhouet trouwens, afgezien van het weke mondje. En dank je wel voor de klipdas bovenaan; ik had er nog nooit een gezien.