Scipio Africanus, de man die Hannibal versloeg, pretendeerde al dat hij een lijntje had met het hogere. Latere Romeinse generaals waren er evenmin vies van zich te presenteren als de uitverkorene van deze of gene godheid. Julius Caesar schermde met een afstamming van Venus, de jongere Pompeius had iets met Neptunus, Augustus wist dat de vergoddelijkte Caesar zijn vader was en deed er voor alle zekerheid Apollo nog bij. Ook halfgoden deden het goed: Commodus presenteerde zich als Hercules Romanus. In 337 liet Constantijn zich begraven als Nieuwe Christus, omgeven door twaalf apostelen.
Op expositie over Domitianus in het Rijksmuseum van Oudheden in Leiden is bovenstaand beeld te zien. Een Romeinse kopie van een beeld van de Griekse beeldhouwer Skopas. De keizer presenteert zich hiermee als de jager Meleagros ofwel, zoals de Romeinen hem noemden, Meleager. Het toont Domitianus als heerser over de natuur. De wonderlijke veestapel die hij in het Colosseum liet afslachten, was een andere uiting van ’s keizers macht over het dierenrijk. Het is een bloedige vorm van dezelfde zelfpresentatie als die van de koningen van Perzië: de roi-jardinier, die de natuur beheerste door parken aan te leggen.
Bovenstaande Meleager-Domitianus komt uit het Museo archeologico nazionale in Napels. De onderstaande is te zien in München, in de Glyptothek.
***
Ik verwijs een keer niet naar de tentoonstellingscatalogus. Nu ik het toch niet heb gehad over Scipio Africanus, verwijs ik naar mijn eigen boekje over Hannibal, dat vorige week is verschenen. Scipio krijgt daarin een terloopse vermelding. Meer verband met het bovenstaande is er niet.
De arm ontbreekt en dus gaat alle aandacht naar het vingertje dat naar zijn geslachtsdeel wijst. Zo wordt het, onbedoeld natuurlijk, een komisch beeld.
… die de natuur beheerste door parken aan te leggen…
Zien we dit ook niet terug bij andere Romeinse keizers?
– Domus aurea van Nero:
Nederlandse Wikiwand: “Op het terrein lagen kunstmatig gecreëerde bossen en velden (men sprak wel van rus in urbe; platteland in de stad), waar tamme en wilde dieren rondliepen. In het centrum van het complex lag een groot kunstmatig meer (het stagnum Neronis), op de plaats van het latere Colosseum. ”
– Villa Hadriani in Tivoli.
Nederlandse Wikiwand: “Het landgoed, met een omtrek van 5 km en een oppervlakte van ongeveer 120 ha, omvatte een keizerlijk paleis, thermen, bibliotheken, theaters, een zwembad, personeelsvertrekken, banketzalen, ondergrondse gangen, altaren, een sportstadion, een kunstgalerie[1] en uitgestrekte tuinen boordevol kunstwerken. Er waren zelfs grotten, dierenverblijven, een wildpark, een vijver, pleinen met fonteinen, watervallen, visbekkens, enzovoorts. Het geldt als een van de rijkste gebouwencomplexen uit de oudheid.
– Later o. a. ook bij de Franse absolute vorsten (bvb. Louis IV) met zijn tuinen van Versailles en de prachtige tuinen van de Loirekastelen van zijn voorgangers en opvolgers.
– Sanssouci-paleis van Frederik de Grote in Potsdam.
enz, enz.
Je hebt gelijk: het imponeert dat de vorst zo machtig is dat hij de natuur naar zijn hand kan zetten. Het is een absoluut symbool van macht.