[Bijna iedereen heeft wel een idee van wat gladiatoren waren: Romeinse strijders die in arena’s als het Colosseum vochten om de bevolking te vermaken. Die kennis is meestal opgedaan in stripboeken als Asterix, Hollywoodfilms of tv-series. Daardoor zingen veel misvattingen rond over gladiatoren. Svenja Grosser-Fabian behandelt zes van die misverstanden. Het eerste stukje was hier.]

Vochten gladiatoren tot de dood?

Hollywoodfilms wekken de indruk dat de verslagen gladiator bijna altijd stierf. Dat was in het oude Rome echter beslist niet het geval. Daar was een gladiator veel te kostbaar voor. De huisvesting, training, voeding en medische verzorging waren kostbaar. Voor elke strijder die tijdens de spelen gedood werd of zwaar gewond raakte, bracht de lanista, die zijn gladiatoren verhuurde aan de munerarius (organisator van de spelen), de aankoopprijs in rekening. Het was de compensatie voor zijn investering.

Het gebruikelijke type van een munus was ad digitum, ofwel tot een van de strijders met zijn vinger een teken gaf dat hij zich overgaf (zie afbeelding hierboven). De munerarius moest beslissen, of hij de missio (het levend verlaten van de arena) toekende aan de verslagen gladiator, bijvoorbeeld omdat hij een goed gevecht had geleverd en de Romeinse waarde van virtus had getoond, of dat hij een lafaard was geweest en daarom de coup de grâce moest ontvangen.

Het was mogelijk dat beide gladiatoren tot een gelijkspel kwamen. Dat was het geval bij het gevecht tussen Priscus en Verus, vermeld door Martialis (De spectaculis 27) en bij de gladiatrices Amazone en Achillia, wier gevecht voor de eeuwigheid werd herdacht op een reliëf gevonden te Halikarnassos (Bodrum, Turkije). Er waren echter wel degelijk gevechten sine missione, wat betekende dat de verliezende gladiator zou sterven en er niet op kon hopen dat hem missio zou worden toegekend.

Literatuur

• Coleman, Kathleen: “Misso at Halicarnassus”, in: Harvard Studies in Classical Philology Vol. 100, 2000, pp. 487-500.
• Grosser, Svenja: “Fight to the Draw. Female Gladiators”, in: Ancient History Magazine 6, 2016, pp. 5-6.

[Wordt morgenochtend vervolgd. Svenja Fabian-Grosser is lid van re-enactmentgroep Ludus Nemesis en publiceerde dit oorspronkelijk op de beëindigde website Grondslagen.net.]