Categorie: Midden-Oosten

Het sterrenkind (1)

On door Jona LenderinginGeschiedenis, Jodendom, Midden-Oosten, Oudheid, Romeinse Rijk10 reacties
Masada

Een vijand verslaan is één ding, het gebied pacificeren een ander. Traditioneel werkten de Romeinen in nieuw-verworven gebieden samen met de bestaande elite, die enerzijds het prestige had om haar onderdanen te bewegen Romeinse maatregelen te aanvaarden en anderzijds op de Romeinse steun aangewezen was om aan de macht te blijven.

Meestal koketteerden de notabelen met hun vriendschap met de machthebbers, zodat de uiterlijke vormen van de romanisering, zoals de beheersing van Latijn of Grieks, al gauw waarneembaar werden. Wie hogerop wilde, nam dit over, en binnen een generatie of twee, drie kon een gebied onherkenbaar veranderd zijn.

In Judea faalde dit mechanisme. De elite die de Romeinen in 6 n.Chr. had welkom geheten was behulpzaam geweest, maar de hoge belastingdruk had het volk tot onrust gebracht. Daar kwam nog bij dat de joodse godsdienst het mogelijk maakte klachten te verwoorden op een religieuze wijze die door de Romeinen niet werd begrepen. Na de verwoesting van Jeruzalem in 70 n.Chr. moesten de pacificatie en romanisering opnieuw beginnen, en er was geen elite om mee samen te werken.

Lees verder “Het sterrenkind (1)” →

Iraans erfgoed

On door Jona LenderinginCultuur, Midden-Oosten, Politiek9 reacties
Lotfollah-moskee, Isfahan

Ik heb vandaag viermaal de vraag voorgelegd gekregen wat ik vind van het dreigement van de Amerikaanse president Trump om Iraans erfgoed te vernietigen.

Ik vind dat heel erg en ik heb gespeeld met de gedachte tweeënvijftig foto’s online te plaatsen om u een beeld te geven van waar het om gaat. Het gaat om werelderfgoed en de vernietiging daarvan is een oorlogsmisdrijf.

Dat kan echter niet het laatste woord zijn. Deze escalatie is ongewenst en we moeten onze afschuw zeker uitspreken, maar ik heb liever dat het accent daarbij wat minder ligt op het erfgoed en wat meer op het vermijden van bloedvergieten.

Zie ook de Tweet van Michael Press.

Strijdwagen

On door Jona LenderinginArcheologie, Geschiedenis, Midden-Oosten, Oudheid32 reacties
Reconstructie van een Cypriotische strijdwagen

Het Allard Pierson-museum in Amsterdam wordt verbouwd en de laatste keren dat ik er was heb ik de bovenstaande strijdwagen niet gezien. Hoewel hij lijkt op een Assyrische strijdwagen, zoals we die kennen van reliëfs, stond hij op de afdeling Cyprus: een wagen uit wat ik gemakshalve de IJzertijd zal noemen. Ik mis hem wel een beetje want het was een leuk ding om kinderen uit te leggen dat de Oudheid anders was. Geen auto maar een wagen, geen benzine maar paardenkracht. Voor volwassenen kun je toevoegen dat de energie dus niet uit delfstoffen kwam maar uit voedsel en dat trekdieren met mensen concurreren om de schaarse voedingsmiddelen.

Strijdwagens waren vooral belangrijk in de Bronstijd. U kent de afbeeldingen uit Egypte wel, waarop de koning als boogschutter staat afgebeeld, zijn vijanden verdelgend. Eigenlijk is dat een beetje problematisch, want het is volstrekt onmogelijk om staand in zo’n gammel bakje en rijdend over een oneffen terrein aan te leggen en te mikken. Het idee van rijdende schutterij moet u dus maar vergeten. Het is mogelijk dat strijdwagens vooral werden ingezet om op andere legers in te rijden, dus voor een shock-and-awe-aanval. Tijdens de veldslag op de vlakte bij Kadesh (1274 v.Chr.) sloegen de Hittitische strijdwagens inderdaad een complete Egyptische divisie uiteen.

Lees verder “Strijdwagen” →

Een vaas uit Kition

On door Jona LenderinginArcheologie, Geschiedenis, Midden-Oosten, Oudheid12 reacties
Een vaas uit Kition, dertiende eeuw v.Chr.

Nog even een Cypriotisch voorwerp, gewoon omdat ik zin heb in Cypriotische voorwerpen. Dus: een mooie vaas uit Kition, het huidige Larnaca, in het zuidoosten van Cyprus. Deze havenstad was de plek waar in de Brons- en IJzertijd schepen aanmeerden uit Byblos en andere Levantijnse havensteden. Er kwamen echter ook Grieken en deze vaas zou weleens Mykeens kunnen zijn, al oogt het mannetje in het onderste register eerder oosters. In elk geval, de afbeelding heeft iets levendigs, kijk maar naar de break.

Lees verder “Een vaas uit Kition” →

Moedergodin uit Cyprus

On door Jona LenderinginArcheologie, Geschiedenis, Midden-Oosten, Museumstuk, Oudheid, Religie13 reacties
Beeldje van wat weleens een moedergodin zou kunnen zijn (Nationaal Museum van Denemarken, Kopenhagen)

Tja, wat is dit nou weer? Ik zal eerlijk gezegd: ik weet niet wat het bovenstaande is. Er zijn op Cyprus tientallen van dit soort poppen / stèles / beeldjes / figuren gevonden en ze zijn ook te bewonderen op de mooie expositie “Eiland in beweging” in ons Rijksmuseum van Oudheden. Het zijn onmiskenbaar vrouwelijke figuren met steeds weer wonderlijke hoofden. Vaak hebben ze een kind aan de borst al draagt deze dame, te zien in het Nationaal Museum van Denemarken in Kopenhagen, haar kind op d’r schouder.

Het materiaal: altijd terracotta, altijd oranjerood. Vindplaats: soms in een graf, soms in wat een heiligdom zou kunnen zijn geweest. De ouderdom: de Late Bronstijd, dus ergens tussen 1450 en 1150 v.Chr.

Lees verder “Moedergodin uit Cyprus” →

MoM | Beeldvorming

On door Jona LenderinginArcheologie, Christendom, Cultuur, factcheck, Geschiedenis, Jodendom, Klassieken, Midden-Oosten, Oudheid, Oudheidkunde is een wetenschap, Pseudowetenschap, Religie, Romeinse Rijk, Wetenschap23 reacties

Paul Damen (van de Joodse Omroep) had een leuke vraag. Het viel hem op dat in werkelijk álle Jezusfilms, waarvan we er met deze kerst vast weer een paar te zien zullen krijgen, Joden altijd licht gebogen door hun deur gaan. Denken ze in Hollywood nou echt dat ze destijds geen grotere deuren konden maken? Bovenstaand plaatje uit een film van Franco Zeffirelli illustreert het punt. En Damen vroeg of ik wist hoe het zat.

Het antwoord is, denk ik, dat de makers ongewild een anti-joods vooroordeel reproduceren. Het beeld dat ze hebben van het verleden, is voor een belangrijk deel bepaald door eerdere films en als het gaat om de Oudheid, gaat zo’n beeld uiteindelijk terug tot de negentiende eeuw. Toen is voor het eerst systematisch nagedacht over de vraag hoe de oude wereld eruit heeft gezien en met de toen geschapen beeldentaal leven we nog steeds. Destijds gold Jezus in brede (lees: overwegend christelijke) kringen als de man die brak met de beklemmende Wet van Mozes, waarin joden punten moesten scoren voor het hiernamaals. Jezus had een God van liefde en genade aan de mensheid getoond. Een westerse, humane geest in een wereld van oriëntaalse bedomptheid dus.

Lees verder “MoM | Beeldvorming” →

Hoe lezen we Oud-Egyptisch?

On door Jona LenderinginGeschiedenis, humaniora, Midden-Oosten, Oudheid5 reacties

Dat was dus een leuk gesprek, alweer ruim een jaar geleden, in het Rijksmuseum van Oudheden in Leiden: egyptologe, bling-specialiste, archeologe, schrijfster en door-en-door leuk mens Sigrid van Roode legde me voor de camera’s uit hoe de oude Egyptische taal is ontcijferd. Een deel van haar betoog kent u misschien wel, zoals het verhaal van de cartouches en de rol van Champollion. Een ander deel is misschien wat minder bekend, zoals het belang van kwantificatie van het aantal tekens. Plus de betekenis van het woord wiwi.

Lees verder “Hoe lezen we Oud-Egyptisch?” →