E.P. Wegener (noten)

Dr. Eefje Prankje Wegener

[Noten, behorend bij de biografie van E.P. Wegener door prof.dr. Klaas A. Worp.]

1)

Deze notitie werd als het ware “uitgelokt”, doordat ik mij (als papyroloog sinds 1972 werkzaam) een jaar geleden bij het beschrijven van de diverse ontwikkelingen binnen de geschiedenis van mijn vakgebied (de Griekse Papyrologie) in Nederland tussen 1830 en 2015 afvroeg: “Wie was die dame nu toch eigenlijk?”. Natuurlijk kende ik haar naam uit de papyrologische vakliteratuur. Op het Leidse universitaire instituut (waar zij tussen ca. 1949 – 1959 en ik ikzelf tijdens de periode 2002 – 2008 actief werkzaam was) wordt over haar echter geen (verder helpende) documentatie bewaard. Nu nog levende tijdgenoten die haar persoonlijk hebben gekend, zijn niet langer onder ons en / of beschikbaar voor een interview. En via een zoektocht voor haar naam op Google kwam ik haar naam volkomen onverwachts tegen in verband met de website van het archief “Erfgoed Leiden & Omstreken“. Bij navraag bleek zij voor dat archief een heel bijzondere betekenis te hebben. Het volgende verhaal moge illustreren welke fantastische mogelijkheden tegenwoordig bestaan met betrekking tot het reconstrueren van de (familie-) achtergrond van een Nederlands academica die m.i. ten onrechte helemaal niet wordt genoemd in het Vrouwenlexicon van het onder de hoede van de KNAW opererende Huygens-instituut (benaderd op 1-03-2020). Dit is des te opvallender, omdat haar leermeester Prof. Dr. B.A. van Groningen in de periode 1949-1964 president was van de KNAW, en hij had een bijzonder hoge dunk van zijn leerlinge (vgl. hieronder). “Vergetelheid” is in het algemeen nogal eens het lot van mensen die niet erg nadrukkelijk “aan de weg timmeren”. Deze notitie is niet méér dan een poging tot het ―alsnog― toekennen van “historische gerechtigheid”. Alle vormen van publiciteitszucht werden vroeger afgedaan als “narcisme” en hiertegen werd nadrukkelijk gewaarschuwd. In ieder geval past de internationaal gewaardeerde EPW in een rijtje van min of meer vooraanstaande Nederlandse vrouwelijke beoefenaren van wetenschap, zoals b.v.: Ida G.M. Gerhardt, Aletta Jacobs, Maria Sibylla Merian, Johanna Naber, Anna Maria van Schurman. Johanna Westerdijk en Anne Zernike.

2)

Ook wel bekend onder de (zestiger jaren) naam “Konkordantie 1581 Volkstelling 1585, Vetus Register 1601, Oudt Belasting Boeck”. Al mijn informatie hierover dank ik aan de Hr. M. Hooymans, vrijwillig medewerker bij het archief “Erfgoed Leiden en Omstreken”. De foto van EPW komt van de “Ahnengalerie” van de Association Internationale de Papyrologues, met name van de website. Een goed vergelijkbare foto verscheen in 1950 in een brochure “Catalogus Librorvm Batavorvm ad Res Classicas Pertinentivm qui in casa E.J. Brill bibliopolae Leidensis vvlgati sunt venevntque eis qvi Primo Congressv Stvdia Antiqvitatis Graecae ac Romanae Agentivm Mense Avgusto Anni MCML Lvtetias Parisiorvm Convocato Interfvervnt ab N.W. Posthvmo et F.C. Wieder  Officinae Brillianae Principibvs Oblatvs et Dono Datvs, Leidae MCML”, Tabula III.

3)

Alle documentatie over EPW haalde ik uit diverse via het Internet toegankelijke Nederlandse archief – bronnen, tenzij een andere bron hieronder specifiek als zodanig wordt vermeld. In het algemeen, zie hieronder: Bronnen.

4)

Mannen trouwden destijds eerst, nadat ze ―met het oog op het door hen te bekostigen onderhoud van een te sten gezin― een “solide” maatschappelijke positie verworven hadden.

5)

In ieder geval lijkt het erop dat “Prankje” een bijvorm is van “Francina”; vergelijk “Prankje / Francina Corbeel”.

Voor de onderlinge verwantschap van deze namen, zie de genealogie Jäger, Rappard, Bauermann, Rietbergen e.a. En vergelijk hiermee ook de officiële acte van de Burgerlijke Stand uit 1812 (= “de Franse tijd”) voor een moeder “Francine Corbeel” op deze website. Van “Francine” > “Francina/Fransien” is het geen grote stap. De diverse Prankjes op Schouwen-Duivenland zijn ook via de bovenstaande website van het Zeeuws archief terug te vinden.

6)

Voor meer informatie, zie de website van de Stichting Maritiem Historische Databank.

7)

Zie de NRC van 25 augustus 1914.

8)

Leids Academisch Museum in de Leidse Universiteits-bibliotheken; voor transcriptie zie Bijlagen.

9)

Archief van de universiteit, overzicht studenten Grieks tussen 1929 en 1931.

10)

Jaarboek 1932.

11)

Jaarboek 1934.

12)

Met dank vermeld ik hier de steun van Mw. Dr M. Zoeteman – van Pelt verbonden aan het Centraal bureau voor Genealogie | Centrum voor Familiegeschiedenis, Sector Expertise, Team Onderzoek.

13)

Vgl. de inleiding op Wegeners dissertatie.

14)

Dit adres wordt vermeld op de achterzijde van de studentenkaart gemaakt door Professor Van Groningen.

15)

Daarvoor, zie mijn bijdrage “A Note on the Warren Papyri (Pap.Lugd.Bat. I)”, Bulletin American Society of Papyrologists 47 (2010), pp. 238-240.

16)

Zie proefschrift d.d. 19-11-1941 p. IX.

17)

Zie EPWs proefschrift, p. X.

18)

Vgl. zijn rol m.b.t. “The Spark papers, inhoudende de redevoeringen uitgesproken bij de Willem Spark-herdenking in “Beekvliet”, Sint Michielsgestel, op 24 Juni 1943”, met bijdragen van Wieger Bruin, Dr. Onno Damsté, prof. dr. B.A. van Groningen en mr. C.J.G.M. Schölvinck (Boucher, Den Haag, 1945, 1965).

19)

Zie W. Otterspeer, Het Horzelnest, p. 196.

20)

Vgl. mijn notie hierover in Bull. American Society of Papyrologists 14 [1977] 95-97; = SB XIV 11711).

21)

Zie onder meer Jaarboekjes 1937, 1941 en 1943.

22)

Zie “In Memoriam Hugo Anthonius van Oerle”, Leids Jaarboekje 1995, p. 28. En ook het Wikipedia-artikel.

23)

ELO, toegangsnr. 0501A, inv.nr. 5113

24)

ELO, toegangsnr. 0501A, inv.nr. 5153.

25)

In dit kader vgl. Bull. American Society of Papyrologists, vol. 53 (2016), p. 71 text 8 = TM 703266 (voor de afkorting “TM”, zie later in deze bijdrage).

26)

Zie Daelemans en Van Oerle.

27)

Daelemans, p.146.

28)

Van Oerle, p. VII.

29)

Misschien is de uitdrukking “overleed plotseling” een (destijds niet helemaal ongebruikelijke) “code-formulering” geweest voor “suïcide”. Maar zekerheid over deze interpretatie bestaat beslist niet.

Lijst van geschriften

Onderstaande ‘Lijst van geschriften van mej. Dr. E.P. Wegener’ werd door haar studiegenoot Dr. Ernst Boswinkel gepubliceerd in Jaarboel Ex Oriente Lux 15 (1957-1958) [p.8] en werd ongewijzigd herhaald in Papyrologica Lugduno-Batava, vol. XXIII (Leiden 1985), pp. 60-61.

Bij het laatste item in de lijst gaat het om een artikel in het Nederlands Archief voor Kerkgeschiedenis, Nieuwe Serie, Bd. 33 (= 1931/1932) dat waarschijnlijk te beschouwen valt als ‘het product van een tijdelijke aanstelling (een studentassistentschap?) bij de Leidse ‘Bibliotheca Thysiana’ (onderdeel van de Leidse Universiteitsbibliotheek) die door haar leermeester Prof. van Groningen voor zijn studente was geregeld.

Kennis van het door EPW geschreven hoofdstuk over ‘Egypte’ dat verscheen in: W.C. van Unnik, J.H. Waszink & Chr. de Beus (edd.), Het oudste Christendom en de antieke cultuur, deel 1, [Haarlem 1951], pp. 39-52, dank ik (= KAW) aan mijn collega Dr. P. van Minnen (Cincinnati). Dit item werd door de auteur van de bovenstaande ‘Lijst van Geschriften’ over het hoofd gezien.

Verder is in de lijst het publicatiejaar van item no. 7 niet correct aangegeven, want ‘1941’ moet ‘1947’ zijn. Tenslotte blijft de reden onduidelijk, waarom de auteur van bovenstaande lijst EPWs werk (dat niet minder dan ca. 300 pp. druks innam; daaronder veel suggesties die kwamen van haar eigen hand voor het veranderen van lezingen in door andere papyrologen gepubliceerde teksten) ten behoeve van M. David, B.A. Van Groningen & E. Kießling (edd.), Bd. III van de Berichtigungsliste der griechischen Papyri aus Ägypten, Bd. III (Leiden, 1956-1958; pp. vii, 312) niet vermeldde. Bij de items 3, 7, 10 in bovenstaande bibliografie is nu de monografie van A.K. Bowman, The Town Councils of Roman Egypt (Toronto, 1971; = American Studies in Papyrology, 11, xvi + 192 pp.) te vergelijken.

Lijst van papyri

Met betrekking tot de drie delen P.Oxy. XVIII, XIX, XX (in de bovenstaande Lijst van geschiften genoemd onder nos. 5, 11, 12) zijn de volgende nummers uit de papyrologische database Trismegistos te vergelijken:

P.Oxy. XVIII 2182 = TM 12608;

P.Oxy. XVIII 2183 = TM 22162;

P.Oxy. XVIII 2184 = TM 45339;

P.Oxy. XVIII 2185 = TM 22164;

P.Oxy. XVIII 2186 = TM 22165;

P.Oxy. XVIII 2187 = TM 22166;

P.Oxy. XVIII 2188 = TM 22167;

P.Oxy. XVIII 2189 = TM 22168;

P.Oxy. XVIII 2198 = TM 29030;

P.Oxy. XVIII 2199 = TM 22171;

P.Oxy. XVIII 2200 = TM 29031;

P.Oxy. XIX p. 149 = TM 59369;

P.Oxy. XIX 2222 = TM 63166;

P.Oxy. XIX 2227 = TM 22175;

P.Oxy. XIX 2228 = TM 22177;

P.Oxy. XIX 2229 = TM 22179;

P.Oxy. XIX 2230 = TM 22180;

P.Oxy. XIX 2231 = TM 22181;

P.Oxy. XIX 2232 = TM 22182;

P.Oxy. XIX 2232bis= TM 46422;

P.Oxy. XIX 2233 = TM 22183;

P.Oxy. XIX 2234 = TM 22184;

P.Oxy. XIX 2235 = TM 22185;

P.Oxy. XIX 2236 = TM 31828;

P.Oxy. XIX 2237 = TM 22186;

P.Oxy. XIX 2238 = TM 22187;

P.Oxy. XIX 2239 = TM 22188;

P.Oxy. XIX 2240 = TM 22189;

P.Oxy. XIX 2241 = TM 22190;

P.Oxy. XIX 2242 = TM 31829;

P.Oxy. XIX 2243a = TM 22191;

P.Oxy. XIX 2243b = TM 37943;

P.Oxy. XIX 2244 = TM 37944;

P.Oxy. XX p. 167 = TM 5922;

P.Oxy. XX p. 168 = TM 59375;

P.Oxy. XX 2265 = TM 17201;

P.Oxy. XX 2266 = TM 17202;

P.Oxy. XX 2267 = TM 17203;

P.Oxy. XX 2268 = TM 35062;

P.Oxy. XX 2269R = TM 17204;

P.Oxy. XX 226= 9V= TM 17205;

P.Oxy. XX 2270 = TM 35063;

P.Oxy. XX 2271 = TM 30486;

P.Oxy. XX 2272 = TM 17206;

P.Oxy. XX 2273 = TM 30487;

P.Oxy. XX 2274 = TM 30488;

P.Oxy. XX 2275 = TM 32726;

P.Oxy. XX 2276 = TM 30489;

P.Oxy. XX 2277 = TM 17207;

P.Oxy. XX 2278 = TM 30490;

P.Oxy. XX 2279 = TM 17208;

P.Oxy. XX 2280 = TM 30491;

P.Oxy. XX 2281 = TM 27073;

P.Oxy. XX 2282 = TM 30492;

P.Oxy. XX 2283 = TM 17209;

P.Oxy. XX 2284 = TM 17210;

P.Oxy. XX 2285 = TM 17211;

P.Oxy. XX 2286 = TM 17212;

P.Oxy. XX 2287 = TM 30493.

Voor Wegeners werk op in totaal vijfentwintig papyri bewaard in de Bodleian Library te Oxford, zie de bovenstaande bibliografie, nos. 1 en 5 en voor details zoek in ‘Trismegistos’ (= TM vgl. boven) voor ‘editor = Wegener’. En bovenstaand item No. 2 werd heruitgegeven als Sammelbuch V 7696; vgl. TM 14034.

Literatuur

F. Daelemans, Leiden 1581. Een socio-demografisch onderzoek, A.A.G. Bijdragen/ Landbouwhogeschool Wageningen. Afdeling Agrarische Geschiedenis, Nr. 19 (1975).

H.A. van Oerle, Leiden, binnen en buiten de stadsvesten, Leiden: E.J. Brill, 1975.

W. Otterspeer, Het Horzelnest. De Leidse universiteit in oorlogstijd, Amsterdam: Prometheus 2019.

E.P. Wegener, H.A. van Oerle, “Register van de huizen in Leiden 1581-1585-1601, Konkordantie 1581, Volkstelling 1585, Vetus Register 1601, Oudt Belasting Boeck. 1944-1945.”

Het door Wegener geschreven hoofdstuk over “Egypte” in: W.C. van Unnik, J.H. Waszink & Chr. de Beus (edd.), “Het oudste Christendom en de antieke cultuur”, deel 1 (Haarlem 1951), pp. 39-52.

David, B.A. van Groningen & E. Kießling (edd.) Berichtigungsliste der griechischen Papyri aus Ägypten, Band III (Leiden: Brill, 1956-1958).

B.A. van Groningen, “E.P. Wegener”, een korte necrologie gepubliceerd door haar promotor in het Italiaanse tijdschrift Aegyptus 37 (1957), p. 275.

Bronnen

Bijlagen

Transcripties van de studentenkaarten van Cornelia A(driana) v.Veen – Noordegraaf en EPW uit de administratie van Prof. B.A. van Groningen, met dank aan mw. C. van Maris MA en de heer E.J. Dros MA van het Leids Academisch Museum, onderdeel van de Leidse Universiteitsbibliotheken (waar de originele kaarten bewaard worden). Aan hem dank ik ook enkele suggesties voor een juiste lezing van Prof. Van Groningen’s handschrift. De cursieve tekstdelen zijn mijn toevoegingen-ter-verduidelijking wat bedoeld kon zijn geweest.

Studentenkaart van C.A. Noordegraaf:

Studentenkaart van C.A. Noordegraaf

Cornelia A. Noordegraaf

Akeleistraat Hyacinthweg 34

Haag, De Sillestr(aat) 246 De Bruynestr. 13

A[angekomen] 1930
Stokroosplein [=1e Stedelijk Gymnasium, Den Haag]

Tent[amen] lit[eratuur] 13/5/1931 (geslaagd):

Plato Polit[eia] Euth[ydemos/-yphron?] (geen Plut[archus])

Ten[tamen] 6/2/’34 geslaagd (Erga [?] Hesiodi)

Examen 27/4/’34 geslaagd (1)

Grieksch + Lat[ijn] + Hebr[eeuws]

Aristot[eles] Categor[iae], <De>Anim[a], Met[afysica] <bk.> I, Eth[ica] N[icomacheia] I, II, III.

Aesch[ylus] P[ersae], Sep[tem], Pro[metheus]; Soph[ocles], Ant[igone], Phil[oktetes]

Eurip[ides] Med[ea], Pin[darus] O[lympicae] I, X, P[ythicae] IV

Thuc[ydides] I-II , VI-VII __ Aristoph[anes], Nub[es], Pax, Av[es].

Tentamen 7-4-’37 geslaagd (1) Ex Ari[stoteles] <De> Anima Bk 2

[(in potlood] (Verlengd)

Scriptie: Geogr[afische) pap[yrus] Mnemosyne

Examen 25-3-’38. cum laude

Me.j>Mevr. v. Veen

Studentenkaart van E.P. Wegener:

E.P.Wegener [in potlood] Roodborststraat 34
Weteringlaan 7
Duinweg 9
Wassenaar
Aang[ekomen]. 1929 ✝ 19-2-’58
2e Gymnasium, Den Haag [in potlood] Nestle-Croiset Plato Gorgias
Geslaagd: litt. 10 mei ’30
Aristoph[anes] Nubes Ranae Plutus
Plato Gorgias, Staat [I-VI] [boek]
Examen .X [didaat] [candidaat?]
Doct[oraal] Gr[ieks] + Latijn + O[ude] G[eschiedenis].
half papyrol[ogie]: palaeogr[aphische] vaardigheid
algemeen overzicht [Schu-
bart Einf[ührung] + Wi[lcken] Gr[undzüge]
Thuc[ydides] I – IV, Aesch[ylus] tril[ogie ] + Perzen.
Soph[okles], Aias, Trach[iniae], Antig[one], El[ektra]
Eurip[ides] Io, Hecuba, Pind[arus] P[ythiae] I, III, IV
Papyr[ologie]: Wi[lcken] Gr[undzüge] & Schub[art] Einf[ührung]
Rev[isie?] van C[orpus] P[apyrorum] H[ermopolitanarum]
Tentamen 7 / III / ’34 geslaagd (1) [onduidelijk, een 9?]
Examen geslaagd cum laude
18 / V / ’34Promotie 19-11-’41
Deel dit: