Bericht uit Curaçao

Willemstad, Pontjesbrug

Eerder deze week maakt het kabinet bekend dat het een financiële bijdrage wilde leveren om de enorme problemen op te lossen die door het corona-virus in Zuid-Europa zijn ontstaan. Ondertussen lijkt in Nederland niemand oog te hebben voor het feit dat er binnen het Koninkrijk nog meer problemen zijn: op de Caraïbische Eilanden. Daar dreigen toestanden zoals u zich herinnert van Haïti na de cycloon Sandy of na de piramidespelcrisis in Albanië. Honger, plundering, instorting van het openbaar gezag en uiteindelijk noodhulp door de internationale gemeenschap.

Ik heb familie op Curaçao en hoor nu al nare verhalen; u kunt het stuk in De Volkskrant van vanmorgen lezen of de onderstaande “open brief” lezen die mw Manon Hoefman schreef aan minister Hoekstra.

Lees verder “Bericht uit Curaçao”

Hato Airport

hatoDe man voor me in de rij is nerveus. Zijn koffer is vermoedelijk te zwaar, zegt hij tegen zijn vriendin, en hij vreest dat hij moet bijbetalen. Het is maar waar je je zorgen om maakt. Ik ben mijn ticket verloren maar weet dat mijn naam ergens in een computer zit en dat ik zo meteen op vertoon van mijn paspoort mijn boarding card zal krijgen.

Mijn vlucht heeft bijna anderhalf uur vertraging, maar het doet me weinig. Ik heb in Nederland geen urgente afspraken en het uitstel is daarom geen ramp. Nadat ik mijn bagage geroutineerd heb afgegeven, neem ik nog wat geld op om frisdrank en nootjes te kopen. Ik schaf nog een romannetje aan, waarmee ik mijn tijd wel door zal komen.

Lees verder “Hato Airport”

Zwarte Piet op Curaçao

kopZoals de lezers van deze kleine blog weten, ben ik momenteel op Curaçao, waar ik probeer te werken aan de laatste twee halve hoofdstukken van een boek. Ik beken dat ik wat word afgeleid door het warme weer, de WK Voetbal, de jetlag – ik heb een slaapstoornis – en mijn taken/voorrechten als oom van het leukste nichtje en leukste neefje ter wereld. Bovendien is er elke ochtend weer het Antilliaans Dagblad, dat me een doorkijk biedt naar wat er speelt op dit eiland. Het mag dan slechts de omvang hebben van de Noordoostpolder en evenveel inwoners als Arnhem, het heeft een politiek leven als een autonome staat. Hier is bijvoorbeeld een interessant commentaar op de verziekte relatie tussen Nederland en Aruba.

Maar ik wilde het even hebben over Zwarte Piet. “Curaçao innovatief omtrent Zwarte Piet”, lees ik in het ochtendblad van woensdag 9 juli.

Lees verder “Zwarte Piet op Curaçao”

Pandora

Een van de bekendste mythen uit de Griekse Oudheid is die over Pandora. Het is één van de vele verhalen die moet verklaren waarom het kwaad in de wereld is gekomen.

De mensheid was al geschapen maar het leven was nog miserabel. Zoals in al die oude vertellingen is er een welwillende godheid die de mensheid cultuur komt brengen: in Sumerië was het Ea, in Babylonië waren het de Zeven Wijzen en in Griekenland heet deze god Prometheus. Hij was het die van de andere goden het vuur stal en gaf aan de mensheid. Daar moest wel narigheid van komen.

Lees verder “Pandora”

Joodse piraten

Grafsteen van Elias Namias de Crasto
Grafsteen van Elias Namias de Crasto

De synagoge van Willemstad op Curaçao is de oudste in de Nieuwe Wereld. De gemeente is gesticht in 1651, de ‘snoa’ dateert uit 1732 en is een kleine kopie van de Portugese Synagoge in Amsterdam. Uiteraard zijn er verschillen, waarvan het meest opvallende is dat je in Nederland nooit bij de ingang van een godshuis vrolijke Caraïbische dansmuziek hoort spelen.

Een ander verschil is dat er in Willemstad zand op de vloer van de synagoge ligt. Dit zou een herinnering zijn aan de tijd waarin de joden, vervolgd door de Spaanse Inquisitie, samenkwamen op geheime plaatsen. Het zand op de vloer moest dienen om het geluid te dempen. De Curaçaose joden, zo vertelt men, wilden de vervolgingstijd niet vergeten en handhaafden daarom de opmerkelijke vloerbedekking.

Lees verder “Joodse piraten”

Kurá Hulanda (3)

Kurá Hulanda

Het inrichten van een museum of een expositie is nooit makkelijk geweest. Vanouds zijn er twee doelgroepen: enerzijds wetenschappers die hun studieobjecten komen bestuderen, anderzijds is er het grote publiek, dat uitleg nodig heeft. Lange tijd kon die uitleg eenvoudig zijn, maar dat is om twee samenhangende redenen veranderd.

De eerste is dat momenteel een derde van de beroepsbevolking een hogere opleiding heeft: een museum moet én laag- én hoogopgeleiden iets bieden. De tweede ontwikkeling is dat die hoogopgeleiden steeds vaker fouten zien als wetenschappers het woord nemen, want die wetenschappers zijn in feite te gespecialiseerd geraakt om “het grote plaatje” nog te zien. Wanneer ze zich richten tot het grote publiek en dus onvermijdelijk bewegen over andere vakgebieden dan dat van henzelf, maken ze fouten, fouten die worden herkend. Daardoor wantrouwen steeds meer mensen de wetenschap en is er publiek voor de theorieën van Diop en Bernal, die wetenschappelijk ogen en dat pas bij nader inzien niet blijken te zijn.

Lees verder “Kurá Hulanda (3)”

Kurá Hulanda (2)

De oorspronkelijke bewoners van het Caraïbische gebied golden als kannibalen. Dat rechtvaardigde bikkelhard, onmenselijk optreden en schiep een klimaat waarin slavernij kon bloeien.
De oorspronkelijke bewoners van het Caraïbische gebied golden als kannibalen. Dat rechtvaardigde bikkelhard, onmenselijk optreden en schiep een klimaat waarin slavernij kon bloeien. (Kurá Hulanda Museum)

Een paar stukjes geleden vertelde ik dat het Curaçaose museum Kurá Hulanda, waar ik heen was gegaan om wat te leren over het slavernijverleden van dit eiland, me in de eerste zaal op scherp zette met een voorwerp dat te mooi was om authentiek te zijn, met onjuiste uitleg van Romeinse godenbeeldjes en met een tendentieuze presentatie van het belang van Afrika’s zwarte verleden.

Natuurlijk mag een museum best een ongebruikelijke hypothese presenteren of de controverse zoeken. Graag zelfs: het is alleen maar goed als een museum mensen aanzet tot denken. Ik denk echter ook dat je als bezoeker mag verwachten dat een uitdagende theorie voldoet aan zekere kwaliteitsvoorwaarden, zoals dat ze is gepubliceerd in wetenschappelijke tijdschriften. Dat zijn de door Kurá Hulanda kritiekloos overgenomen speculaties van Cheikh Anta Diop niet en de door het museum geboden uitleg maakt het er niet beter op.

Lees verder “Kurá Hulanda (2)”

Peter Pontiac, Kraut

Joop Pollmann werd in 1922 geboren in Leiden, aan de voet van de burcht, op de plaats waar de Oude en Nieuwe Rijn samenkomen. (Zeg maar boven café Annie’s Verjaardag.) Zijn vader verkocht katholieke religieuze artikelen en het is wellicht geen toeval dat de winkel die nu in het huis zit, de producten aanbiedt van Rituals. Joop moet een pienter knaapje zijn geweest met een romantische inborst, die als puber sympathie ontwikkelde voor het fascisme.

Deze fascinatie zal hebben samengehangen met enerzijds de uitstraling van dynamiek en anderzijds iets wat ik met enige aarzeling aanduid als “moreel appèl”. Het liberalisme, met zijn nadruk op de individuele vrijheid, was volgens velen ontaard tot cynisch egoïsme; door van mensen te vragen hun kleine belangetjes ondergeschikt te maken aan de grotere, leek het fascisme (net als het communisme) een mogelijkheid te zijn tot spiritueel herstel. Claus von Stauffenberg is een andere katholiek die hier wel iets in zag.

Lees verder “Peter Pontiac, Kraut”

Voor de klas

Voor de klas in Curaçao
Voor de klas in Curaçao

Mijn nichtje ziet de dingen af en toe heel scherp. Toen ze nog in Nederland woonde en in groep zeven van de basisschool les kreeg over de Romeinen, wist ze precies wie ze moest strikken om in de klas een extra les te verzorgen. Ik dus en ik heb me uiteraard naar behoren gekweten van mijn omige verplichtingen. Ik werd beloond met een steengoede vraag van een van haar elfjarige klasgenotes: “Hoe weten we al dingen eigenlijk over vroeger?”

Inmiddels zit mijn nichtje in de achtste groep van een Curaçaose school en ze vond dat ik deze week ook daar maar een praatje moest houden. Ik zou een onoom zijn als ik het niet deed en dus stond ik deze week voor een groep kinderen te praten over wat archeologie is – of beter: over de vraag hoe we eigenlijk dingen kunnen weten over vroeger.

Lees verder “Voor de klas”

Kurá Hulanda

Kurá Hulanda
Kurá Hulanda

Archeologiemusea in Europa schurken traditioneel een beetje tegen de historische musea aan, terwijl de archeologie in Noord- en Zuid-Amerika, waar de geschreven geschiedenis nu eenmaal wat korter is, nauwere banden heeft met de culturele antropologie. In deze traditie staat Kurá Hulanda (het “Hollandse Hof”) in Willemstad: het museum vertelt het verhaal van de menselijke evolutie, de eerste stedelijke culturen in Mesopotamië en Egypte, de Afrikaanse koninkrijken en de slavenhandel.

Er zijn op dit eiland veel herinneringen aan de slavernij en dan denk ik natuurlijk in de eerste plaats aan de etnische samenstelling van de bevolking. Ik schrijf dit stukje met uitzicht over het Spaanse Water op het quarantaine-station, waarvan me is verteld dat als de hier verblijvende slaven bezweken aan een ziekte, de lijken niet werden begraven maar in zee geworpen. Overleefden ze, dan kwamen ze terecht op de werf waar nu Kurá Hulanda is.

Lees verder “Kurá Hulanda”