Sinterklaas met boeken

On november 25, 2022december 23, 2022 door Jona LenderinginArcheologie, Geschiedenis, Klassieken, Oudheid, Wetenschapscommunicatie4 reacties

Sint-Nikolaas is alweer in het land, u hebt lootjes getrokken en u zit met een probleem. U moet een cadeau kopen voor iemand die houdt van de Oudheid. Dat komt voor. Zelfs in de beste kringen. Maar u zit er toch maar mooi mee, want u hebt geen idee wat leuk is om te geven. Tenzij u het budget hebt iemand een retourtje Athene, Rome, Alexandrië of Babylon cadeau te doen, moet u dus maar een boek geven.

Dat komt goed uit, want ik schrijf boeken. Als u die koopt, heeft u niet alleen een leuk cadeau maar steunt u ook deze blog. Hieronder dus enkele titels om met Sint-Nikolaas cadeau te doen. Aan een ander of aan uzelf.

Lees verder “Sinterklaas met boeken” →

Waar staan we?

On september 1, 2022september 1, 2022 door Jona LenderinginArcheologie, Geesteswetenschappen, Geschiedenis, Klassieken, Methodologie en theorie, Oudheid, Wetenschap, Wetenschapscommunicatie13 reacties

Ik zou dolgraag een dik boek willen schrijven over de geschiedenis van de Oudheid. Zeg maar een handboek, zoals dat waarover ik op donderdag vaak schrijf, maar dan niet met het doel eerstejaarsstudenten iets bij te brengen. Ik schrijf voor het grote publiek. Dus met af en toe een sappige anekdote, met geciteerde bronnen, met museumvoorwerpen en uitleg van wat wetenschappers doen. Dat zou ik graag schrijven maar ineens realiseerde ik me dat ik het voorwerk niet heb gedaan. Ik moet eerst op een rijtje hebben waar de wetenschap momenteel eigenlijk staat. Ik wil niet dat u een verouderd beeld krijgt.

Waar we staan en wat u leest

En dus heb ik onlangs, dankzij een mecenas, in Frankrijk een eerste hoofdstuk geschreven: een overzicht van de ontwikkeling van de oudheidkunde, waarin ik enkele thema’s introduceer die verderop in het boek aan bod komen. Zo is er een beknopte geschiedenis van de hermeneutiek omdat momenteel de DNA-revolutie noopt tot andere methoden om antieke teksten te lezen. Ook is er een historisch overzicht van de archeologie om te tonen dat die oudheidkundige bloedgroep zo’n snelle ontwikkeling heeft doorgemaakt dat ze wel van de andere bloedgroepen los moest komen.

Lees verder “Waar staan we?” →

Libanees dagboek: Byblos

On mei 6, 2022maart 17, 2023 door Jona LenderinginArcheologie, Dagelijks leven, Levant, Toerisme4 reacties

De tweede dag in Libanon volgde op de tweede nacht in dat land – en wat heb ik slecht geslapen. De oorzaak daarvan was de generator naast onze kamer. Slecht uitgerust begonnen we aan de dag, maar dat mocht de pret niet drukken van het weerzien met Françoise en Elie, over wie ik al eens eerder heb geschreven. Er viel een hoop bij te praten. De rit naar Jbeil, het antieke Byblos, vloog voorbij.

Byblos

Waarom Byblos? Ik schreef al dat het Rijksmuseum van Oudheden in Leiden een expositie over de antieke havenstad organiseert. Er waren al eerder exposities over bijvoorbeeld Petra, Karthago en Nineveh. Je zou Dorestad, dat onderdeel is van de vaste collectie, kunnen toevoegen aan dit rijtje. Byblos illustreert hierbij hoe lastig het concept stad is, want het gaat om een haven met tempels en een paleis. We kennen ook de koninklijke graven en de graven van de aristocratische families. De huizen van de gewone mensen zijn echter slecht bekend, terwijl er vissers, boeren, houthakkers en stuwadoors moeten zijn geweest.

Lees verder “Libanees dagboek: Byblos” →

Libanees dagboek: Beiroet

On mei 5, 2022december 23, 2022 door Jona LenderinginDagelijks leven, Midden-Oosten, Toerisme3 reacties

Terwijl u Marseille-Feyenoord zit te kijken, zit ik op een hotelkamer in Beiroet na te genieten van een mooie dag. Ik heb vrienden in Libanon, die veel te beschaafd en welopgevoed zijn om je te laten weten hoe de problemen waarvoor hun land zich gesteld ziet, hen persoonlijk hebben geraakt. Al een tijdje hoopte ik ze daarom eens op te zoeken. Je wil toch een beetje weten hoe het met mensen gaat. Toevallig deed zich een ongezochte gelegenheid voor, want het Rijksmuseum van Oudheden in Leiden organiseert vanaf 14 oktober een expositie over Byblos en ik werk mee aan het publieksboek. Het leek me bovendien een aardige gedachte wat filmpjes te gaan maken over Byblos. De filmpjes over Irak – ik geloof dat we ze “vlogs” moeten noemen – zijn goed gevallen; waarom dus niet nog eens?

Naar Beiroet

En dus vlogen we woensdag naar Beiroet. “We”, want mijn geliefde ging met me mee. (Ze is ook eerder in Libanon geweest en ontmoette drie jaar geleden enkele van mijn vrienden.) Het was druk op de luchthaven en het werd nog even spannend toen het beveiligingspersoneel gedurende een minuut of tien het werk onderbrak. (Overigens vonden de mensen in de rij dat het personeel gelijk had.) Met wat vertraging kwamen we aan maar we waren op een alleszins redelijk moment in ons hotel in Manara, in het uiterste westen van de stad, vlakbij de zee en vlakbij het lunapark dat u wellicht kent uit de film Capernaum.

Lees verder “Libanees dagboek: Beiroet” →

Het 5000e blogje

On april 14, 2022december 21, 2022 door Jona LenderinginWetenschapscommunicatie36 reacties

Vandaag een bijzonder stukje op de Mainzer Beobachter. Het is namelijk het 5000^e blogje. Soms schrijf ik mijn krabbel in een half uur, soms doe ik er wat langer over, maar de dagelijkse kronkel is deel van mijn dagelijkse routine. Ik merk dat ik er, op een moeilijk onder woorden te brengen manier, mentaal houvast in vind.

Hoe belangrijk dat voor me is, ontdekte ik de afgelopen twee jaar. Terwijl de corona iedereen dwong minder directe sociale contacten te hebben, had ik dagelijks met mensen te maken. Online weliswaar, maar toch. De vaste lezers hebben inmiddels ruim 250 bijdragen geleverd en een kleine 50.000 reacties achtergelaten. Ik heb daarom een vermoeden dat ook voor menig lezer deze blog een deel is geworden van de dagelijkse routine. De Mainzer Beobachter is inmiddels een gedeeld project.

Lees verder “Het 5000e blogje” →

De niet-Alexander-podcast

On februari 16, 2022november 25, 2022 door Jona LenderinginGeschiedenis, Wetenschapscommunicatie11 reacties

Alexander (Nationaal Museum, Kopenhagen)

Een tijdje geleden kreeg ik een even aardig als vleiend mailtje. Een mij nog onbekende Filip Zweifel vertelde me dat hij, nadat hij mijn boek over Alexander de Grote had gelezen, een reeks podcasts was gaan maken over de ondergang van het Perzische wereldrijk. Zou ik het leuk vinden om eens aan te schuiven?

Dat hoefde hij me geen twee keer te vragen. Mijn liefde voor Vlaanderen is algemeen bekend en dit was een ongezochte gelegenheid ook de Mithras-expositie te bezoeken. Zo was ik vorige week dus in België, waar ik ook het museum van Nijvel eindelijk heb bezocht, met de vondsten uit Liberchies.

Lees verder “De niet-Alexander-podcast” →

Terugkijken

On januari 20, 2022januari 25, 2022 door Jona LenderinginDagelijks leven, Wetenschapscommunicatie1 reactie

Gistermiddag was in een verder verlaten Rijksmuseum van Oudheden de presentatie van mijn nieuw boek Hannibal in de Alpen. Die was online te bekijken, wat leuk was, omdat we zo meer mensen konden bereiken dan als iedereen live aanwezig moest zijn.

Museumdirecteur Wim Weijland heette de kijkers welkom en ik vertelde iets over het boek. Daarna interviewde Martijn van Calmthout museumconservator Annemarieke Willemsen en mijzelf over wat het inhoudt het publiek gelaagd te informeren over wetenschap. Je kunt bijvoorbeeld Hannibal gebruiken om de aandacht te trekken en dan iets vertellen waarvan de mensen nog niet wisten dat het interessant zou zijn. Dat geldt voor museumtentoonstellingen evengoed als voor boeken. Het probleem is dat de formats en frames waarmee we de aandacht trekken, inmiddels behoorlijk sleets zijn en niet zelden contraproductief. En dat, als het over de Oudheid gaat, die vervolginformatie meestal ontbreekt.

Lees verder “Terugkijken” →

Oudjaar

On december 31, 2021december 31, 2021 door Jona LenderinginDagelijks leven19 reacties

Het is oud jaar en ik neem de gelegenheid te baat om wat dingen af te ronden. In de eerste plaats: mijn dank aan u, beste lezers. Menigeen heeft, toen ik tien dagen geleden een bedelbrief stuurde, wat geld overgemaakt. Dank u wel daarvoor. Ik schrijf voor uw en voor mijn plezier, maar het was óók plezierig dat er wat geld binnenkwam.

Verder: dank aan de archeologen, classici, historici en anderen die me ook in het afgelopen jaar weer hebben geholpen. Het gebeurt elke week wel een keer dat ik advies nodig heb en als ik dan iemand app of mail, krijg ik doorgaans heel snel een antwoord.

Lees verder “Oudjaar” →

Kerstmis 1987

On december 24, 2021december 24, 2021 door Jona LenderinginDagelijks leven7 reacties

Het zal kerstmis 1987 zijn geweest, al weet ik dat niet helemaal zeker. In elk geval: ik woonde in de studentenflat in Diemen die u hierboven ziet en was bij mijn ouders geweest. Vanuit het boemeltje dat me vanuit Amersfoort naar Diemen bracht, zag ik al dat er geen licht brandde op de vijfde van de vijftien verdiepingen. Het verbaasde me een beetje, want de studenten op mijn gang waren niet bepaald energiebewust.

Niet veel later wandelde ik de flat binnen. Er zat een gat in het draadglas van de voordeur. “Ik moet er morgen even een plankje achter timmeren,” dacht ik, “anders maken we het wel erg makkelijk voor inbrekers.” Met een ijzerdraadje zou het immers simpel zijn de deur van binnenuit te openen.

Lees verder “Kerstmis 1987” →

(Reclame voor mijn eigen boeken)

On november 26, 2021november 26, 2021 door Jona LenderinginWetenschapscommunicatie4 reacties

Wat een mooi toeval: terwijl er een lockdown nadert, nadert ook het feest van Sint-Nikolaas. De dreigend lege decemberavonden kunt u vullen door uzelf en uw naasten een mooi boek cadeau te doen. En omdat u op mijn blog bent, attendeer ik u op

Het visioen van Constantijn: waarin Vincent Hunink en ik uitleggen dat er van de legende weinig klopt en ook tonen hoe je met een antieke bron moet omgaan
Xerxes in Griekenland: waarin ik aangeef wat te weten valt over de Perzische poging de Griekse stadstaten te onderwerpen en tevens beschrijf hoe kwakhistorische “inzichten” na 9/11 terug zijn gebracht
Bedrieglijk echt: waarin ik beschrijf wat de mogelijkheden zijn van de papyrologie, een van de fascinerendste oudheidkundige deelgebieden
Of bestel alvast Hannibal in de Alpen, waarin ik én vertel waarom we niets weten kunnen over de plek waar de Karthaagse generaal Italië binnentrok én toon hoe veelkleurig het oudheidkundig bewijsmateriaal is. Dit boek verschijnt in januari.

Lees verder “(Reclame voor mijn eigen boeken)” →