Tag: vanitas vanitatum

vanitas vanitatum

Reclame

On door Jona LenderinginDagelijks leven, Wetenschapscommunicatie11 reacties

Reclame is onvermijdelijk want de consument moet op een of andere manier ontdekken dat een product of een dienst bestaat. Dat maakt het niet minder opdringerig en ergerlijk. Dus het is met enige terughoudendheid dat ik deze blog even interrumpeer met reclame.

Het tweeluik

Ik schrijf boeken die ik in elk geval zelf interessant vind. Zo was er mijn tweeluik over enerzijds tekstwetenschappers die papyri uitgeven zonder acht te slaan op wat archeologen te melden hebben (en dat gaat dus fout) en anderzijds mensen die archeologisch een probleem willen oplossen zonder te kijken naar wat tekstwetenschappers weten (en dat gaat ook fout): Bedrieglijk echt en het onlangs herdrukte Hannibal in de Alpen. U bestelt het ene boek hier en het andere boek daar, maar vooral: léés die boeken.

Oudheidkunde is een wetenschap

Of bestel alvast Oudheidkunde is een wetenschap, waarin ik uitleg waarom dat zo is en welke innovaties er zijn. En dat die, ook al hoor je er nooit over in een talkshow, soms best de moeite waard zijn. De eerste meelezers vinden het een boeiend boek. Dus wie weet. De boekpresentatie is op 29 november in Antwerpen en de dag erna in Leiden.

Een lezing

Ik verzorg weleens een lezing. Aanstaande donderdagavond sta ik in Boekhandel Stumpel in Krommenie, gratis en voor niets, te vertellen over Constantijn de Grote. Kom luisteren en meld u even aan.

Nog een lezing

Alles wat u altijd over Iran in de twintigste eeuw wilde weten: Carolien Roelants spreekt op zaterdag 23 september in het Leidse Rijksmuseum van Oudheden over de Constitutionele Revolutie van 1905 en Richard Kroes over Mossadeq. Schrijf u wel even in.

Cursussen

Ik verzorg in september weer cursussen. Ik spreek over de Romeinen in de Lage Landen in Gouda, over Constantijn de Grote, over epiek in Bussum, over Julius Caesar in Haarlem, over de Bronstijd in Schagen en over het ontstaan van de islam in Dronten en Zoetermeer. Mensen vinden het gezellig. Dus kom ook eens luisteren.

Reclame voor reizen

In het voorjaar organiseer ik reizen naar Tunesië, Libanon, Jordanië en Wallonië.

Einde van de reclame. Morgen een curieus stukje over Irak.

Een dienstreis naar Cádiz

On door Jona LenderinginDagelijks leven, Fenicië, Karthago, Romeinse Keizerrijk, Romeinse Republiek, Toerisme1 reactie
Punische terracotta (Museum van Cádiz)

Er was eens een man in Karthago die, naar eigen zeggen, stapelgek was. Insanus. Deze Heliodorus liet zijn geestelijke situatie merken door in zijn testament te bepalen dat zijn sarcofaag geplaatst moest worden in Cádiz, opdat hij zou zien wie helemaal naar de rand van de aarde zouden reizen om zijn graf te zien. Die mensen zouden nog gekker zijn dan hij.

Die gek, dat ben ik. Eind jaren tachtig hoorde ik over dit grafschrift en dus moest ik het zien. Toen ik destijds door Andalusië reisde, nam ik vanuit Sevilla de trein naar Cádiz. Helaas stapte ik verderop over op de verkeerde trein, zodat ik het grafschrift destijds niet heb gezien. Zo’n drieëndertig jaar later, afgelopen zaterdag, had ik de herkansing. Mijn vriendin had in Nederland al een treinkaartje besteld van Córdoba naar Cádiz, want voor mij zijn online financiële transacties te ingewikkeld en de hogesnelheidslijn veronderstelt reservering.

Lees verder “Een dienstreis naar Cádiz” →

Een dienstreis naar Munda

On door Jona LenderinginDagelijks leven, Romeinse Republiek, Toerisme6 reacties
De heuvelrug bij Munda

Vandaag was de grote dag: ik ging op weg naar Munda, de plaats waar Julius Caesar op 16 maart 45 v.Chr. zijn gevaarlijkste tegenstander versloeg: Gnaeus Pompeius Junior. Als u mijn Caesar-reeks volgt, bent u bent hem al tegengekomen als vlootcommandant. Caesar had in de slag bij Farsalos weliswaar Pompeius Senior verslagen, maar was vervolgens in Egypte vast komen zitten, waarop zijn republikeinse tegenstanders het verzet hadden gereorganiseerd in Tunesië en Spanje.

Het Spaanse leger was groter dan wat Caesar in het veld kon brengen en de Pompejanen hadden redenen om bloedfanatiek te zijn. Ook had Pompeius het slagveld zorgvuldig gekozen en feitelijk een val voor Caesar opgezet. De dictator zou zegevieren, maar verklaarde achteraf niet alleen te hebben gevochten voor de overwinning, maar ook om te overleven. Latere bronnen schrijven hem zelfs zelfmoordplannen toe. Munda was een enorm belangrijk gevecht.

Lees verder “Een dienstreis naar Munda” →

Een dag in Córdoba

On door Jona LenderinginDagelijks leven, Iberië, Middeleeuwen, Post-Romeins, Romeinse Keizerrijk, Romeinse Republiek, Toerisme22 reacties
Een Turdetanische dame (Archeologisch Museum van Córdoba)

Ik ben dus in Córdoba, een van de voornaamste steden in Romeins Andalusië. En Andalusië was weer een van de voornaamste provincies van het imperium. De regio stond vol olijfbomen, langs de Guadalquivir waren pottenbakkersovens, de groengele olie ging per schip richting Rome, waar de amforen belandden op een enorme schervenberg. De olie diende als brandstof voor lampjes, als zeep en als smaakmaker in het eten van de mensen. Andalusië moet 52.000.000 liter per jaar hebben geëxporteerd. De geleerde die het allemaal heeft onderzocht, was de op deze blog al eens genoemde Heinrich Dressel.

Antieke stad

Córdoba was ouder. De naam bevat het element qrt, “stad”, wat duidt op Karthaagse aanwezigheid, maar die is archeologisch niet geïdentificeerd. Ik hoorde vandaag een andere etymologie, namelijk dat de naam is afgeleid van Fenicische koteba, “olijfpers”. Ook heb ik gelezen dat achter het woord Cordoba de naam van de stam der Turdetaniërs schuilgaat. (Ik schreef al eens over deze Iberische stam.) Ten westen van de huidige stad is inderdaad een heuvelfort gevonden van de Turdetaniërs, die ook wel worden aangeduid als de Tartessiërs. Volgens mij is dat hetzelfde woord. Ik laat het voor wat het is.

Lees verder “Een dag in Córdoba” →

Een dienstreis naar Andalusië

On door Jona LenderinginDagelijks leven, Toerisme11 reacties
Andalusië

Sinds november heb ik wat last van concentratieproblemen. De attente lezer van deze blog zal herkennen dat er weleens een spelfout blijft hangen. Sommige dingen gaan me sindsdien moeilijk af maar ik ben er desondanks in geslaagd mijn boek Oudheidkunde is een wetenschap af te ronden. Met vertraging, en ik ben uitgeverij Omniboek dankbaar voor het geduld dat men had. Voor mij waren de afgelopen maanden wel buffelen.

Ik vond dat ik een vakantie had verdiend en dus ben ik nu een paar dagen in Spanje. Het is overigens een werkvakantie, aangezien het reisdoel het slagveld bij Munda is, waarover ik nog zal bloggen. (Namelijk op 17 maart 2025.) Munda is de plaats van een van de belangrijkste veldslagen uit de Tweede Burgeroorlog, waarover ik, zoals u weet, een reeks heb. Ik ben echter nog nooit op de vlakte bij Munda geweest en dus lag deze bestemming voor de hand. Zeg maar een dienstreis ten dienste van de blog. Als student bezocht ik wel Mérida, Italica, Sevilla, Osuna, Écija, Córdoba en Málaga. In mijn scriptie heb ik de romanisering en de arabisering van het Iberische Schiereiland vergeleken. Maar dat moet rond 1990 zijn geweest.

Lees verder “Een dienstreis naar Andalusië” →

Oudheidkunde is een wetenschap

On door Jona LenderinginMethodologie en theorie, Oudheid, Wetenschapscommunicatie13 reacties

Een tijdje geleden riep ik uw hulp in om een titel te bedenken voor mijn eind november verschijnende nieuwe boek. De werktitel was Oudheidkunde is een wetenschap en hoewel u me tientallen suggesties aan de hand deed, zat daar helaas niets bij dat de lading volledig dekte. Welbeschouwd stelde ik u ook een onmogelijke vraag: bedenk een titel voor een boek waarvan de inhoud nog niet helemaal vast ligt. Niettemin: dank uw bijdragen, want die waardeerde ik vanzelfsprekend. Heel erg zelfs. Ik was trouwens verrast door de mensen die de ChatGTP aan het werk hadden gezet.

In overleg met de uitgeverij heb ik het gehouden op Oudheidkunde is een wetenschap (en dat mag je ook best eens uitleggen). De ondertitel geeft aan dat ik probeer de lacune te vullen waarmee de oudheidkunde te kampen heeft. Er is immers geen archeologiemuseum meer; een website waar u verneemt wat culturele uitleg nu eigenlijk is, heeft zelfs nooit bestaan. Het is dus volkomen logisch dat mensen de bestudering van de Oudheid beschouwen als spielerei.

Lees verder “Oudheidkunde is een wetenschap” →

Sinterklaas met boeken

On door Jona LenderinginArcheologie, Geschiedenis, Klassieken, Oudheid, Wetenschapscommunicatie4 reacties

Sint-Nikolaas is alweer in het land, u hebt lootjes getrokken en u zit met een probleem. U moet een cadeau kopen voor iemand die houdt van de Oudheid. Dat komt voor. Zelfs in de beste kringen. Maar u zit er toch maar mooi mee, want u hebt geen idee wat leuk is om te geven. Tenzij u het budget hebt iemand een retourtje Athene, Rome, Alexandrië of Babylon cadeau te doen, moet u dus maar een boek geven.

Dat komt goed uit, want ik schrijf boeken. Als u die koopt, heeft u niet alleen een leuk cadeau maar steunt u ook deze blog. Hieronder dus enkele titels om met Sint-Nikolaas cadeau te doen. Aan een ander of aan uzelf.

Lees verder “Sinterklaas met boeken” →

Waar staan we?

On door Jona LenderinginArcheologie, Geesteswetenschappen, Geschiedenis, Klassieken, Methodologie en theorie, Oudheid, Wetenschap, Wetenschapscommunicatie13 reacties
Schrijven als een god in Frankrijk

Ik zou dolgraag een dik boek willen schrijven over de geschiedenis van de Oudheid. Zeg maar een handboek, zoals dat waarover ik op donderdag vaak schrijf, maar dan niet met het doel eerstejaarsstudenten iets bij te brengen. Ik schrijf voor het grote publiek. Dus met af en toe een sappige anekdote, met geciteerde bronnen, met museumvoorwerpen en uitleg van wat wetenschappers doen. Dat zou ik graag schrijven maar ineens realiseerde ik me dat ik het voorwerk niet heb gedaan. Ik moet eerst op een rijtje hebben waar de wetenschap momenteel eigenlijk staat. Ik wil niet dat u een verouderd beeld krijgt.

Waar we staan en wat u leest

En dus heb ik onlangs, dankzij een mecenas, in Frankrijk een eerste hoofdstuk geschreven: een overzicht van de ontwikkeling van de oudheidkunde, waarin ik enkele thema’s introduceer die verderop in het boek aan bod komen. Zo is er een beknopte geschiedenis van de hermeneutiek omdat momenteel de DNA-revolutie noopt tot andere methoden om antieke teksten te lezen. Ook is er een historisch overzicht van de archeologie om te tonen dat die oudheidkundige bloedgroep zo’n snelle ontwikkeling heeft doorgemaakt dat ze wel van de andere bloedgroepen los moest komen.

Lees verder “Waar staan we?” →

Libanees dagboek: Byblos

On door Jona LenderinginArcheologie, Dagelijks leven, Levant, Toerisme4 reacties
De antieke haven van Byblos, of beter, het gebied er vlak voor. De eigenlijke aanlegplaats lag rechts maar is verzand.

De tweede dag in Libanon volgde op de tweede nacht in dat land – en wat heb ik slecht geslapen. De oorzaak daarvan was de generator naast onze kamer. Slecht uitgerust begonnen we aan de dag, maar dat mocht de pret niet drukken van het weerzien met Françoise en Elie, over wie ik al eens eerder heb geschreven. Er viel een hoop bij te praten. De rit naar Jbeil, het antieke Byblos, vloog voorbij.

Byblos

Waarom Byblos? Ik schreef al dat het Rijksmuseum van Oudheden in Leiden een expositie over de antieke havenstad organiseert. Er waren al eerder exposities over bijvoorbeeld Petra, Karthago en Nineveh. Je zou Dorestad, dat onderdeel is van de vaste collectie, kunnen toevoegen aan dit rijtje. Byblos illustreert hierbij hoe lastig het concept stad is, want het gaat om een haven met tempels en een paleis. We kennen ook de koninklijke graven en de graven van de aristocratische families. De huizen van de gewone mensen zijn echter slecht bekend, terwijl er vissers, boeren, houthakkers en stuwadoors moeten zijn geweest.

Lees verder “Libanees dagboek: Byblos” →

Libanees dagboek: Beiroet

On door Jona LenderinginDagelijks leven, Midden-Oosten, Toerisme3 reacties
Beiroet

Terwijl u Marseille-Feyenoord zit te kijken, zit ik op een hotelkamer in Beiroet na te genieten van een mooie dag. Ik heb vrienden in Libanon, die veel te beschaafd en welopgevoed zijn om je te laten weten hoe de problemen waarvoor hun land zich gesteld ziet, hen persoonlijk hebben geraakt. Al een tijdje hoopte ik ze daarom eens op te zoeken. Je wil toch een beetje weten hoe het met mensen gaat. Toevallig deed zich een ongezochte gelegenheid voor, want het Rijksmuseum van Oudheden in Leiden organiseert vanaf 14 oktober een expositie over Byblos en ik werk mee aan het publieksboek. Het leek me bovendien een aardige gedachte wat filmpjes te gaan maken over Byblos. De filmpjes over Irak – ik geloof dat we ze “vlogs” moeten noemen – zijn goed gevallen; waarom dus niet nog eens?

Naar Beiroet

En dus vlogen we woensdag naar Beiroet. “We”, want mijn geliefde ging met me mee. (Ze is ook eerder in Libanon geweest en ontmoette drie jaar geleden enkele van mijn vrienden.) Het was druk op de luchthaven en het werd nog even spannend toen het beveiligingspersoneel gedurende een minuut of tien het werk onderbrak. (Overigens vonden de mensen in de rij dat het personeel gelijk had.) Met wat vertraging kwamen we aan maar we waren op een alleszins redelijk moment in ons hotel in Manara, in het uiterste westen van de stad, vlakbij de zee en vlakbij het lunapark dat u wellicht kent uit de film Capernaum.

Lees verder “Libanees dagboek: Beiroet” →