Auteur: Jona Lendering

-

Kort Irakees (10): Toerist in Babylon

On door Jona LenderinginMidden-Oosten, Toerisme

Mijn vriendin en medereizigster is zeven keer in Irak geweest en ik kom er nu voor het eerst. Zij ziet dingen die ik niet herken, zoals verbeteringen in de toeristische infrastructuur. Een voorbeeld is Babylon, waar houten loopbruggen zijn aangelegd over de voornaamste ruïnes: langs de Processieweg (origineel in Berlijn, maar hier begrijp je er meer van), naar de funderingen van de Ištarpoort (origineel in Berlijn maar hier staat een aardige reconstructie), naar de tempel van Ninmah (herbouwd), naar het noordelijke fort (nog steeds een ruïne), naar de leeuw van Babylon (mooi opgesteld), naar het paleis van Nebukadnezzar (herbouwd), naar de Etemanki (waar men nog bezig was bovenstaand hekje te schilderen). Enerzijds makkelijk voor bezoekers die niet goed ter been zijn, anderzijds verhinder je dat al te enthousiaste bezoekers op de ruïnes klauteren.

Ook zijn er goedgeïnformeerde gidsen. Dat is een verbetering maar helaas zijn het er niet veel, zodat de groepen groot zijn. Wij moesten meelopen met een stuk of dertig Spanjaarden, wat de gids dwong te schreeuwen.

Lees verder “Kort Irakees (10): Toerist in Babylon” →

Muiterij tegen Caesar

On door Jona LenderinginGeschiedenis, Klassieken, Oudheid, Romeinse Rijk
Re-enactors in de uitrusting van soldaten uit de tijd van Caesar

Als ik u zeg dat het november was, als ik toevoeg dat het was in het jaar waarin Marcellus en Lentulus consuls van Rome waren, en als ik dat omreken naar oktober 49 v.Chr. op onze kalender, dan weet u dat u bent beland in een nieuwe aflevering van de reeks “Wat deed Julius Caesar vandaag 2069 jaar geleden?”

En het antwoord is: een toespraak houden in Placentia, het huidige Piacenza op de Povlakte. Het verhaal wordt verteld door Appianus, van wie ik al eerder schreef dat het een van de beste historici is uit de oude wereld. In de vertaling van John Nagelkerken begon het Negende Legioen, dat na de gevechten bij Ilerda terug was gezonden naar de Povlakte,

te muiten en gaf het de officieren er de schuld van dat de expeditie zo traag verliep en dat de soldaten niet de vijf minae kregen die Caesar hun als beloning had toegezegd toen ze nog in Brundisium waren.

Lees verder “Muiterij tegen Caesar” →

Joods Irak

On door Jona LenderinginGeschiedenis, Islam, Jodendom, Midden-Oosten, Religie
Graf van Ezechiël in Khifl

De omgeving van Jeruzalem is voor het jodendom de allerbelangrijkste regio, maar Irak is een goede tweede. Sinds de Babylonische koning Nebukadnezzar rond 587 v.Chr. de Joodse elite afvoerde naar het oosten, leefden er Joden in het Tweestromenland. Ook toen ze mochten terugkeren, bleven er Joden in Babylonië. Daar blogde ik al eens over. Steden als Nippur en Nehardea golden als belangrijke centra voor joodse religieuze studie.

Er moet in Irak ook een tempel zijn geweest. Die staat namelijk vermeld op een kleitablet dat bij mijn weten nog niet is uitgegeven. Dat de Bijbel het heiligdom niet noemt, behoeft geen verbazing: de samenstellers beschouwden Jeruzalem als enige plaats waar aan Jahweh geofferd mocht worden, en zwegen de concurrentie liever dood. De joodse tempel in Elefantine blijft ook onvermeld.

Lees verder “Joods Irak” →

Archeologie anno nu, dat is oudheden scannen in 3D

On door Jona LenderinginArcheologie, Wetenschap, Wetenschapscommunicatie

Archeologen graven vragen op. Ze toetsen theorieën en streven naar inzicht in de mens als sociaal en cultureel wezen. Het verleden, zo anders dan het heden, helpt immers om het plaats- en tijdeigene van onze eigen cultuur te herkennen en te doorgronden.

Dit alles doen archeologen met wetenschappelijke methoden en principes. Net als in andere vakgebieden gaat het er niet alleen om dingen te ontdekken, maar gaat het tevens om de verwerving van nieuwe categorieën inzicht. Dat gaat de archeologen goed af. In de afgelopen anderhalve eeuw hebben ze hun methoden voortdurend vernieuwd en zo verbreedden en verdiepten ze de aard van hun inzicht. Van ons inzicht.

Lees verder “Archeologie anno nu, dat is oudheden scannen in 3D” →

Hatra & The Exorcist

On door Jona LenderinginCultuur, Toerisme
Hatra

Ik schreef al: voor een stukje over Hatra geldt als genreconventie dat het incompleet is als niet ergens staat vermeld dat het begin van de beroemde horrorfilm The Exorcist hier is opgenomen. Hier ziet u dat begin…

… en hieronder gaat het verder met de aankomst van Max von Sydow. En het wordt meteen spooky met vechtende honden en een beeld van de Assyrische demon Pazuzu. Dat heeft nooit echt in Hatra gestaan, al vind ik de Nergal die er wel vereerd is geweest ook knap eng.

Lees verder “Hatra & The Exorcist” →

Hunebedden van de dag: D19 en D20 (Drouwen)

On door Jona LenderinginArcheologie, Geschiedenis, Oudheid, Toerisme
Hunebedden D20 en D19 bij Drouwen

De hunebedden van Drouwen staan ook bekend als de “Steenhopen”: een weinig verrassende naam voor twee verrassend mooie grafmonumenten. Ze liggen even ten westen van het dorp, tegen de bosrand, vlakbij een tunneltje onder de N34 Emmen–Eelde.

Tussen de hunebedden en Drouwen ligt, als een open plek in het bos, een oud meertje. Dat zien we wel vaker bij zo’n prehistorisch graf.

Lees verder “Hunebedden van de dag: D19 en D20 (Drouwen)” →

Kort Irakees (9): Faisal II

On door Jona LenderinginCultuur, Geschiedenis, Midden-Oosten4 reacties

Een mooi portretje hierboven: Faisal II, kleinzoon van de Faisal die met Lawrence of Arabia Jordanië, Syrië en Irak bevrijdde, en zoon van koning Ghazi van Irak. Die kwam in 1939 bij een auto-ongeluk om het leven, zodat de kleine Faisal hem moest opvolgen, een paar weken voor zijn vierde verjaardag. De foto hierboven zal niet heel veel later zijn gemaakt en toont de kind-koning in een traditioneel Arabisch gewaad. Tot zijn achttiende verjaardag in 1953 traden enkele familieleden op als regent en ook daarna had hij machtige adviseurs.

Lees verder “Kort Irakees (9): Faisal II” →

Nep-hunebed van de dag: Gasselte

On door Jona LenderinginArcheologie, Geschiedenis, Oudheid, Pseudowetenschap, Toerisme
De heuvel waarin geen hunebed was

Het is alweer tien maanden geleden dat ik schreef over het nep-hunebed van Gasselte. Het gaat om een achter dorpshuis De Trefkoel gelegen heuvel, waarin zich volgens mensen die zich voor amateurarcheologen uitgaven, een prehistorisch graf zou bevinden. Hun “ontdekking” mag in deze reeks niet ontbreken, want er zijn nogal wat rare dingen aan de hand.

Om te beginnen: vanaf het allerbeginste begin was zonneklaar dat wat er ook in de heuvel mocht zitten, er met geen mogelijkheid een hunebed kon zijn. Eén reden daarvoor is dat er nergens in de buurt ooit ook maar iets is gevonden dat aan de Trechterbekercultuur viel toe te schrijven. Een andere reden is dat de bodem ongeschikt is.

Lees verder “Nep-hunebed van de dag: Gasselte” →

Hatra

On door Jona LenderinginArcheologie, Geschiedenis, Midden-Oosten, Oudheid
De buitenmuur rond de stad en de binnenmuur rond het heiligdom van Hatra

De naam “Hatra” is Aramees en betekent waarschijnlijk zoiets als “omheining”. Het moet verwijzen naar de muur (temenos) rond de tempel van de zonnegod Šamaš. De Hatrenen zelf noemden de stad Beit Elaha, “huis van god”. Er is geen bewijs voor bewoning van de plaats vóór de Parthische tijd (c.140 v.Chr. – c. 225 n.Chr.), al kunnen verscheidene beelden uit de daaraan voorafgaande eeuw dateren, toen het gebied behoorde tot het Seleukidische Rijk.

Gelegen tussen enerzijds de vruchtbare vlakten van Assyrië in het oosten en de vallei van de Eufraat in het westen, was Hatra een belangrijk handelscentrum, vergelijkbaar met Palmyra. Handel was destijds vaak gecentreerd rond heiligdommen – denk aan de Wierookroute over het Arabische Schiereiland – en ook de tempel van Šamaš zal zo hebben gefunctioneerd. Hatra had hierdoor contacten met de hele wereld. Het verbaast niet dat er allerlei mensen woonden: afstammelingen van de oude Assyriërs en Babyloniërs, Arameeërs uit Syrië, Griekse en Macedonische veteranen, Iraniërs, en dit alles onder een Arabische dynastie. Hatra geldt daarom als de eerste Arabische stadstaat, maar je mag de vraag stellen wat daarmee is bedoeld.

Lees verder “Hatra” →

De troonzaal in Babylon

On door Jona LenderinginArcheologie, Bijbel, Geschiedenis, Jodendom, Klassieken, Midden-Oosten, Oudheid, Toerisme5 reacties
Binnenplaats van het paleis in Babylon, met rechts de doorgang naar de troonzaal

Je kunt niet zinvol over de Oudheid schrijven als je de oude landen niet hebt bezocht. Het helpt te weten dat je vanaf de Kerameikos, waar Perikles een beroemde toespraak heeft gehouden, de Akropolis kunt zien liggen. Wat geldt voor Griekenland, geldt voor Irak. Ik ben blij dat ik in Babylon heb gelopen door de (grotendeels gereconstrueerde) zalen van het paleis van Nebukadnezzar (r.605-562). Hier spelen twee beroemde verhalen uit de Oudheid, namelijk dat over het Feest van Belsassar en dat over de substituutkoning.

Feest van Belsassar

Belsassar is een historisch figuur: de zoon en zaakwaarnemer van koning Nabonidus (r.556-539), die enkele jaren niet in Babylon was. Volgens het Bijbelverhaal zaten Belsassars gasten behoorlijk te pimpelen en gebruikten ze daarbij de gouden bekers uit de tempel in Jeruzalem. In de nieuwe Nieuwe Bijbelvertaling:

Lees verder “De troonzaal in Babylon” →