Auteur: Jona Lendering

-

Een band van millennia

On door Jona LenderinginGeschiedenis, Oudheidkunde is een wetenschap, Politiek, WetenschapEen reactie plaatsen

Politici zeggen weleens domme dingen. Van Agt die zichzelf een ariër noemde. Rutte die niet wist hoe het Romeinse Rijk ten onder was gegaan. Donald Trump die beweert dat de Verenigde Staten en Italië zijn verbonden door een gedeelde culturele en politieke erfenis die duizenden jaren ver teruggaat tot het oude Rome.

Het gaat me er nu niet om dat de Verenigde Staten pas in 1776 zijn ontstaan en dat Italië nog bijna een eeuw jonger is. De geest van de opmerking is dat er een westerse culturele traditie is waarvan beide landen deel uitmaken. En dat, beste lezers, is iets wat vaker wordt aangenomen dan bewezen.

Lees verder “Een band van millennia” →

Numidische stèles

On door Jona LenderinginArcheologie, Geschiedenis, Museumstuk, Oudheid, Religie5 reacties
Twee Numidische votiefstèles (Louvre, Parijs)

Bovenstaande twee stèles, tegenwoordig in het Louvre in Parijs, zijn gevonden bij de antieke stad Cirta, het huidige Constantine in Algerije. Voordat de Romeinen hier in 44 v.Chr. de macht overnamen, woonden in deze streek de Numidiërs. Of beter gezegd, hier woonden de Massyli, een van de twee grote Numidische groepen. De andere groep was die van de Masaeisyli – hoe verzin je zo’n naam? – en die woonden wat westelijker. Hoewel de oude Grieken in de naam van de antieke Numidiërs hun eigen woord voor rondzwervende herders herkenden, νομάδες, waren de mensen in deze regio geen nomaden. Ze waren sedentair.

We zien dat in Cirta. Dat was in de voor-Romeinse tijd al een behoorlijke nederzetting en het is geen verrassing dat archeologen in het in 1950 ontdekte heiligdom van El-Hofra vele tientallen votiefstèles vonden. 281 waren voorzien van Punische inscripties (zoals de twee hierboven), 17 hadden Griekse inscripties, 7 hadden Latijnse inscripties, en de overige waren te beschadigd voor bestudering.

Lees verder “Numidische stèles” →

Uitnodiging

On door Jona LenderinginCultuur, Geschiedenis, Klassieken, Oudheid15 reacties

Ik heb het u al eerder verteld: mede dankzij de financiële ondersteuning die u, trouwe volgers van deze blog, hebt gegeven, heb ik deze zomer in Gemmenich een boek kunnen schrijven over Xerxes’ invasie van Griekenland. Het ligt dinsdag 3 december in de boekhandel maar de presentatie is een paar dagen eerder, op donderdag 28 november, in het Rijksmuseum van Oudheden in Leiden, vanaf 15:00.

Ik probeer in het boek niet alleen aan te geven hoe de Perzische koning Xerxes in 480 v.Chr. probeerde de Grieken te onderwerpen, maar ook hoe weinig er eigenlijk over te weten valt. We weten niet waarom hij het probeerde, we weten niet wat zijn strijdplan was en we weten niet waarom hij uiteindelijk het offensief niet hernam.

Lees verder “Uitnodiging” →

Meer over Obbink

On door Jona LenderinginArcheologie, Geschiedenis, Oudheid, Verbijstering, Wetenschap11 reacties
Een fragment uit de Handelingen van de Apostelen (tweede of derde eeuw; Neues Museum, Berlijn). Voor het goede begrip: hiermee is niets verdachts aan de hand.

“The shit hits the fan”, zullen ze wel zeggen in Oxford en Washington. Het bewijs dat Oxford-classicus Dirk Obbink papyri heeft gestolen en dat het Museum of the Bible in Washington die heeft geheeld, is inmiddels geleverd. Voor het goede begrip van de ernst van de affaire twee punten.

  1. Momenteel worden enkele christelijke papyri onderzocht maar de zaak lijkt breder. Van de Sapfo-papyri, eveneens ontdekt door Obbink, is al sinds 2014 bekend dat er dingen verkeerd zijn (hier het stuk dat ik in 2016 schreef in Skepter).
  2. Als de problemen al vijf jaar zichtbaar zijn, moeten Obbinks collega’s die hebben herkend en hebben laten doorwoekeren. De affaire gaat in feite niet slechts over één man of één specialisme, maar over het falende zelfreinigend vermogen van de wetenschap.

Hieronder eerst een samenvatting en daarna het nieuws.

Lees verder “Meer over Obbink” →

Oorlog in Nijmegen (7)

On door Jona LenderinginGeschiedenis2 reacties
Na het bombardement van en de veldslag in Nijmegen was de schade immens. Dit is een luchtfoto uit 1945, toen al veel puin was geruimd

Nijmegen frontstad

Het front is inmiddels stil komen staan. De slag bij Arnhem is verloren. Er vluchten nog steeds Nijmegenaren naar Brabant. Je moet nu wel een ‘permit’ van de geallieerden hebben om gebruik te maken van de bruggen over het Maas- en Waalkanaal. Men vlucht vaak op geallieerde voertuigen.

Nijmegen is maandenlang slechts  met het bevrijde gebied in Brabant verbonden via de “corridor”, d.w.z. de Graafseweg. Men zegt, dat de Duitsers die ’s nachts dwars oversteken. Nijmegen vormt een soort bevrijd eiland, begrensd door de Waal, Maas- en Waalkanaal, Maas en de Duitse grens.

Lees verder “Oorlog in Nijmegen (7)” →

Laatantiek Cyprus

On door Jona LenderinginChristendom, Geschiedenis, Islam, Middeleeuwen, Midden-Oosten, Oudheid, Religie, Romeinse Rijk8 reacties
De bruiloft van David en Mikal: een van de stukken uit de Lambousa-schat uit Lapethos (Cyprus Museum, Nicosia)

In de vierde eeuw n.Chr. werd Cyprus getroffen door twee aardbevingen (in 332 en 342). De schade was voldoende om de provinciale hoofdstad van Pafos te verplaatsen naar Salamis, dat werd omgedoopt tot Constantia (naar keizer Constantius II). Over het algemeen bleef het eiland echter floreren.

De geschiedenis van Cyprus was in deze tijd die van het oostelijke deel van het Romeinse Rijk. De bewoners volgden de religieuze mode en bekeerden zich tot het christendom. Naar verluidt heeft de moeder van keizer Constantijn de Grote, Helena, achter Larnaka het Stavrovouni-klooster gesticht. Christelijke basilieken verrezen in Nicosia, Salamis en Kourion. In 488 kreeg het eiland een speciale status binnen de kerk: het werd als autokefaal beschouwd, wat betekent dat de belangrijkste bisschop geen verantwoordelijkheid was verschuldigd aan een van de patriarchen. Dit is nog steeds het geval, al bevindt de bezoeker zich absoluut in de sfeer van de Griekse orthodoxie.

Lees verder “Laatantiek Cyprus” →

Romeins Cyprus

On door Jona LenderinginGeschiedenis, Jodendom, Klassieken, Midden-Oosten, Oudheid, Romeinse Rijk5 reacties
Inscriptie van een Romeinse officier uit Pegeia (Cyprus Museum, Nicosia)

In 58 v.Chr. veroverden de Romeinen Cyprus. Aanvankelijk maakte het eiland deel uit van de provincie Cilicië; tijdens de burgeroorlogen werd het teruggegeven aan het Ptolemaïsche Rijk; uiteindelijk werd het in 31 v.Chr. een zelfstandige provincie. De kopermijnen werden toegekend aan een Romeinse bondgenoot, Herodes de Grote, de koning van Judaea. Hoewel Salamis de grootste stad van het eiland bleef, woonde de gouverneur (iemand met de rang van procurator) in Nieuw Pafos: het lag dichter bij Rome en bovendien was dit een makkelijke voortzetting van de Ptolemaïsche praktijk. Het is de plaats waar de apostel Paulus werd verhoord.

Salamis bleef daarentegen de belangrijkste handelshaven, terwijl Oud-Pafos het belangrijkste religieuze centrum bleef: dit was de plaats waar Afrodite vanouds werd vereerd. De aanbidding van Afrodite was echter niet langer de enige belangrijke cultus: ook het orakel van Apollo in Kourion werd nu belangrijk.

Lees verder “Romeins Cyprus” →