Auteur: Jona Lendering

-

Literaire quiz (6)

On door Jona LenderinginLiteratuur6 reacties

Citizen Kane heet Charles Foster Kane maar is natuurlijk William Randolph Hearst. The Velvet Goldmine gaat over Brian Slade maar dat is natuurlijk David Bowie. M*A*S*H speelt tijdens de Korea-oorlog maar is een protest tegen de Amerikaanse aanwezigheid in Vietnam. En de naamloze Europese hoofdstad in de literaire quiz van vandaag is vanzelfsprekend Brussel, waar ik gisteren even was, op weg naar het onlangs heropende Afrikamuseum in Tervuren.

De vraag vandaag: in welke beroemde roman speelt dit monstreuze gebouw een rol? Het is een van mijn lievelingsboeken. Misschien moet ik er nog eens over bloggen. Ik kreeg er gisteren een idee voor.

Lees verder “Literaire quiz (6)” →

Laurierblad

On door Jona LenderinginArcheologie, Geschiedenis, Middeleeuwen, Museumstuk, Oudheid7 reacties
Bronzen laurierblad (Museum van Aquincum, Boedapest)

Aquincum is de Romeinse voorganger van Boeda, dat op zijn beurt de westelijke is van de twee steden die tegenwoordig samen Boedapest heten. De antieke nederzetting was, zoals zoveel antieke nederzettingen, meer een conglomeratie dan een op één plaats geconcentreerde stad: een militaire kamp, een bestuurlijk centrum, een civiel gedeelte en uiteraard de nodige grafsteden. Die laatste waren nog lang in gebruik – er is immers continuïteit van bewoning tot op de huidige dag.

In een van de graven van Aquincum is het bovenstaande bronzen laurierblad gevonden. Het graf in kwestie bevatte vooral voorwerpen uit de Avaarse periode (c.560-c.800), zoals een ijzeren schaar, een toen al antiek Romeins naaidoosje en een gesp. Het laurierblad was, net als het naaidoosje, al antiek toen het aan de overleden werd meegegeven. En niet zomaar antiek: het stamt uit de Bronstijd.

Lees verder “Laurierblad” →

De zeven keurvorsten

On door Jona LenderinginCultuur, Geschiedenis, Middeleeuwen, Toerisme34 reacties
De zeven keurvorsten (Grashaus, Aken)

Het was niet mijn planning afgelopen woensdag naar Heerlen te gaan, maar ik had voor mijn werk onverwacht foto’s nodig en daarvoor moest ik naar het Thermenmuseum. Ik had een fiets bij me en omdat je die niet tussen 16 en 18 uur mag meenemen in de trein, kon ik niet meer snel naar Amsterdam terug. Ik kon dus net zo goed een eind gaan fietsen en zo spoelde ik aan in Aken.

Vlakbij de Dom (met de graven van Karel de Grote en Otto III) staat het zogenaamde Grashaus, het oudste raadhuis van wat in feite de eerste hoofdstad van Duitsland is geweest. Het is althans waar ooit de vorsten werden gekroond en hun opwachting maakten. Op de gevel van het Grashaus zijn de oudste afbeeldingen te zien van de zeven Keurvorsten: de aartsbisschoppen van Trier, Keulen en Mainz, de koning van Bohemen, de hertog van Saksen, de markgraaf van Brandenburg en de paltsgraaf van het Rijnland. Dit zevental diende, als de koning overleed, een nieuwe heerser te kiezen, die dan later naar Rome ging om ook de keizerkroon te bemachtigen. U ziet hierboven links de drie geestelijke vorsten (met bisschopsstaf), middenin de koning (met de Heilige Lans), en rechts de drie andere wereldlijke vorsten (met zwaarden).

Lees verder “De zeven keurvorsten” →

Het vernieuwde Thermenmuseum

On door Jona LenderinginArcheologie, Geschiedenis, Musea, Oudheid, Romeinse Rijk33 reacties
Het Thermenmuseum

Het economische zwaartepunt van de Lage Landen lag in de Romeinse tijd in het zuiden van die Lage Landen, bij de villa’s op de lössgronden. In Nederland telde eigenlijk alleen Zuid-Limburg een beetje mee. Noordelijker waren er de arme Kempen, nog wat noordelijker waren de forten van het rivierenlandschap (de limes dus), nog noordelijker waren de gebieden waar de Limburgse boeren hun vee naartoe lieten verweiden en helemaal in het noorden waren de terpen en wierden. Omdat het zuiden het zwaartepunt vormde, is het Thermenmuseum in Heerlen eigenlijk hét centrum van Romeins Nederland, zeker nu ook het Limburgs archeologisch provinciaal depot hier wordt gevestigd en er een belangrijk restauratieatelier is. Als u eens een fijn weekendje weg wil, combineer Heerlen dan met Tongeren. Aken en Maastricht zijn ook wel aardig, trouwens.

Het Thermenmuseum heeft een geweldige collectie, prachtig ontsloten ook, en je ziet er een van de grootste ruïnes uit de Benelux: een Romeins badhuis. Beter hebben we het in Nederland niet.

Lees verder “Het vernieuwde Thermenmuseum” →

Parthisch schot

On door Jona LenderinginGeschiedenis, Klassieken, Midden-Oosten, Museumstuk, Oudheid28 reacties
Parthisch schot (British Museum, Londen)

Simon Stevin wist al dat de talen van de wereld zijn te verdelen in twee groepen. Aan de ene kant is er een zeer kleine verzameling talen die mooi, nuttig, bruikbaar en goed zijn; aan de andere kant staan de overbodige talen. De eerste verzameling bestaat uit één element, het Nederlands. De andere verzameling, die ruim 6500 elementen telt, bestaat uit alle andere talen. Nu is het denkbaar dat er in die andere talen woorden voorkomen die in onze taal niet bestaan. Meestal heb je die woorden natuurlijk ook helemaal niet nodig, maar soms valt er iets over te nemen dat het Nederlands alleen maar nog rijker en beter maakt.

Toegegeven, dit lijkt een beetje op een gedachtenexperiment, zoals je ook kunt mijmeren over de wijze waarop je zou kunnen communiceren met buitenaards leven. Maar toch: dat er voor ons bruikbare woorden in die overbodige talen zouden kunnen zitten, is niet een helemaal theoretische mogelijkheid. Het komt werkelijk voor en een voorbeeld wordt genoemd op de website van Onze Taal: het Nederlands heeft geen woord voor l’esprit d’escalier.

Lees verder “Parthisch schot” →

Een kroon van de Hunnen

On door Jona LenderinginArcheologie, Geschiedenis, Museumstuk, Oudheid15 reacties
Kroon (Nationaal Museum van Hongarije, Boedapest)

Ik heb het er weleens eerder over gehad: in musea vind je veel aardewerk omdat dit materiaal niet makkelijk écht kapot te krijgen is – het breekt hooguit – en ook niet zó kostbaar is dat je er bijvoorbeeld voor terugloopt om het uit een brandend huis te halen. Goud is iets anders. Als een dorp is verwoest, door mensenhanden of door natuurgeweld, gaan mensen daar nog eens naartoe om het edelmetaal veilig te stellen. Sieraden zijn daardoor in museumcollecties ondervertegenwoordigd.

In vaktermen: er is een c-transformatie geweest, een culturele handeling die ervoor zorgt dat het bodemarchief geen gewone weergave is van wat er ooit is geweest. (Je hebt ook n-transformaties, een natuurlijk proces dat er bijvoorbeeld voor zorgt dat organisch materiaal makkelijker verdwijnt dan bijvoorbeeld bakstenen of aardewerk.)

De kroon hierboven is dus zeldzaam, te zien in het Nationaal Museum in Hongarije.

Lees verder “Een kroon van de Hunnen” →

Samen eenzaam

On door Jona LenderinginDagelijks leven18 reacties

U heeft het allemaal weleens gezien: twee mensen, duidelijk een stelletje, die in een restaurant tegenover elkaar zitten en geen gesprek voeren, maar allebei kijken naar hun telefoon. Ik vraag me altijd af hoe het kan dat mensen echt niets meer tegen elkaar te zeggen hebben, zelfs niet op een feestelijk moment – wat dineren in een restaurant toch behoort te zijn.  Ik word daar verdrietig van.

Maar het kan verdrietiger. Vanavond moest ik zijn in het stadje D. en ik streek even neer om een kommetje soep te eten. Iets later kwam aan de volgende tafel een stelletje zitten. Hij plaatste zijn telefoon tegen de kamerplant op tafel en zette een TV-programma aan. Daar keken ze naar, zonder een woord te wisselen. Uitgepraat, zo te zien. Hoe ver, vroeg ik me af, zouden ze nog verwijderd zijn van de echtscheiding?

Lees verder “Samen eenzaam” →