Auteur: Jona Lendering

-

Met een fiets in de trein

On door Jona LenderinginDagelijks leven, Verbijstering11 reacties
Wie niet van Brussel houdt is gek

De trein! Daar had ik al een tijdje niet over geschreven, hoewel dat toch de populairste stukjes zijn op deze blog. Ik zal u niet teleurstellen: hier is een nieuwe aflevering. Ik ging heen en weer naar Bergen. En ik nam een fiets mee.

Romeins Wallonië heeft, zoals u zich wellicht herinnert, mijn professionele belangstelling. Het idee was om om 11:28 te vertrekken vanaf Amsterdam-Zuid en dan op Schiphol over te stappen op de internationale trein naar Brussel. Daarvandaan wilde ik dan verder fietsen door het gebied van de Romeinse heerbaan en dan zou ik aan het begin van de avond in Bergen zijn.

De trein heen

Behalve dat de internationale trein tussen Schiphol en Rotterdam niet reed. En ik een gewone trein naar Rotterdam moest nemen. Wat geen gevolgen had voor mijn trein naar Schiphol. Waar bleek dat ook de gewone treinen allemaal vertraagd waren. Zodat ik een boemel moest nemen naar Leiden. Waar ik kon overstappen op een trein naar Rotterdam. Waar ik gelukkig wel een plek vond in de internationale trein. Die vervolgens niet vertrok omdat er geen machinist was. Waarna er later een reservemachinist kwam. Die de trein uiteindelijk naar Brussel reed. Ik had een goed boek bij me, dus mijn humeur bleef opperbest.

Lees verder “Met een fiets in de trein” →

Verliefd, verloren

On door Jona LenderinginGeschiedenis, humaniora, Oudheid, Pseudowetenschap, Romeinse Rijk11 reacties
De Selle

Een noot in een publicatie van vondsten uit Thuin waarvan ik de gegevens momenteel niet bij de hand heb, was de eerste keer dat me opviel dat er weer mensen zijn die denken dat de Sabis de Samber is. Terwijl het gaat om de Selle.

Wellicht verdient dat enige uitleg.

In het jaar 57 v.Chr. viel Julius Caesar de Belgen aan. Even ten noordwesten van het huidige Reims, aan de Aisne, versloeg hij zijn tegenstanders voor de eerste keer. Daarna rukte hij verder op tot hij bij de Nerviërs kwam, die de Romeinse bereden verkenners wisten te verrassen bij de rivier de Sabis. Dankzij de routine waarmee de legionairs reageerden, wonnen de Romeinen het gevecht. Korte tijd later veroverden ze het fort van de Aduatuci, dat is geïdentificeerd bij Thuin. De vraag is nu waar tussen de Aisne en Thuin de Sabis ligt. Het woord is een hapax, dat wil zeggen dat het maar één keer voorkomt in de antieke literatuur, en wel in Caesars eigen verslag.

Lees verder “Verliefd, verloren” →

Die vreedzame Minoërs

On door Jona LenderinginArcheologie, Geschiedenis, humaniora, Oudheid10 reacties
De stierspringers uit Knossos

Omdat ik wat in een impasse verkeer over de zin van mijn werk, ben ik een tijdje geleden begonnen het (regelmatig verbeterd herdrukte) handboek te herlezen waarmee ik ooit oude geschiedenis leerde, Een kennismaking met de oude wereld van De Blois en Van der Spek. Wat bij Van Gogh werkte, de terugkeer naar Millet, heeft bij mij nog niet gewerkt, maar wie weet zal dat wat ooit voor grote kunstenaars werkte ook voor mij nog eens iets opleveren. Ik lees het handboek dus om inspiratie te herwinnen, niet om op alle slakken zout te leggen. Evengoed moet ik vandaag toch even kritisch zijn.

Van de bewoners van het oude Kreta, die we gewoonlijk naar de legendarische koning Minos van Knossos de Minoërs noemen, werd ooit beweerd dat ze zo vreedzaam waren. Wie als eerste opperde dat Kreta een vreedzame handelscultuur had gehad, weet ik niet; wel weet ik wat ook De Blois en Van der Spek schrijven.

Opvallend aan Knossos is dat er geen [stads]muren zijn en dat de fresco’s in het paleis tamelijk vredelievend zijn. Er zijn meer afbeeldingen van flora en fauna en religieuze plechtigheden gevonden dan van krijgsdaden.

Lees verder “Die vreedzame Minoërs” →

Bij ons in het dorp (21)

On door Jona LenderinginAmsterdam, Dagelijks leven6 reacties

Ik zou mezelf graag verbeelden dat het blogje eerder deze week iets heeft uitgehaald. Ik attendeerde er toen op dat de gemeente Amsterdam wel érg gemakkelijk de verantwoordelijkheid voor het schoon houden van de openbare ruimte, wat de vuilnisophaaldienst professioneler en hygiënischer kan doen dan wie ook, neerlegt bij de burger. Ik kreeg wat bijval maar ik denk niet dat het blogje ten stadhuize gelezen is. De gemeente is echter wel in actie gekomen, dus laat ik tegenover mijn Mokums gemopper ook een compliment plaatsen.

De bovenstaande puinhoop was hoe het er vanmorgen uitzag. Dit keer reageerde de gemeente wel op een melding openbare ruimte. Een kleine drie uur gebeurde dit:

Lees verder “Bij ons in het dorp (21)” →

It Belongs in a Museum

On door Jona LenderinginArcheologie, Geschiedenis, Middeleeuwen, Museumstuk, Oudheid5 reacties
Frankische schijffibula (Rheimisches Landesmuseum, Bonn)

Mooi hè, deze broche. Ik fotografeerde haar in het Rheinisches Landesmuseum in Bonn. Het voorwerp is gevonden bij Wezel, tegenover Xanten aan de Rijn, en komt uit een vrouwengraf uit de Merovingische tijd. Afgezien van deze gouden broche – de technische term is “schijffibula” – was er ook een ring, een goudstuk dat als hanger werd gebruikt, een koperen armband, een gordel en een doosje waarin een amulet had gezeten. Dat was er niet, dus niet alle voorwerpen zijn geborgen.

In elk geval: de overledene was een chique Frankische dame. Dat blijkt natuurlijk vooral uit de broche, die is gemaakt met een goudsmeedtechniek die bekendstaat als granaat-cloisonné. Als ik het goed begrijp werden daarbij draadjes over de schijf gelegd en vastgesoldeerd, waardoor kleine hokjes ontstonden, die vervolgens werden gevuld met stukjes glas, granaat en andere mineralen. Ik weet niet of ik het helemaal correct uitleg maar de reageerpanelen staan voor u open.

Lees verder “It Belongs in a Museum” →

Historische hernoemingen

On door Jona LenderinginCultuur, Geschiedenis, Klassieken, Oudheid44 reacties
Artemis en Apollo doden de kinderen van Niobe (Glyptothek, München)

Een paar weken geleden deed iemand me een oud kinderboek cadeau, gewijd aan Jan Pieterszoon Coen. Degene die het me gaf, vroeg zich af hoe lang de Coentunnel nog Coentunnel zou heten en we vroegen ons af of de Coentunnel wel was vernoemd naar de Slachter van Banda. En we hadden het erover dat we eigenlijk niet goed wisten wat we ervan moesten denken. Ja, dat de Amsterdamse Stalinlaan in 1956 is omgedoopt tot Vrijheidslaan, dat was wel logisch. Stalin was niet alleen een tiran maar er was ook voldaan aan de voorwaarde dat mensen dat wisten. Er moet enig historisch bewustzijn bestaan, er moet enige ijking van historische feiten aan eigentijdse normen zijn, voordat het gaat schuren en een straat wordt hernoemd. Het Vondelpark wordt pas hernoemd als meer mensen Hierusalem verwoest kennen.

Griekse mythen

Ik was het gesprek eigenlijk alweer vergeten toen ik gisteren, dinsdag dus, eraan dacht dat het Apolloproject is vernoemd naar een Grieks-Romeinse godheid die een stuk of wat verkrachtingen op zijn geweten heeft. Nooit eerder bij stilgestaan. Het huidige Artemisproject is vernoemd naar de zus van Apollo, die erop toezag dat de jager Aktaion door zijn eigen honden werd verscheurd. Broer en zus moordden ook de kinderen van Niobe uit, zes meisjes en zes jongens.

Lees verder “Historische hernoemingen” →

Curtius of Anchouros?

On door Jona LenderinginGeschiedenis, Klassieken, Oudheid, Romeinse Rijk4 reacties
Olielampje (Rheinisches Landesmuseum, Trier)

De Romeinse geschiedschrijver Titus Livius kan het vaak aardig vertellen. Hier is, in de vertaling van mw. Van Katwijk-Knapp, een verhaal uit het zesde boek van zijn Geschiedenis van Rome sinds de stichting van de stad:

In hetzelfde jaar zakte, naar men zegt, ten gevolge van een aardbeving of een andere natuurkracht ongeveer in het midden van het Forum de grond tot een onpeilbare diepte weg, waardoor een reusachtige kloof ontstond. Iedereen droeg aarde aan, maar men zag geen kans die bodemloze afgrond te vullen. Ten slotte gingen ze zich op aanwijzing van de goden afvragen wat de grootste kracht van het Romeinse volk uitmaakte; want, zo verkondigden de zieners, dat moest daar geofferd worden, als ze wilden dat het Romeinse Rijk eeuwig zou blijven voortbestaan.

Volgens het verhaal wees Marcus Curtius, een voortreffelijke jonge krijgsman, hen terecht: hoe konden ze eraan twijfelen of er iets goeds bestond dat meer karakteristiek was voor de Romeinen dan wapens en moed? … Hij hief de handen ten hemel, strekte ze toen uit naar de gapende kloof in de aarde en naar de schimmen van de onderwereld, en wijdde zich ten dode. Daarna besteeg hij in volle wapenrusting zijn paard, dat zo schitterend mogelijk was opgetuigd, en wierp zich in de afgrond. Een menigte van mannen en vrouwen gooide wijgeschenken en vruchten op hem neer.

Lees verder “Curtius of Anchouros?” →

Bij ons in het dorp (20)

On door Jona LenderinginAmsterdam, Dagelijks leven12 reacties
Bij de Amstel

Ik pendel tussen twee Amsterdamse stadsdelen: Oud-West en Buitenveldert. Het laatste is een wijk vol expats, die er voor veel geld een gemeubileerd huis huren, daar een paar maanden verblijven en weer vertrekken. De fiets die ze ooit optimistisch aanschaften, laten ze achter in het rek. De rekken staan hier dus vol verweesde fietsen. Omdat vuilnis hier sowieso te weinig wordt opgehaald, ziet het er vaak verloederd uit.

Als je de gemeente erop attendeert dat ze de metalen krengen weg moet halen omdat gewone fietsers hun vervoermiddel slecht kunnen stallen, gebeurt er niets. Je stuurt een tweede melding, met extra foto’s, en vraagt of ze, zoals in Oud-West, stickers willen plakken met een waarschuwing dat de achtergelaten fietsen over drie weken zullen worden weggehaald. Er gebeurt opnieuw niets. Je mailt voor de derde keer en verneemt dat de gemeente de komende maanden iets wil gaan ondernemen, maar alleen iets kan doen

mits het wrakken zijn, anders kunnen we er helaas niks mee. Dit houdt in, dat een fiets minimaal 3 gebreken moet hebben voordat wij hem mogen verwijderen.

Lees verder “Bij ons in het dorp (20)” →

Traditionskern

On door Jona LenderinginGeschiedenis, Methodologie en theorie, Middeleeuwen, Oudheid, Romeinse Rijk36 reacties
Frankische mantelgesp (Koninklijke Musea voor Kunst en Geschiedenis, Brussel)

Ik ben al weken bezig met het lezen van de Getica van de Byzantijnse auteur Jordanes, een tekst over de geschiedenis van de Goten waarvan onlangs een mooie en goed ontvangen becommentarieerde vertaling is verschenen van de hand van de Gentse oudheidkundigen Peter Van Nuffelen en Lieve Van Hoof. Er is een hoop over te zeggen, zoals dat de tekst teruggaat op een ouder origineel. Of dat ze begint met verhalen over de vroege geschiedenis van de Goten, die ooit hadden gewoond op “Scandza”, een eiland tegenover de Weichsel, onder leiding van een koning Berig. Er volgen beschrijvingen van migraties naar en langs de Weichsel naar Skythië, waar ze leefden onder een koning Filimer, en vervolgens naar Mysië, Thracië en Dacië. Daarvandaan barstten de Visigoten en Ostrogoten later het Romeinse Rijk binnen.

Oorsprongsgeschiedenis

Dit is een oorsprongsgeschiedenis waarvan we er meer kennen. Een ander voorbeeld is de Geschiedenis van de Franken van Gregorius van Tours. En weer een ander voorbeeld is de Geschiedenis van de Langobarden van Paulus de Diaken. En of het nu gaat om Goten, Franken of Langobarden, ze bewegen allemaal van de randen van de aarde naar de Mediterrane wereld. We hebben diverse van zulke geschiedwerken en ze bevatten allemaal dezelfde curieuze mengeling van bijbelse geschiedenis, citaten uit Griekse en Romeinse auteurs, én eigen tradities van de volken.

Lees verder “Traditionskern” →

Bergrede (4)

On door Jona LenderinginBijbel, Christendom, Geschiedenis, Jodendom, Midden-Oosten, Oudheid5 reacties
Jezus met de Wet van Mozes (Catacombe van Domitilla, Rome)

De Bergrede, waarover ik al enkele keren eerder blogde (een, twee, drie, vier), bestaat uit een proloog van zaligsprekingen, gevolgd door een reeks aanscherpingen van de Wet van Mozes:  “Jullie hebben gehoord dat…” wordt dan gevolgd door “en ik zeg zelfs…”. Verder zijn er oproepen om het goede niet te doen voor de bühne maar vanuit overtuiging, eenvoudig te zijn in gebed, anderen niet te veroordelen – kortom, volmaakt te zijn zoals God volmaakt is.

Eén van de aanscherpingen is deze (Matteüs 5.33-37, Nieuwe Bijbelvertaling):

Jullie hebben ook gehoord dat destijds tegen het volk werd gezegd: “Leg geen valse eed af, voor de Heer gedane geloften moeten worden ingelost.” En ik zeg jullie dat je helemaal niet moet zweren, noch bij de hemel, want dat is de troon van God, noch bij de aarde, want dat is zijn voetenbank, noch bij Jeruzalem, want dat is de stad van de grote koning; zweer evenmin bij je eigen hoofd, want je kunt nog niet één van je haren wit of zwart maken. Laat jullie ja ja zijn, en jullie nee nee; wat je daaraan toevoegt komt voort uit het kwaad.

Lees verder “Bergrede (4)” →