Als het gaat om de Oudheid, kun je je op sommige vlagen van desinformatie voorbereiden. Een nieuwe Asterix betekent dat er mensen zullen zijn die wel herkennen dat het verhaal fictief is maar aannemen dat de achtergrond ruwweg betrouwbaar zal zijn. Religieuze feestdagen zijn eveneens altijd goed voor gemakzuchtige journalistiek. Papyrologie ook.

In de afgelopen jaren heb ik, bij wijze van voorwaartse verdediging, wat stukjes geschreven vóór de desinformatie zich zou verspreiden. De vakterm voor dit soort vaccinatie, zo heb ik onlangs ontdekt, is prebunking. Hier is een overzicht.

• 6 januari: nee, er waren geen Drie Koningen en er was vermoedelijk ook geen Ster van Betlehem.
• 14 februari: Valentijnsdag een oud-Romeins feest? Onzin.
• Pasen: allerlei voorspelbare misverstanden.
• 21 april: de stichting van Rome? Dat gaat te vlug.
• 17 augustus: Sint-Jeroen heeft vermoedelijk niet bestaan en je kunt hem dus ook niet opgraven.
• 6 december: wat weten we nu echt over Nikolaas van Myra?
• 25 december: nee, de cultus van Mithras is niet het model van kerstmis.
• Een nieuwe Asterix? De achtergrond is net zo fictief als de voorgrond.
• Nee, de Lijkwade van Turijn is echt een middeleeuwse vervalsing.
• Niet heel belangrijk, wel een gouwe ouwe: het is 42 km van Marathon naar Athene.
• Masada was géén laatste Joodse bolwerk.

En verder:

• Een papyrus zonder provenance? Dat is datafraude. Een fatsoenlijk journalistiek medium besteedt daaraan geen aandacht omdat ze gegarandeerd óf vals óf gestolen zijn (zoals, zoals).
• Archeoloog denkt een religieus verschijnsel op het spoor te zijn? Wees voorzichtig.
• Pasen? Doorgaans aanleiding voor de jaarlijkse paashoax. Vgl. Colin Humphreys.
• Een algemeen probleem: het negentiende-eeuwse frame dat er een tegenstelling is tussen religie en wetenschap, waardoor idiote theorieën, als ze maar anders zijn dan een letterlijk genomen Bijbel, geloofwaardig ogen – bijvoorbeeld de spinsels van Colin Humphreys, meer Colin Humphreys, de god van de gaten, de theorieën van Carotta, Jezus-de-Zeloot.
• Andere vormen van fake news dat de media haalt: afrikanisme, de Ark van Noach, de spinsels van Tom Holland, de Cyruscilinder, Romeinen in China, Talpiot.
• Junk news dat de media haalt: bijna alle berichtgeving over de limes, zionistische archeologie.