“Eine ganz kleine Clique”

Enkele leden van de “ganz kleine Clique”

Om Hitlers woorden te bevestigen dat er slechts “eine ganz kleine Clique” van samenzweerders was geweest, arresteerden de Nazi’s de komende dagen slechts 700 mensen, waarvan er maar 200 zouden worden geëxecuteerd, meest door ophanging aan een dunne draad die de cipiers cynisch een pianosnaar noemden. De documenten die tegenwoordig worden getoond in het Bendlerblock, bewijzen dat de “Sonderkommission des Reichssicherheitshauptamtes zur Aufklärung des Anschlags auf Hitler” al op 24 juli begreep hoe het complot in elkaar had gezeten.

Of beter: men had hoofdlijnen herkend en kon die documenteren. Omdat wij deze rapporten nog altijd bezitten, vormt het Nazi-onderzoek nog steeds een leidraad voor ons begrip van de gebeurtenissen op 20 juli 1944. Wat de onderzoekscommissie niet hoefde documenteren, zoals wat er was gebeurd op de Wolfsschanze in de uren na de aanslag, is dus niet zo goed bekend. Een ander probleem is dat wat wél bekend is, is gebaseerd op de verklaringen van gearresteerden die waren gemarteld en probeerden het leven redden. Ze hebben dingen gezegd om de Gestapo naar de mond te praten. Zoiets geldt bijvoorbeeld Berthold von Stauffenberg, die heeft verteld dat hij en zijn broer het Führerprincipe, “völkische” ideeën, de bestrijding van de geest van de grote steden, de opvattingen over ras en het verlangen naar een door de Duitsers zelf bepaalde rechtsordening hadden gedeeld. Er is aanvullend bewijs dat de Von Stauffenbergs aanvankelijk sympathiseerden met het nationaalsocialisme, maar een passage als deze is op zichzelf weinig bewijs (testis unus, testis nullus).

Lees verder ““Eine ganz kleine Clique””

Donderdag 20 juli 1944, 14:15 (Parijs)

Caesar von Hofacker

Ook al draait alles om de moord op Hitler in de Wolfsschanze en om het overnemen van de machtsposities in Berlijn, de samenzweerders hebben tevens belangstelling voor Parijs, waar Caesar von Hofacker, een neef van de gebroeders Von Stauffenberg, en zijn superieur Carl-Heinrich von Stülpnagel de voornaamste complotteurs zijn. Het belang van Frankrijk is gelegen in de hoop van de samenzweerders een aparte vrede te sluiten met de westelijke geallieerden.

Een ijdele hoop, zo weten wij, want de geallieerden hebben afgesproken tot in Berlijn door te vechten, maar de Duitsers hebben in de voorafgaande weken weten te verhinderen dat de geallieerden uit Normandië zouden wegbreken; er wordt nog volop gevochten bij Caen. Wellicht brengt de efficiënte Duitse verdediging de westelijke geallieerden tot andere gedachten. Maarschalk Erwin Rommel heeft toegezegd de onderhandelingen te voeren, maar op 17 juli is deze bij een luchtaanval gewond geraakt en nu komt alles aan op zijn plaatsvervanger, maarschalk Günther von Kluge.

Lees verder “Donderdag 20 juli 1944, 14:15 (Parijs)”

Het Duitse verzet

Carl Goerdeler, een van de leiders van het Duitse verzet

Ik vertelde gisteren dat ik zou gaan bloggen over wat bekend is komen staan als de Von Stauffenberg-coup. Dat is geen werkelijk goede naam, want de groep die in juli 1944 probeerde Hitler uit de weg te ruimen, was breder dan alleen de vriendenkring van de Württembergse aristocraat. De samenzwering bestond bovendien al voordat Von Stauffenberg erbij betrokken raakte.

In feite is er altijd Duits verzet tegen de Nazi’s geweest. De socialisten, de kerk en diverse intellectuelen hadden Hitlers machtsovername echter niet kunnen verhinderen en waren evenmin in staat geweest te beletten dat de wetgeving werd aangepast, dat het luisteren naar buitenlandse radiostations werd verboden en dat de Hitlergroet werd geïntroduceerd. Toch waren er protesten, zoals dat van de conservatieve burgemeester van Leipzig, Carl Goerdeler, die het te zot voor woorden vond dat de Nazi’s een standbeeld van de joodse componist Felix Mendelssohn uit zijn stad verwijderden, daarom in 1937 zijn ambt neerlegde en vervolgens een verzetsgroep organiseerde. Via allerlei kanalen, zoals de diplomaat Ulrich von Hassell, had deze groep contact met de geallieerden.

Lees verder “Het Duitse verzet”