“Eine ganz kleine Clique”

Enkele leden van de “ganz kleine Clique”

Om Hitlers woorden te bevestigen dat er slechts “eine ganz kleine Clique” van samenzweerders was geweest, arresteerden de Nazi’s de komende dagen slechts 700 mensen, waarvan er maar 200 zouden worden geëxecuteerd, meest door ophanging aan een dunne draad die de cipiers cynisch een pianosnaar noemden. De documenten die tegenwoordig worden getoond in het Bendlerblock, bewijzen dat de “Sonderkommission des Reichssicherheitshauptamtes zur Aufklärung des Anschlags auf Hitler” al op 24 juli begreep hoe het complot in elkaar had gezeten.

Of beter: men had hoofdlijnen herkend en kon die documenteren. Omdat wij deze rapporten nog altijd bezitten, vormt het Nazi-onderzoek nog steeds een leidraad voor ons begrip van de gebeurtenissen op 20 juli 1944. Wat de onderzoekscommissie niet hoefde documenteren, zoals wat er was gebeurd op de Wolfsschanze in de uren na de aanslag, is dus niet zo goed bekend. Een ander probleem is dat wat wél bekend is, is gebaseerd op de verklaringen van gearresteerden die waren gemarteld en probeerden het leven redden. Ze hebben dingen gezegd om de Gestapo naar de mond te praten. Zoiets geldt bijvoorbeeld Berthold von Stauffenberg, die heeft verteld dat hij en zijn broer het Führerprincipe, “völkische” ideeën, de bestrijding van de geest van de grote steden, de opvattingen over ras en het verlangen naar een door de Duitsers zelf bepaalde rechtsordening hadden gedeeld. Er is aanvullend bewijs dat de Von Stauffenbergs aanvankelijk sympathiseerden met het nationaalsocialisme, maar een passage als deze is op zichzelf weinig bewijs (testis unus, testis nullus).

Lees verder ““Eine ganz kleine Clique””

Vrijdag 21 juli 1944, 00:15 (Berlijn)

Fromm biedt zijn arrestanten – Olbricht, Von Stauffenberg, Mertz von Quirnheim, Von Haeften – de gelegenheid nog iets te schrijven. Ze krijgen een half uur, een half uur waarvan hij later zal verklaren dat hij met een snel samengestelde krijgsraad heeft gesproken over het lot van het viertal. Even voor middernacht keert hij terug en laat weten wat het vonnis is. Het zal de vier niet hebben verrast. Von Stauffenberg probeert nog één keer de schade in te perken: hij zegt als enige verantwoordelijk te zijn, de anderen hebben slechts zijn bevelen gevolgd. Fromm acht het geen antwoord waard.

Op de binnenplaats van het Bendlerblock staan auto’s geparkeerd om de executies bij te lichten bij het licht van de koplampen. Het executiepeloton doodt achtereenvolgens Olbricht, Von Stauffenberg, Von Haeften en Mertz von Quirnheim.

Hun lijken worden de volgende ochtend begraven naast de Matthäus-Kirche. Later zou Himmler ze laten opgraven en verbranden, opdat de as kon worden verstrooid en er geen graf zou zijn voor het viertal. Om Von Stauffenbergs hals vonden de grafdelvers een klein crucifix, het eerste cadeau dat hij ooit had gekregen van zijn echtgenote Nina.

Lees verder “Vrijdag 21 juli 1944, 00:15 (Berlijn)”

20 juli 1944

De aan de mislukte aanslag van Von Stauffenberg gewijde expositie in het Bendlerblock in Berlijn

Aanstaande zaterdag is het vijfenzeventig jaar geleden dat in Berlijn een staatsgreep mislukte. De moed van de coupplegers, waarvan graaf Claus von Stauffenberg de bekendste is, grensde aan het ongelooflijke: met een handvol mensen wilden ze de macht overnemen in een van de machtigste industriële staten ter wereld, terwijl in volle oorlogstijd alle veiligheidsmaatregelen op scherp stonden. Het was vrijwel uitgesloten dat het zou lukken. Dat het team niet bepaald bestond uit ras-democraten, doet aan hun verdienste niet af: ze hebben het geprobeerd.

Klein als hun kansen waren, helemaal nul waren die niet. Eén voordeel was dat de samenzweerders werkten vanuit het Bendlerblock, een legerhoofdkwartier waar de Nazi’s niet meteen zouden zoeken en waar ze beschikten over alle relevante informatie. Ook hun plan was goed. Eerst zouden ze Adolf Hitler met een bomaanslag doden, wat hoe dan ook zou leiden tot veranderingen in het Duitse opperbevel. Zelfs als de nieuwe leiders de oorlog wilden voortzetten, zouden dat mensen zijn die nog respect en erkenning moesten afdwingen. Dat zou leiden tot verzwakking van de Duitse oorlogsinspanning en de kans vergroten op onderhandelingen met de geallieerden.

Lees verder “20 juli 1944”