Taal heeft zijn eigen logica. Of beter: gebrek daaraan. Wanneer we het hebben over “Orwelliaans taalgebruik” bedoelen we Newspeak, de welbewuste beperking van de taal die wordt nagestreefd in de dystopische samenleving van Orwells beroemde satire 1984. Het echte taalgebruik van de Britse journalist George Orwell (1903-1950) was precies het tegengestelde.

Orwell was een verklaard tegenstander van politieke invloed op de taal. In zijn in 1946 gepubliceerde essay Politics and the English Language verwoordt hij zijn eigen gedachten over het onderwerp. Hij benadrukt precisie en duidelijkheid, en beargumenteert dat vaagpraterij een geweldig middel is voor politieke manipulatie – precies dat wat wij nu “Orwelliaans” noemen. Hij biedt zes nuttige tips om de taal te redden uit de klauwen van politici:

1. Gebruik nooit een metafoor, vergelijking of andere stijlfiguur die je al eens in druk hebt gezien.
2. Gebruik nooit een lange uitdrukking als een korte voldoet.
3. Als je een woord kunt weglaten, laat het dan ook weg.
4. Gebruik nooit de passieve vorm als de actieve volstaat.
5. Gebruik geen vreemd woord als er een alternatief is in je eigen taal.
6. Breek elk van de bovenstaande regels als je zo een barbarisme kunt vermijden.

Voor ik afrond: merk op dat Orwell het ontstaan van politiek-correct taalgebruik niet heeft voorzien. Dat is echter, althans volgens mij, de meest evidente manier om de taal onderhorig te maken aan de politiek.