En toen was ik weer thuis uit Istanbul. Een heerlijke laatste dag, die ik in alle rust kon doorbrengen terwijl ik aan een lezing schreef, gevolgd door een makkelijk verlopen vlucht. En dan ineens ben je uitgeput, hoewel ik (voor mijn doen) in Turkije uitstekend heb kunnen slapen.

Allemaal psychologisch. Je hebt veel dingen gezien die je nooit eerder zag: een bombardement aan indrukken. De taal waarin je woont is ineens niet vanzelfsprekend. En de mensen met wie je samen de indrukken verwerkt, zijn niet degenen met wie je er in Nederland over zou spreken.

Dat maakt reizen zo vermoeiend, zelfs als je – zoals dit keer – niet hebt te klagen over de mogelijkheid om tijdens de reis te rusten, over het gezelschap of over de aard van het gebodene. Zelfs een bezoek aan een vriendelijk gebied als het Europese deel van Turkije, vormt dan toch een zekere inspanning.