Met kerstmis vertelt u uw ouders dat u bij uw schoonfamilie bent en u zegt uw schoonouders dat u bij uw ouders dineert. Aangezien de krant vol staat met gemakzuchtige jaaroverzichten en de TV dit jaar voor de vijfenzestigste keerSissi vertoont – het dertiende lustrum – hoeft u slechts de telefoon uit te doen om te genieten van een goed boek. Zo heeft u elk jaar rustige feestdagen gehad.
Mensen worden nog liever beschuldigd van diefstal of brandstichting dan van het feit dat ze humorloos zouden zijn, maar het is niet anders: ik kan niet lachen om een kruisiging. Het plezier dat ik aanvankelijk had in Life of Brian, was er vanaf toen de gemartelden in zingen uitbarstten.
Dat heeft niets te maken met blasfemie. Als er een god is, staat die wel boven menselijke plaagstoten. Het heeft alles te maken met medelijden met de mensen die op een afschuwelijke wijze worden doodgepijnigd.
Het is even na half negen in de ochtend als ik dit schrijf. Boekhandel Nawijn & Polak, gevestigd op de markt in Apeldoorn, is nog gesloten. Dankzij de zegeningen van het internet heeft men de eerste bestelling van vandaag echter al binnen. Toen ik een half uur geleden wakker werd, las ik namelijk deze boekrecensie, geschreven door Marc van Oostendorp. Dat is geen veilingmeester die over elk boek wat positiefs zegt – hij oordeelde negatief over de graphic novelMax Havelaar – dus ik vertrouw Van Oostendorps oordeel. Omdat hij over Multatuli verknipt, het boek dat hij vanmorgen besprak, heel positief oordeelde, heb ik het ongezien besteld.
Van Oostendorp focust op de samensteller, Chris van de Ven: “een ouderwetse idealist”, iemand die ervan droomt “om de wereld beter te maken” en die, om zo te zeggen, “vanuit de negentiende eeuw een beetje warmte in de twintigste heeft weten te brengen”. Kijk, dat is nou de opsteker die je wil hebben in de vroege ochtend.
Mijn jaarlijkse stukje over Allerzielen is dit keer iets eerder omdat mijn moeder afgelopen week is overleden. U had al begrepen dat het de vrouw is die u hierboven ziet. Haar dood kwam niet als verrassing. Niet alleen was ze vierentachtig, maar we hadden enkele maanden de tijd gehad om eraan te wennen. In februari waren er namelijk al tekenen dat het niet goed ging en in mei kreeg ze een hersenbloeding. Ze herstelde daarvan goed. Dat ze een rollator had, was eerder voor alle zekerheid dan noodzakelijk.
Toch geloof ik – psychologie van de kouwe grond – dat ze door het verblijf in het ziekenhuis en het verpleeghuis een mentale kras heeft opgelopen. Ze was er alleen, er was een lockdown, ze mocht slechts één keer per dag contact hebben met iemand, en dat moest dan nog per tablet. Weliswaar keerde ze lichamelijk hersteld terug maar ik had de indruk dat er toch iets was geknapt. Uiteindelijk nam een longontsteking haar weg. Maandagmiddag viel ze in een slaap waaruit ze niet meer is ontwaakt. Kort daarvoor had ze haar oudste broer nog gesproken en toen het einde kwam stonden mijn van Curaçao overgekomen zus, mijn broer en ik aan het bed.
Een Perzische “speerdrager”: reliëf uit Sousa, nu in het Louvre in Parijs.
Mooie foto hè, hierboven. Dat vond een mevrouw uit Italië ook. Ze was een boek aan het maken over de geschiedenis van Perzië en wilde deze foto daarin graag gebruiken. Dus ze mailde me en ik stuurde haar het digitale bestand. Daarna nam ze nog wat andere foto’s af en uiteindelijk stuurde ik haar een factuur voor de tijd die ik had besteed aan het zoeken naar de bestanden. Niets ingewikkelds, geen groot bedrag. Iedereen tevreden.
Tot de bank me schreef.
Verdachte transactie
De bank had een betaalopdracht gekregen uit het buitenland en wilde wat informatie ontvangen. Het betrof namelijk een betaling met de vermelding “nine photos of several Persia-related themes”. Perzië! Iran! Hóógst verdacht natuurlijk. En dan gaat het ook nog om fotografie die maar een paar tientjes kost. Dat maakte dit tot een zéér verdachte transactie.
O ja, de trein. Al een tijd niet over geschreven. Ik zal de schade even inhalen. U bent het ten slotte van me gewend.
De leutige conducteur
Elke conducteur leest, als de trein ergens aankomt, een verhaaltje voor. Dat je je bagage moet meenemen, dat je moet uitchecken. Dat is een standaardpraatje maar sommige conducteurs vinden het prettiger het op hun eigen manier te vertellen. Zo ook in de trein die mij onlangs bracht naar Schagen. Op zeker moment riep de conducteur “Heerhugowaard” om en ik keek verstrooid uit het raam. Wat leken al die Vinexwijken toch op elkaar, dacht ik, maar de consequentie zonk niet bij me in omdat de conducteur niet zijn standaardriedeltje afdraaide maar iets origineels zei dat mijn aandacht vroeg. Even later zette de trein zich in beweging en begreep ik waarom die stadswijk me zo bekend was voorgekomen: ik was in Schagen.
(Advies aan de conducteurs: doe geen eigen verhaal. Ik waardeer de persoonlijke noot wél maar het leidt af. Zeg wat je zeggen moet goed.)
Ik was niet de enige die in Anna Paulowna uitstapte om terug te sporen naar Schagen. Als om in te wrijven dat de Nederlandse Spoorwegen lak aan hun reizigers hebben, reed de trein die we moesten hebben, recht voor onze neus weg.
Toen ik door iemand met een auto werd afgehaald, stonden er nog mensen op het perron. Het regende zachtjes. Het kleine restaurantje op het perron waar je anders even een bak troost pakt, was gesloten.
Ik was koffie aan het maken en keek hoe de donkerrode vloeistof uit het filter in de mok viel. “Rood?” dacht ik, “dat moet bruin zijn” en inderdaad: de koffie was bruin. Ik drink mijn mok nu leeg en het smaakt niet anders dan anders. Ik zit echter toch met de vraag waarom ik eventjes iets donkerroods zag.
Het kan ermee samenhangen dat ik kort daarvoor een schaal met bramen en frambozen had gezien. Dat, om zo te zeggen, mijn waarneming dat iets een bepaalde donkerheid had, meteen werd geassocieerd met het vorige dat die donkerheid had, zodat mijn hersenen de waarneming verkeerd interpreteerden. Ik zou me kunnen voorstellen dat de staafjes (waarmee je grijstinten ziet) een signaal afgeven dat eerder bij de hersenen aankomt dan het signaal van de kegeltjes (waarmee je kleuren ziet).
Dit is de zuidelijke toegang van station Amsterdam-Zuid. Boven de twee ingangen staat “verboden te fietsen”, geflankeerd door twee verkeersborden die hetzelfde zeggen. Die borden worden links en rechts van de rechtertunnel nog eens herhaald, geplakt op het lichtgroene glas. In de tunnels staan twee blauwe borden met hetzelfde verkeersbord. Moeilijk zichtbaar is dat achter de twee blauwe borden op de muur ook nog eens de mededeling hangt dat het verboden is hier te fietsen.
Dat zijn dus twaalf verbodsborden op – wat zal het zijn? – twaalf meter breedte. Uniek is dat in Amsterdam niet, maar waarom, Station Zuid, waarom?
De trouwe lezers van deze blog weten dat ik Libanon een fijn land vind en Beiroet een heerlijke stad. Het was letterlijk liefde op het eerste gezicht: we waren net geland; het was avond; mijn zakenpartner, zijn echtgenote en ik zaten in een taxi; ik zat voorin; we draaiden de kustweg op en ineens rolde de stad – een verzameling wolkenkrabbers in het donker – zich voor me uit. “Wauw”, zei ik. En ik was verkocht.
Problemen
Libanon is een land met enorme problemen. Een slechte relatie met Syrië, dat de onafhankelijkheid van Libanon lange tijd niet heeft willen erkennen; een intens slechte relatie met Israël, dat een muur langs de wederzijdse grens heeft gebouwd; 100.000 Armeense en 175.000 Palestijnse vluchtelingen; de Syrische bezetting; de Israëlische bezetting; de wonden van de Burgeroorlogen; een speelbal voor vreemde mogendheden; de staat-in-de-staat van Hezbollah; gierende corruptie; de nasleep van de moord op oud-premier Hariri; vervuiling; de slechte positie van vrouwen; problemen rond de kieswet. En sinds een tijdje ook nog eens anderhalf miljoen Syrische vluchtelingen op een bevolking van ongeveer vier-en-half miljoen Libanezen.
Het is wat ironisch dat in Kelmis een restaurant is, vernoemd naar de plaats waar de taalverschillen niet verdwenen maar ontstonden.
Zoals je in Beiroet kunt horen dat ouders hun kinderen aansporen met “Jalla, mes enfants, let’s go”, zo kun je in het Belgische Kelmis horen dat iemand afscheid neemt met de woorden “Tschüss, mon chéri, I love you”. Het is een van de aangename kanten van het Land van Herve, het gebied in België recht onder het Nederlandse Zuid-Limburg waar mijn vriendin en ik dit weekend doorbrengen. Hier worden alle talen van de wereld gesproken: Frans en Duits, maar we hoorden zaterdag ook Nederlands, Italiaans, Limburgs en Engels. Dat ik in een kerk ook nog iets las in het Latijn telt niet mee, maar het is wel beduidend dat we in het Musée Vieille Montagne in Kelmis (Franse naam, website in het Duits) ook wat teksten hebben ontcijferd die waren gesteld in het Esperanto.
Meertaligheid
Het verhaal van Kelmis is, denk ik, wel enigszins bekend, en anders moet u het beslist lezen in het boeiende boek van Philip Dröge: tijdens het Congres van Wenen konden Pruisen en het nieuwe koninkrijk Nederland geen overeenstemming bereiken over de zinkmijn alhier, waardoor “Neutraal Moresnet” ontstond, een postzegelstaatje van 344 hectare dat het uithield tot de Eerste Wereldoorlog. In het laatste decennium van zijn bestaan is geprobeerd Esperanto tot voertaal te maken, een project dat weliswaar op niets uitliep maar wel paste bij een gebied waar de mensen weigeren een keuze te maken voor slechts één taal.
