Ik haalde laatst iemand op van het Maagdenhuis in Amsterdam en omdat ze een moment op zich liet wachten, stond ik even buiten op de trap, kijkend naar wat er gebeurde op het Spui. Het leuke is dat je ziet dat niemand, maar dan ook echt niemand, zich houdt aan de verkeersregels.
Vooraan op de foto ligt een fietspad, rechts daarvan is een breed gebied voor voetgangers. Voor automobilisten is het hier afgesloten. Helemaal links op de foto, misschien vijftig meter van waar ik de foto nam, staan paaltjes die verhinderen dat auto’s over het fietspad gaan. Maar u denkt toch niet dat iemand zich daar iets van aantrekt?
Ik zal in drie of vier minuten tijd drie auto’s hebben gezien die voor het Maagdenhuis langs kwamen en gewoon om de paaltjes heen gingen, voor de wagen van de straatvegers (ook te zien op de foto) langs. Een van de straatvegers gebaarde dat hij er niet blij mee was, maar daar trekt een Amsterdamse automobilist zich weinig van aan.
Dezelfde route wordt ook de andere kant op genomen. Als universitaire bestuursmensen naar het Maagdenhuis komen, stappen die niet uit waar je zou verwachten – opnieuw bij de straatvegers – maar rijden ze tot voor het Maagdenhuis. Vijftig meter wandelen is natuurlijk ook wel heel veel als je al die academische inzichten met je meetorst.
Ik schrijf dit alles niet om te mopperen dat Amsterdammers zich beter aan de verkeersregels moeten houden. Als praktiserend fietser heb ik dáárover vanzelfsprekend geen recht van spreken. Ook klaag ik niet over falend toezicht, want ik neem aan dat de betreffende auto’s ontheffingen hebben.
Het gaat me om iets heel anders. Dit is een van de drukste en onoverzichtelijkste punten in de Amsterdamse binnenstad. Trams, auto’s, fietsen en voetgangers komen hier allemaal langs. Om het veilig te houden, is er in twee straten eenrichtingsverkeer ingesteld en is een deel voor auto’s afgesloten.
Niemand houdt zich echter aan die regels – en toch gaat alles goed. Fietsers ontwijken auto’s die rijden waar ze niet mogen, voetgangers houden automatisch een deel van het trottoir vrij, automobilisten draaien zó de straat op dat ze de passerende tram niet storen. De vraag, die ik al eens eerder heb geopperd, kwam bij mij op of het verkeer in Nederland niet overgereguleerd is.
Juist op het moment dat die vraag zich bij me begon te vormen, kwam mijn afspraak aanwandelen en staken we over naar een restaurant aan de overkant, zorgvuldig kijkend of er toevallig een fiets of auto aankwam op het fietspad.
Mijn zoon is vorig jaar in Amsterdam gaan studeren. Ik heb hem twee adviezen meegegeven.
1. Een auto is sterker dan jij fietser.
2. Wie zich in Amsterdam aan de verkeersregels houdt speelt met zijn/haar leven.
Het heeft mij de eerste jaren enige aanpassing gekost om regel twee te begrijpen.
Maar nu volg ik vooral deze regel.
Regel 1 is in het centrum voor de toeristen vervangen voor:
Een tram is altijd sterker, maar komt ook uit onverwachte richtingen.
Vriendelijke groet,
Vanmorgen ben ik daar fietsend voorbij gekomen.
Toegegeven, geen van de geldende verkeersregels heb ik opgevolgd.
Als bijna Amsterdammer heb ik mijn eigen weg gevolgd.
Vriendelijke groet,
Hans Monderman leeft voort.
In Italie heb ik het doen en laten van een supermarkt om 1700 uur geobeserveerd. Niemand loopt ter rechter zijde van het gangpad, natuurlijk krioelen er meerdere schoonmaakmachines juist dan rond. Italianen blokkeren gangpaden door er diagonaal met hun karretjes in te staan omdat er iets besproken moet worden.
Maar het leuke is dat het geen enkel probleem is : gecontroleerde chaos. Een die net zo goed doet werkt als de controle van boven de Alpen. Het draait om de onderlinge afspraken (en kennis ervan).