Polare

De laatste keer dat ik in een Polare-boekhandel was, lagen er precies twee titels in de hoofdetalage. Op stapels. Erachter hing een poster van een die week opzichtig gehypete Japanse auteur wiens laatste roman ik overschat vond. Ik overwoog een foto te maken van de etalage omdat ze naar mijn gevoel de keten zo aardig typeerde: men benaderde slechts één soort lezer, namelijk degene die is geïnteresseerd in hypes en auteurs.

Jammer dat ik die foto niet heb gemaakt, denk ik nu, want ze zou een leuke illustratie bij dit stukje zijn geweest. Ik denk namelijk dat het publiek diverser is dan alleen mensen die lezen wat iedereen leest.

Niet elke lezer zoekt hetzelfde. De etaleur van de genoemde Polare-winkel dacht aan iemand die wilde meepraten over de laatste romans, maar een ander is bibliofiel, een derde is op zoek naar informatie, een vierde leest poëzie. Het internet biedt alle ruimte aan deze pluriformiteit: jij selecteert uit het informatieoveraanbod wat jij wil, en dat betekent dat er voor boeken simpelweg weinig toekomst zal zijn. Wie informatie wil overdragen, kan beter gaan bloggen of een website ontwikkelen. Ik voor mij heb al een tijdje geleden besloten me, na mijn boeken over het uiteengaan van de wegen van joden- en christendom, meer te richten op het internet.

Met de verandering van leescultuur gaat iets verloren, zeker: de verovering van een boek. Ik zal nog wel eens denken aan het bladeren, het breken van de rug, de ezelsoren, de aantekeningen in de marge en de volbeschreven schutbladen, zoals ik ook geamuseerd zal denken aan de bibliofielen die schande spraken van mijn leesgewoonten. Ik zal het boek als fysiek object echter net zo min missen als de typemachine, carbonpapier en blaadjes Tipp-ex.

Dat boeken uit de tijd raken, wil niet zeggen dat de ondergang van Polare onvermijdelijk was. Mijn eigen boekhandel weet vrij redelijk wat ik zoek en de verkopers zullen me erop wijzen als ik een voor mij relevante titel dreig te missen. Ik heb wel eens (en zonder spijt) 450 gulden neergeteld voor een driedelig werk, alleen omdat de verkoopster me zei dat het iets voor me was. Een andere verkoper heeft me meer dan eens behoed voor een miskoop. Ik denk dat deze boekwinkel, Athenaeum, toekomst heeft, om de doodeenvoudige reden dat men er weet wat de diverse klanten willen. Ik zie geen reden waarom Polare niet ook een gids had kunnen zijn naar wat voor jou relevant is.

Ik vermoed dat de keten slachtoffer is van een probleem dat breder is dan alleen boekhandels. Ik zie ook uitgevers in de problemen raken doordat ze onvoldoende kijken naar wat een boek is: informatie voor een veelvoud aan doelgroepen. De uitgeverij die ook mijn boeken uitgeeft, Athenaeum – Polak & Van Gennep, is lang doorgegaan met de zogeheten Baskerville-reeks, waarin veel vertalingen uit het Grieks en Latijn zijn uitgegeven. Die reeks is sinds de jaren negentig niet meer veranderd, hoewel er allerlei manieren zijn gekomen om meer, betere en op diversere doelgroepen toegesneden informatie over te dragen, zoals de Amerikaanse Landmark-serie toont. Te lang zijn de boeken in de Baskerville-reeks uitgegeven voor een publiek dat alleen in literaire producten is geïnteresseerd, waardoor men andere delen van de markt heeft gemist. Een vertaling van Caesars Gallische Oorlog die de informatie wél op verschillende wijzen tegelijk contextualiseert, zal de onverbiddelijkst denkbare bestseller zijn. Dat de uitgever de Baskerville-reeks inmiddels heeft beëindigd lijkt mij een kans om betere boeken te gaan maken.

Analoog redenerend vermoed ik dat de boekverkoopbranche nu een soortgelijke kans heeft. Als Polare verdwijnt betekent dat dat het oude model, waarin men zich beperkte tot lezers voor wie hypes en auteurs belangrijk waren, heeft afgedaan. Er ontstaat meer ruimte voor zelfstandige winkels die weten wat de klanten nodig hebben. Anders gezegd: het draait in het boekenvak – of het nu uitgevers of winkels zijn – om een pluriforme informatieoverdracht en wie zijn klanten goed weet te bedienen, heeft een grootse toekomst.

Deel dit:

8 gedachtes over “Polare

  1. Wat bedoel je met ‘ analoog redenerend’? Ik vermoed dat ook jij hier met analoog ‘niet digitaal’ bedoelt? Ik hoor het steeds vaker, ook in mijn vakgebied (archieven). Maar een niet-digitaal boek is een fysiek of een papieren boek, terwijl analoog toch met geluid te maken heeft? Of is dit weer zo’n geval waarin de massa (media) bepalen wat een woord betekent?

    1. Maar ik kan het mis hebben, en je kunt het hier hebben over’ hetzelfde’, en ik kom natuurlijk nog nastomend uit een vergadering waar mijn vakgenoten hun vaktaal verhaspelen. Iets voor een blogje? Taalluiheid? Medelanders die er niet om geven dat ze onzin uitkramen? Ik hoorde laatst zo’n verhaspelde vergelijking: ‘alle alarmbellen staan op rood’. 🙂

      1. mnb0

        Tja, iedere natuurkundige en natuurkundeleraar krijgt daar een brede glimlach van op het gelaat. Ik ben er één van de tweede categorie en merk daarom op dat zowel alarmbellen als de kleur rood middels de grootheid frequentie kunnen worden beschreven.

  2. mnb0

    “Dat boeken uit de tijd raken”
    Ik weet het niet. Ik denk dat kranten meer te duchten hebben. Want een lekkere dikke pil van vele honderden bladzijden leest niet prettig via een beeldscherm.
    Dat ondersteunt slechts je eindconclusie.

  3. Het is al mis gegaan met de naamgeving. Wie noemt een boekenzaak nu Polare? Dat doet me aan de Noordpool en ijsberen denken. Waarom niet de oude eerbiedwaardige namen als Broese (ooit Europa’s grootste boekhandel); Scheltema of Donner gehandhaafd? Ook een naam als De Slegte is te grabbel gegooid. Nee dan boekhandel Jacques Baas in Driebergen. De eigenaar heet al lang geen Baas meer maar uit liefde voor het vak is de naam gehandhaafd en zie de zaak bloeit als nooit tevoren (zie ook Trouw van vandaag. Ik ken de boekhandel ook persoonlijk evenals Pettinga in Wijk bij Duurstede en Kramer en van Doorn in Zeist maar ook De Eerste Bergensche Boekhandel. Een zaak waar de liefde voor boeken van afdruipt. Heerlijk om te dwalen in alle hoekjes en gangetjes). Het kan dus wel.
    Met die naam en met een investeringsmaatschappij aan het roer is het geen wonder dat het niet lukt. Instituten ten gronde gericht wegens mismanagement. Een slag voor iedereen die het boek een warm hart toedraagt. Wil men dat de goede boekhandels blijven bestaan, ga, snuffel, kijk, geniet en koop in de betere boekhandel!!! Bol.com is niet sneller en ook niet goedkoper en voor die zogenaamde adviezen van die site geef ik niets. Geef mij maar een warmbloedig mens die mij kent en mij goed kan adviseren. Ik denk Jona, dat het boek en de goede boekhandel zal blijven bestaan. Ik heb een e-reader maar ik heb de boeken vaak dubbel. De e-reader voor in de trein (in de stiltecoupé) en het fysieke boek voor thuis. Er is toch niets mooiers dan een echt boek in handen te hebben? Alleen de geur al!

    1. Ik weet niet of het een slag is voor iedereen die het boek een warm hart toedraagt. Een slechte weg is afgesloten. De toekomst behoort niet aan grote ketens maar aan zelfstandige winkels waar ze begrijpen dat boeken geen product zijn dat je in bulk kunt verkopen en op de markt moet brengen door gekunstelde hypes.

Reacties zijn gesloten.