[Dit is het derde deel van een reeks over de Brons- en IJzertijd van Turkije; het eerste deel is hier.]

Aan het Rijk van de Hittiten herinneren talloze monumenten in centraal-Turkije. De voornaamste nederzetting was natuurlijk de hoofdstad Hattusa, niet ver ten oosten van Ankara. Er is een deel van de Hittitische stadsmuur gereconstrueerd en daarnaast ligt een gigantisch tempelcomplex, dat dateert uit de tijd van het Oude Rijk: de periode tot ongeveer 1400. Daaruit stamt ook de koningsburcht, hoewel de bebouwing die daarop nu is te zien, dateert uit het Nieuwe Rijk, ruwweg de periode 1400-1200. Ik beken dat ik die burcht wat tegen vind vallen.

Hattusa werd in de veertiende eeuw uitgebreid met een bovenstad. Als de graansilo’s (wel opgegraven maar niet meer te bezichtigen) een aanwijzing vormen, woonden er in deze tijd zo’n 30.000 mensen. In de bovenstad zijn opvallend veel tempels zijn gevonden en ik vind de gedachte aantrekkelijk dat het tevens de ambassades waren van de steden die de goden vereerden die ook in deze tempels hun huis hadden. De stadsmuur om de bovenstad was voorzien van drie poorten: de Leeuwenpoort, de Sfinxenpoort en de Koningspoort. Alleen de laatste heeft een logische locatie, de twee andere zijn onpraktisch geplaatst en het zou me niet verbazen als ze alleen werden gebruikt bij speciale gelegenheden.

Van de Sfinxenpoort – ik blogde al eens over de twee fabeldieren die deze toegang bewaken – heb ik bovendien de indruk dat ze vooral diende om bezoekers uit het zuiden te imponeren. Ik denk dat een gezant van de farao, die toch wel wat was gewend op het gebied van monumentale architectuur, paf moet hebben gestaan bij het zien van de enorme stenen structuur onder de Sfinxenpoort.

Andere plaatsen uit de Hittitische tijd die we de afgelopen twee weken hebben bezocht, waren het heiligdom te Yazilikaya, waar wonderlijke reliëfs zijn te zien, en Alacahöyük, waar ook een sfinxenpoort was, gedecoreerd met een reeks mooie, kleine steenreliëfs (“orthostaten”). Een klein museum was hier het toefje slagroom op het desert.

Uit de teksten die in Hattusa zijn gevonden, weten we veel over het internationaal diplomatiek verkeer. In feite was heel Turkije zo niet rechtstreeks onderworpen aan de grote koning, dan toch onder diens invloed. Hetzelfde geldt voor grote delen van Syrië. Er waren contacten met de heerser Wilusa (Troje) in het westen, met de koning van Assyrië in het zuidoosten en met de farao in het verre zuiden. De tekst van een vredesverdrag met Egypte is over; een ietwat suffig monumentje in Boğazkale herinnert eraan (meer…).

Met de nomaden uit het noorden van het huidige Turkije hadden de Hittiten nooit echt vrede, en misschien waren zij het die de grote koning ertoe brachten Hattusa te ontruimen. Dat moet ergens rond 1200 zijn gebeurd. Niet veel later werd de voormalige Hittitische hoofdstad overgenomen door andere bewoners: niet als veroveraars, maar als krakers van leegstaande gebouwen.

[wordt vervolgd]