Half acht in de ochtend. Een bushalte langs de weg tussen een dorp en een stad. Een jongen van een jaar of tien stapt in de bus. De buschauffeur vraagt of het kind zijn abonnement kan tonen. De jongen zegt dat hij zijn portemonnee per ongeluk thuis heeft laten liggen maar dat hij naar school moet. De bestuurder gebiedt hem de bus te verlaten. Het kind protesteert maar de chauffeur is onverbiddelijk: regels zijn regels en als hij nu een uitzondering maakt wil straks elk kind zonder betalen mee.
Deed die man daar goed aan? Misschien wel. Hij deed wat zijn baas hem had opgedragen. Regels zijn inderdaad regels. Maar toch. Hij had de jongen ook streng kunnen aankijken, hebben kunnen zeggen dat hij voor één keer mee mocht maar dat hij de volgende dag beter moest opletten voor hij van huis ging.
Zou zijn baas daar iets van hebben gezegd? Ik weet zeker van niet. Die jongen moest naar school en we mogen blij zijn dat hij niet, toen hij ontdekte dat hij zijn portemonnee was vergeten, naar huis was teruggegaan om het ding op te halen en zo zijn eerste uur miste. Nee, deze jongen wilde graag naar school. Dat snapt ook de baas van een busmaatschappij.
Als hij het niet zou snappen, zou die buschauffeur het uit kunnen leggen. Zo ingewikkeld was de vorige alinea nu ook weer niet. Maar de bestuurder koos daar niet voor. Hij stuurde het kind weg omdat hij gewoon geen gelazer wilde. De chauffeur is het typische product van een gebureaucratiseerde samenleving, waarin mensen een probleem oplossen door het van hun eigen bord af te schuiven.
De tegenpool van de homo bureaucraticus is wat in het Jiddisch zo mooi een mensch heet: iemand met gevoel voor persoonlijke integriteit, die zijn problemen niet doorschuift naar anderen om het zelf niet al te moeilijk te krijgen. Ik ken teveel bureaucraten en te weinig mensen.
Foei, Jona! Jij weet toch ook wel dat procedures veeeeeeel belangrijker zijn dan gezond verstand…..
Als vader vind ik het een goed besluit van de buschauffeur. Ja, je voorkomt ook gezeik van een ander kind “maar die en die mocht wel mee en ik niet!”, maar vooral leert dit het kind dat er consequenties zijn. Geld vergeten is te laat komen en gezeik op school. Hij zal zich de volgende keer wel twee keer bedenken of hij alles bij zich heeft. Mijn dochter leerde pas echt opletten of ze haar fiets op slot gezet had toen ze een keer (uit Utrecht terugkomend) realiseerde dat haar hele sleutelbos nog in de fiets bij het station zat (fiets, huis, kluisje, de hele mep eraan). Gelukkig stond de fiets er nog, maaar ze kneep hem flink.
Dat met die bus ging natuurlijk nergens om. Er waren geen grote consequenties voor alle betrokkenen. Natuurlijk had de chauffeur de jongen mee kunnen nemen maar een gemiste les op school is geen halszaak, en voor mij geeen reden om de chauffeur negatief te beoordelen, hij schoof geen verantwoordelijkheid af.
Ik denk dat die chauffeur zijn nek best voor die jongen had mogen uitsteken. Het is een mooi dilemma.
“iemand met gevoel voor persoonlijke integriteit,”
maakt het op mijn school – met kinderen die maar een paar jaar ouder zijn – niet lang voor hij/zij overspannen is omdat de kinderen doen wat ze willen, bv. systematisch te laat in de klas komen omdat ze buiten blijven hangen.
Het is inderdaad nogal een voorbarige conclusie om te stellen dat deze chauffeur bureaucratische regels voor persoonlijke integriteit liet gaan.
“vooral leert dit het kind dat er consequenties zijn”
Volstrekt eens. Dit kind wordt er niet slechter van terug naar huis te lopen om alsnog dat abonnement te halen. Het is een drogreden te denken dat kinderen altijd maar gepamperd moeten worden als ze iets doms doen.
Pedagogisch onderzoek wijst uit dat een autoritatieve opvoeding de grootste kans heeft evenwichtige, verantwoordelijke, zelfstandige volwassenen op te leveren. Dat houdt in dat volwassenen de regels strak afbakenen, zich daar consequent aan houden en daarbinnen het kind alle ruimte laten. De buschauffeur handelde daarmee in overeenstemming.
De chauffeur liet gewoon zijn humeur spreken. Buschauffeurs zijn net het weer. Als ik mijn jas vergeet aan te doen, gaat het soms toch ook regenen. Alleen het weer is makkelijker te spellen dan een buschauffeur.