Hoe heet dat?

De bergrede op een christelijke sarcofaag (Musée national des antiquités, Algiers)

De Zaligsprekingen zijn de proloog van een toespraak die is te vinden in het evangelie van Matteüs, de Bergrede. De evangelist heeft de woorden, die hij aantrof in een oudere bron, bewerkt, maar nieuwtestamentici zijn in staat de oorspronkelijke tekst te reconstrueren. Die moet ongeveer als volgt zijn geweest.

Gelukkig de armen,
want voor hen is het Koninkrijk.

Gelukkig de treurenden,
want zij zullen worden getroost.

Gelukkig wie hongeren,
want zij zullen worden verzadigd.

Gelukkig zijn jullie wanneer ze je uitschelden, vervolgen en van allerlei kwaad betichten. Verheug je en juich, want je zult rijkelijk worden beloond in de hemel.

De eerste drie hebben dezelfde structuur, de vierde begint hetzelfde en krijgt dan ineens een andere draai. Ik geloof dat de Griekse auteur Isokrates adviseerde dit toe te passen omdat het mooi wordt gevonden. Maar: hoe heet dit stijlmiddel?

Deel dit:

13 gedachtes over “Hoe heet dat?

  1. Geerten Meijsing

    De herhalingen aan het begin zijn anaforen.
    Je plotseling rechtstreek tot je (imaginaire of werkelijke) publiek wenden wordt als ‘apostrofé’ gezien.

    1. Dat zegt GM hierboven ook. En het is de manier om de gelijke beginnetjes te typeren. Maar hoe heet het als je er, als het publiek denkt te weten wat het patroon is, plotseling van afwijkt?

      Het moet iets typisch zijn voor een mondelinge cultuur. Ik doe het als ik les geef.

  2. Mike

    Ja, dat doe ik ook maar tijdens mijn lerarenopleiding heette zoiets een wending of een aandachttrekker. Geen idee hoe Grieken, Latijnen o.i.d. dit noemden.

  3. Geerten Meijsing

    Lena, als je me niet gelooft, zoek dan op een site voor classici en retorici, en kijk bij figures of speech. Die wending is echt een apostrophe.

  4. Tonni

    De heilige Fransisco Zappa zegt:
    (Well then Fido got up off the floor, and he rolled over
    and he looked me straight in the eye
    And you know what he said?
    “Once upon a time, somebody say to me”
    This is the dog talkin’ now
    “What is your, conceptual, continuity?”
    “Well I told ‘em right then”, Fido said
    “It should be easy to see
    “The crux of the biscuit
    is the apostrophe”

  5. Jos Vos

    Niet slecht, Tonni, en in ieder geval uiterst klassiek: volgens sommigen moet de naam van het hondje worden geschreven als PHAEDO.

  6. Fred Vellinga

    Is het niet gewoon een ‘climax’? Dus het toewerken naar een hoogtepunt. Teksten werden in de oudheid niet zo zeer gelezen maar toch uitgesproken? En dan verheft de spreker zijn toon in de vierde alinea. Dat vindt het publiek nu eenmaal mooi. En daarna joelt het publiek instemmend. Stel ik mij zo voor.

      1. Fred Vellinga

        Als die laaste alinea in één adem moet worden uitgespoken dan zou je denken dat de punt eruit moet; want het zijn nu twee zinnen. Maar goed, ik begrijp dat het gereconstrueerde tekst is. Het zou natuurlijk zo maar kunnen zijn dat de tekst foutief gerecontrueerd is.

Reacties zijn gesloten.