De VVD heeft betere weken beleefd dan de vorige. En wat doen politici dan? Ze proberen de aandacht wat af te leiden. Dat lukte weliswaar niet, maar het is desondanks zinvol even te kijken naar de wijze waarop de VVD het probeerde: door te insinueren dat aan de universiteiten niet alle politieke stromingen evenveel aan het woord komen. De wetenschap is politiek te homogeen. U leest er hier meer over.
Eerlijk gezegd vind ik deze vraag veel verontrustender dan Ruttes zelfpresentatie als Wilders Light, de val van Van der Steur, Wybes’ problemen met de Belastingdienst en Ruttes inschatting dat het presidentschap van Trump niet zou leiden tot chaos. We zien nu namelijk dat de VVD niet goed begrijpt wat wetenschap is. Laat ik dus even wat eerstejaarsstof behandelen.
Mensen kunnen over alles een mening hebben. Wetenschap is nu op te vatten als een verzameling methoden om meningen zo goed mogelijk te onderbouwen. Dat kan nooit de perfecte waarheid opleveren, maar als die methode kritisch doordacht blijft worden, mag je aannemen dat wetenschappelijke inzichten behoren tot de betere delen van de menselijke kennis. U mag er daarom op vertrouwen dat de stroomsterkte in een geleider recht evenredig is met het verschil in potentiaal tussen de uiteinden, u mag ervan uitgaan dat het oud-Hebreeuwse werkwoord dom “stilstaan” betekent en u mag er gerust op hopen dat u met het slikken van 40 milligram Pantoprazol per dag minder maagzuur aanmaakt.
De crux is de methode. Die dient ertoe om de persoonlijke voorkeur van de onderzoeker, die ook maar een mens is, te neutraliseren. Ik heb het in mijn reeks over de Nationale Wetenschapsagenda uitgelegd voor het Jezus-onderzoek: linkse en rechtse onderzoekers, religieuze en atheïstische, mannelijke en vrouwelijke, Europese en Aziatische, ze hebben allemaal hun voorkeuren en daarom kiezen ze voor enkele precies gedefinieerde criteria om te bepalen wat authentiek is en wat niet. Daarover vindt ook discussie plaats.
Met opmerkingen over de te grote homogeniteit suggereert de VVD dat de persoonlijke voorkeuren van de onderzoekers onvoldoende zijn geneutraliseerd. Dat wetenschap onvoldoende methodisch te werk gaat. Dat is een aanval op de kern van het wetenschappelijk bedrijf en eerlijk gezegd zou ik hebben verwacht dat én de VSNU, én NWO, én de KNAW én zo’n beetje elke academicus die de schrijfkunst meester is in de pen zou klimmen om de VVD diets te maken dat zij óf voldoende voorbeelden moet aangedragen die de insinuatie rechtvaardigen óf dit onderwerp moet laten rusten.
Maar de wetenschappers zwegen.
De wetenschap laat alles over zich zeggen en verdedigt zich nooit, waardoor de samenleving minder profijt heeft van de nobele onderneming dan mogelijk zou zijn. Ik heb op deze plaats al eens eerder verwezen naar een incident, zes jaar geleden, in Den Haag. De VSNU had eindelijk eens besloten te protesteren tegen het gevoerde wanbeleid en duizend professoren wandelden in hun toga langs de Hofvijver. Ik was niet de enige die de getogeerde polonaise verbijsterd gadesloeg. Achter me stond iemand die in onvervalst Haags opmerkte dat de demonstranten na het weekend gewoon verder zouden gaan met het uitvoeren van het beleid. En zo is het gegaan. De universiteiten verdedigen de wetenschap niet.
Ook dit keer laat de wetenschap onweersproken haar legitimiteit in twijfel trekken. U hoeft maar in Amerika te kijken om de toekomst van de Nederlandse wetenschap en van Nederland te zien.
“U mag er daarom op vertrouwen dat de stroomsterkte in een geleider recht evenredig is met het verschil in potentiaal tussen de uiteinden”
Nou, niet altijd, hoor.
http://s3-eu-west-1.amazonaws.com/natuurkunde-assets/content_files/files/2938/original/supportBinaryFiles_referenceId_1_supportId_2133?1410263643
De bovenste is van een lamp.
En als de spanning erg hoog wordt valt de stroomsterkte plotseling terug naar 0 – er is iets kapot gegaan.
Dit bevestigt alleen maar je punt over absolute waarheid – een fout die iedereen maakt die de beschuldiging
https://nl.wikipedia.org/wiki/Sciëntisme
uit.
In Amerika lijken wetenschappers trouwens wel wakker te zijn geworden.
Ik ben bang dat de Nederlandse wetenschappers slaafs zullen uitvoeren wat het PVV/VVD-beleid zal worden. Ze hebben nog nooit écht geprotesteerd. De samenleving is de dupe.
Ik denk eerlijk gezegd dat de vraagstelling van onderzoek wel degelijk te maken heeft met de (politieke) voorkeuren van de onderzoeker, en dat het denkbaar is dat bepaalde vraagstellingen structureel niet aan de orde komen. En dat is misschien tóch een probleem.
Ik denk dat dat in de geestes- en menswetenschappen inderdaad kan gebeuren. Het voorbeeld dat de VVD noemt, is m.i. door de UvA niet zó weerlegd dat aan alle twijfels een einde werd gemaakt. In elk geval herkende ik er een standpunt in dat bij andere situaties door de UvA werd ontkend. Enige consistentie zou wenselijk zijn aan de UvA.
Dat gezegd zijnde: dit kan dus gebeuren doordat men onvoldoende methodisch te werk gaat in de geestes- en menswetenschappen. Ik zou willen dat de discussie dáár over ging. Van de geschiedvorsing durf ik wel te verdedigen dat men in de jaren tachtig de mogelijkheden heeft gehad zich te verbeteren en die mogelijkheid heeft laten lopen. Dat kwam deels door bezuinigingen en de verkorting van de studieduur, deels doordat er met het postmoderne denken een smoes klaar lag waarom men niet tot het uiterste hoefde gaan in het zoeken naar zo waar mogelijke beweringen.
Dit is precies wat ik wilde zeggen.
“De methode dient ertoe om de persoonlijke voorkeur van de onderzoeker, die ook maar een mens is, te neutraliseren.” Dat gaat wellicht op voor de antwoorden, maar geldt dat ook voor de vragen die wel (en vooral die niet) gesteld worden?
Rob Wijnberg stelde onlangs in De Correspondent dat objectieve journalistiek een misleidende en gevaarlijke illusie is. Geldt dat niet evenzeer voor objectieve dan wel ‘neutrale’ wetenschap?
Dat de vragen niet-neutraal zouden zijn – ja, dat is een goed punt.
Vraagstellingen die ‘contrair’ zijn en waarvan de antwoorden mogelijkerwijs in tegenspraak zouden kunnen zijn met al geaccepteerde kennis, worden over het algemeen juist bevoordeeld.
Immers, het zijn pogingen tot falsificatie en dit past optimaal binnen het Popperiaanse model van wetenschapsbeoefening. Het hoeft niet altijd de vorm aan te nemen van een totale verwerping van eerder geaccepteerde wetenschappelijke theorieën, maar biedt soms alternatieve of aanvullende hypothesen aan.
Zie bijv. de winnaars van de Nederlandse Spinozaprijs — daar worden aanzienlijke gelden toegekend aan onderzoeksvoorstellen die vooral haaks staan op lang geaccepteerde wetenschap. Een extreem voorbeeld is de alternatieve zwaartekrachtstheorie van prof. Erik Verlinde — ietwat gechargeerd gezegd verwerpt hij exact 102 jaar aan Algemene Relativiteitstheorie en stelt hij een radicaal alternatief voor.
In plaats van dat prof. Verlinde de mond gesnoerd wordt, of dat zijn onderzoeksvoorstellen in de prullenmand verdwijnen, wordt hij echter terecht gevierd door zijn collega-wetenschappers en door OC&W. Mits de inhoudelijke kwaliteit wél aanwezig is… worden ‘contraire’ onderzoeksvragen juist beloond.
Dat is onvermijdelijk en dat werd in iig aan de VU, studie politicologie, openlijk erkend. Ik werd er als student flink over doorgezaagd.
Bepaalde vraagstellingen die structureel aan de orde komen is ook een verschijnsel in de natuurwetenschappen, al is politieke voorkeur (in de beperkte betekenis van het woord) meestal niet de oorzaak. Juist daarom is academische onafhankelijkheid van zulk groot belang. En welke is de reguliere partij die daar het minst om geeft? Juist, diezelfde VVD.
Bekende voorbeelden van politiek (in ruime zin) die de wetenschappelijke agenda bepalen zijn natuurlijk de propaganda van sigarettenindustrie en de anti-klimaatsverandering propaganda. Alweer heeft de VVD het daar nou net niet over.
Ik las zojuist (weer) “The Demon-haunted World” van Carl Sagan. Het bevat (onder meer) alle receptuur voor het verdedigen van de wetenschap. Nu helaas weer / nog even actueel als toen.
Een van de aardige dingen van deze blog is, dat achterliggende informatie meegezonden wordt (…u leest er hier meer over…). Toen ik die las, werd het mij duidelijk dat Pieter Duisenberg volkomen gelijk heeft. De universiteiten moeten de stembusuitslag volgen. Er moeten veel meer PVV-ers benoemd worden en nog wat VVD-ers erbij. Dan is het snel over en uit met die Islamstudies!
Op het gevaar af een grap serieus te nemen: er moeten wetenschappers worden benoemd die zich hebben bewezen. Dat godsdienst, levensovertuiging, politieke gezindheid, ras, geslacht, geaardheid of andere niet-wetenschappelijke criteria een rol spelen, is niet toegestaan.
En ja, ik citeerde artikel 1 van de Nederlandse Grondwet.
Ach ja, ik dacht het er dik genoeg opgelegd te hebben. Een ordinaire losse verkiezingsflodder van de VVDer; nogal wiedes dat Bussemaker er niet intrapte. Inplaats van zelf behoorlijk onderzoek te doen, doet Duisenberg aan stemmingmakerij. Een bekende – en naar ik vermoed steeds vaker voorkomende – truc. Wel goed dat we een Grondwet hebben…
Dat is bij menswetenschappen vrijwel onmogelijk (wat niet wil zeggen dat er geen standaarden zijn).