Even een vies praatje over mest en stront. We hebben het over hondenstront, kattenstront en varkensstront. Maar we hebben het over paardenmest, kamelenmest, kippenmest, koeienmest en olifantenmest.
In een gesprek zaterdag attendeerde iemand erop dat stront smeriger ruikt en dat dit komt doordat het gaat om vleeseters. De uitwerpselen van planteneters zijn niet werkelijk welriekend maar een stuk beter te verdragen.
We zochten naar voorbeelden en tegenvoorbeelden. Het varken lijkt in beide categorieën te vallen, hij produceert mest en stront, maar dat is dan ook een omnivoor. We hebben niet te lang naar voorbeelden gezocht want we gingen aan tafel. Ondertussen ligt de vraag er: maken we in ons taalgebruik een op geur gebaseerd onderscheid tussen vleeseters en planteneters? (Het verwarwoordenboek biedt geen uitkomst.)
Bonusvraag: is het inderdaad plantenetersmest die, eenmaal gedroogd, het beste brandt?
Google zegt nee… Kippenmest heeft 41.900 hits, kippenstront 11.200, dus hebben we het over kippenmest…
Nu ik erover nadenk: kippen eten geen vlees. Ik pas het stukje even snel aan.
Kippen eten alles. Ook elkaar
Dat is waar – kippen eten ook de restjes van de keuken – in de tuin eten ze ook de regenwormen en andere wormpjes – slakken enz. en ze kunnen ook om de een of andere reden een andere kip pikken tot het beestje er aan sterft. Mijn buxus planten die op de boomgaard staan hebben geen last van de buxusmot want ze eten de larven ervan op. Ik laat ze nu ook in mijn groentetuin lopen en tussen mijn aardappelen want ze pikken er alle onkruid van tussen uit.Moet ik niet meer wieden of schoffelen.
Kippen zijn – net als varkens – alles eters. Ze eten wormen en slakken en zelfs muizen! Dus niet aanpassen.
En ook honden zijn alleseters. Zeker de mijne maar die is dan ook een labrador.
Ik denk, David, dat Jona Lendering wel weet dat honden alleseters zijn. En hij weet ook best wel dat jouw labrador tot de betere alleseters behoord… Maar dat een kip ook een alleseter is daar stond hij even niet bij stil; hij wilde zelfs zijn artikel hiervoor aanpassen. En op deze ‘dwaling’ is hij door een aantal mensen gewezen.
Maar evenwel, toch bedankt voor je verhelderende en leerzame bijdrage.
Vleesetersstront wil niet branden, zodra het vocht er uit is blijft er niks over. En ik zou de rook die er vanaf komt niet willen in ademen. Er zit sowieso niet voldoende vezels in. Veel plantenetersmest, zeker die van planteneters die op een ruw dieet zitten, kan bijna rechtstreeks bij planten worden gedaan, doe je dat bv met kippenstront (hoewel het ook wel kippenmest heet maar dat komt, ook voor die varkens, omdat het landbouwhuisdieren zijn: er gaat niets verloren en dat zie je in de naamgeving) dan verbranden de planten.
Het verschil stront en mest komt eigenlijk vooral uit de toepassingsmogelijkheden.
Mijn grootvader gebruikte paardemest als brandstof.
Paardemest wordt ook gebruikt in volkstuinen zag ik.
En ook in de serre – een dikke laag paardenmest – een laag teelaarde – en men kan zeer vroeg beginnen met zaaien omdat de paardenmest een enorme bron van warmte is.
Of is het verschil dat de uitwerpselen van vleeseters niet geschikt zijn als mest en die van planteneters wel?
Als kind brachten wij de vakanties door op de boerderij van een oom. De geur van ‘koeienvla’ heb ik nooit als stank ervaren; het was (en is) iets dat bij de vakantie hoorde; de lucht van het platte land. De geur daarentegen van hondenstront (ook die van mijn eigen hond) ervaar ik wel degelijk als stank.
En de volgende bonusvraag over aal en paling? Of is die te eenvoudig?
Uit mijn herinnering als boerenzoon weet ik dat we alle uitwerpselen gewoon stront noemen, ongeacht om welke beesten het ging. Zodra de stront werd opgeruimd, altijd vermengd met stro uit de stal waar de beesten op lagen/stonden/sliepen heette het mest. Vanuit de stal ging het naar de mestvaalt en weer later werd de mest uitgereden op het bouwland en het weiland.
Varkens- en kippenstront stinken smerig; koeienstront stinkt niet zo en die van paarden kun je zelfs enigszins aangenaam vinden.
In mijn jonge jaren opgegroeid op een gemengd veebedrijf in Oostrum(LB), werd er alleen besmuikt over stront geproken als het over mensen ging, de rest was mest en die werd op een mestvaalt bewaaard. Daar vond ook de eerste compostering plaats. Verse mest wordt nooit uitgereden. Maar het “huuske” lag direct boven de gierkelder. Dat stinkt pas echt en was nooit een plezierige bezigheid om uit te rijden.
Nu, gedroogd en op de tuincentra als droge mest verkrijgbaar, is alle geur bijna totaal verdwenen.
Nu in Bolivia wonend waar pas zeer recentelijk mest wordt vergaard. Eerst om het gas eruit te halen voor keukenbehoefte, waarna een bijna reukloze substantie overblijft die voor bemesting van het land wordt gebruikt.
Zeer goed Mieke Roth en keesclaas.
Stront is stront en mest komt van doña Eufemia. Sommige stront kan als mest gebruikt worden, dat natuurlijk wel.
Het Nederlandse noch enig ander mij bekend taalgebruik maakt op geur gebaseerd onderscheid tussen vleeseters en planteneters, want dat is er nou eenmaal niet.
Moet je eens meemaken dat een eend je slaapkamer binnen komt gevlogen en meteen prrrt doet. Eenden eten vooral planten (mais, gras, ed) maar als ze de kans krijgen inderdaad ook muisjes en kikkers. Maak ik zodirect wel schoon. Nee dus, na twee seconden sta je naast het bed omdat het niet te harden is van de stank.
De enige welriekende stront is die van koeien en paarden. Misschien heeft dat ertoe bijgedragen dat die twee geen half werk leverden toen ze de mens zo succesvol domesticeerden. Maar dat weet ik verder niet want ik was er niet bij.
Ik ben wel blij met dit probleem. Ik ga direct naar bed en hier kan ik echt niet wakker van liggen.
Ik geef nog even mee dat men bij honden meestal over poep spreekt, wellicht omdat dit rijmt op (eigen) stoep. “Aloysius doe je best, maak van de Palmschool koeiemest”, zongen mijn kinderen, de rivaliteit van twee Jordanese scholen onder woorden brengend.
Dat poep/poepen in Vlaanderen hele andere betekenissen heeft, is u wellicht bekend.
Is het verschil in appreciate van de geur biologisch en objectief bepaald, of is er misschien een deel conditionering bij? Hondenstront is overlast, maar de geur van koeienkak roept het idee van een bucolische vakantie op.
Ik spreek uiteraard vanuit een stedelijk perspectief. Misschien denken de boerenzonen en boerendochters daar anders over.
Het is niet vreemd Dirk, dat bucolische gevoelens worden opgeroepen. Enige tijd geleden werden bewoners van bejaardencentra verrast met het ‘geurenpalet’. Allerlei geurtjes uit een ver verleden werden ‘opgediend’ om bepaalde herinneringen bij hen tot leven te wekken. Er zaten geuren bij van meubelwas uit 1920, verf uit die tijd en ook kruiden als vanille en koriander. Voor jezelf kan je denken aan de geur van suddervlees die (mogelijk) associaties oproept, of de geur van een tweetakt brommer. Iedereen heeft wel bepaalde geurassociaties met het een of ander die een nostalgische snaar raken.
Een waarheid als en koe.
… Dat poep/poepen in Vlaanderen hele andere betekenissen heeft, is u wellicht bekend…
Al 50 jaar in NL en nu heb ik pas de etymologie van deze woorden opgezocht!
Zie: http://www.vlaamswoordenboek.be/definities/toon/29805
Wie wil weten wat een torenpoeper, een kasteelpoeper of een bospoeper en nog enkele varianten betekenen: Zie: http://www.vlaamswoordenboek.be/definities/term/poeper
De torenpoeper vind ik het grappigst.
Voor ik het woordenboek raadpleeg eerst even mijn eigen taalgevoel: ik zou eerder kippenstront zeggen dan kippenmest (sowieso eigenlijk voor de uitwerpselen van vogels, ongeacht hun status als carni-, herbi- of omnivoor). Bij kamelen heb ik geen idee, en bij olifanten gaat mijn voorkeur uit naar stront (maar nog meer naar poep).
Verder zou ik mest vooral gebruiken voor uitwerpselen (en sommige andere materialen) die gebruikt worden om planten te voeden.
Het Woordenboek der Nederlandsche Taal (en zusterwoordenboeken voor oudere fases van het Nederlands) geeft citaten met stront van geiten, varkens, duiven, mensen, muizen, honden. Voor mest vind ik daar citaten met paarden, koeien/kalveren/ossen, schapen, zwijnen/varkens, zwaluwen, mensen/kindjes/zuigelingen,staldieren in het algemeen (‘mest uit de stal’) en aardmuizen. Verder in elk geval één citaat waarin mest en stront samen voorkomen als synoniem.
Nu de etymologie erbij om te kijken of die een oplossing biedt voor het probleem.
Stront zou teruggaan op een betekenis ‘stronk, stompje’ en dus vooral op uitwerpselen in vaste vorm (dan zou paardenmest eronder vallen, koeienmest niet). Mest wordt afgeleid van een Proto-Indo-Europese wortel die ‘urine(ren)’ betekent, en in Germaanse talen ook een ander woordje heeft opgeleverd, in Noordoost-Nederland bekend als ‘miegen’ (urineren).
Leuke terzijde: in verschillende Germaanse standaardtalen en dialekten zijn er woorden voor ‘mier’ die een samenstelling zijn van urine+bij/hommel/wesp of urine+ouder woord voor mier.. In Noordoost-Nederland bijvoorbeeld ‘mieghommel’, maar ook Zweeds ‘pissmyra’, Deens (regionaal) ‘pissemyre’, Saterfries ‘Mieghäimken’, Luxemburgs ‘Seechomes’ (eerste deel is ons ‘zeik’, tweede deel is Hoogduits ‘Ameise’), Laagduits ‘Miegaamke’, IJslands ‘mígamaur’, Brits en Iers Engels regionaal ‘pissmire’ en ‘pissant’ en in Limburgse dialekten ook andersom als ‘aomezeik’. Maar goed, dit doet voor de kwestie niet ter zake, is dus mansplaining, of wat korter gezegd: gezeik.