Ik weet niet wie de camera bediende die dag, tien jaar geleden, in het Louvre, mijn zakenpartner Marco of ikzelf. Het feit dat op dit antieke gewicht rechtsonder de reflectie is te zien van een rooster of zoiets, suggereert dat ik het ben geweest, de mindere fotograaf. Toen ik een afbeelding van dit voorwerp wilde hebben in mijn boek Xerxes in Griekenland, hebben we deze foto niet gebruikt en heeft mijn uitgever in het Louvre een alternatief opgevraagd.
Een gewicht dus, gevonden in de door Franse archeologen opgegraven Iraanse stad Sousa, ooit een van de residenties van de Perzische koningen. Uit de inscriptie blijkt echter dat het voorwerp afkomstig is uit Didyma, het orakel van Apollo even ten zuiden van de Griekse stad Milete (in het westen van het huidige Turkije). Het zal zijn weggenomen toen de Perzen in 494 v.Chr. Milete, de hoofdstad van een opstand, heroverden, of toen Xerxes, geschrokken na de succesvolle Griekse vlootoperatie naar Samos en Mykale, wraak nam (najaar 479).
Het tempelpersoneel kreeg een enkeltje naar het verre oosten, richting Baktrië. Zulke deportaties waren in de Oudheid niet ongebruikelijk – ik blogde er onlangs over – en de Griekse ballingen kregen land toegewezen in het nieuwe verblijfsgebied. Anderhalve eeuw later waren hun afstammeling nog altijd als Grieken herkenbaar. Toen Alexander de Grote er aankwam, moordde hij het stadje uit omdat de voorouders van deze mensen zich ooit hadden laten deporteren.
Dat klinkt vreemd en om de waarheid te zeggen: ik snap het niet. Ik houd het erop dat er iets anders is gebeurd – een geweldsexces zoals in oorlogen wel vaker voorkomt – en dat dit later door Alexanders officieren is gerationaliseerd en in die vorm is doorgegeven aan de auteurs van onze bronnen. De historische waarheid is dus voorgoed verloren.
[Dit was het 355e voorwerp in mijn reeks museumstukken. U bestelt Xerxes in Griekenland hier; mijn nieuwe boek, Bedrieglijk echt, wordt vrijdagavond 27 maart gepresenteerd in het Rijksmuseum van Oudheden en bestellen is mogelijk.]
Dat Alexander het stadje van Griekse bannelingen uitmoordde was toch niet zo vreemd? Wat waren zijn redenen (in ieder geval politiek) om Perzië aan te vallen anders dan de vernedering van de eerdere Perzische inval ongedaan te maken? Ja, ik heb net “Er ist wieder da” op de seriële media gezien.
Misschien komt het daar wel van. Ik vond het een zeer verontrustende amusante film. Mijn zoon van 15 vond het naar mijn idee vooral komisch maar ik hoop nog lang met hem na te praten over alle historische lagen in deze film.
Inderdaad vreemd. Hij had zich evengoed als bevrijder kunnen presenteren.
Dat wordt een beetje lastig als je soldaten zojuist een bloedbad hebben aangericht.
Ik bedoel uiteraard in plaats van het bloedbad.
Moet hij wel zijn soldaten in de hand hebben gehad; dat is lang niet altijd mogelijk.
De zelfverklaarde verdediger van de Griekse cultuur die Perzische vernedering ongedaan wil maken door Grieken uit te moorden? Perzen die al lang en breed zelf vernederd waren?
Wat is daar niet vreemd aan?
Die moordpartij is niet zo vreemd gezien de door bloed gedrenkte veroveringen van Alexander, en de verklaring achteraf ook niet: Alexander was meedogenloos tegen wie hij zag als verraders, daarin lijkt hij nogal op Josef Stalin. Als de Griekse huurlingen die zich na de slag aan de Granikos op een heuvel terugtrokken gedacht hebben dat er met Alexander wel te praten viel kwamen ze bedrogen uit: hij liet hen afslachten en de paar overlevenden werden in Macedonië als slaven in de zoutmijnen te werk gesteld.
Wat dat betreft doet het mij inderdaad aan Stalin denken die de Russen die uit krijgsgevangschap na de oorlog terugkeerden naar Rusland een enkeltje richting Gulag aanbood. Wat zou het mechanisme kunnen zijn? Dat AdG die Griekse huurlingen afslachtte kan te maken hebben met het feit dat hij ze als ‘watjes’of als ‘verraders’ beschouwde?
Van AdG weet ik het niet, van Stalin gok ik er op dat hij paranoïde was.
Wat een merkwaardige vorm heeft dat gewicht; een soort kruising tussen een lever en een aambeeld. Heeft die vorm een betekenis?
Geschiedenis staat bol van de massaslachtingen. Waarom zou A. de G. van de norm af moeten wijken? Hij was net zo’n schurk als ieder ander, vanuit onze westerse criteria gezien. Alleen: die criteria bestonden toen niet en waren dus ook niet van toepassing.
Of de moord op de afstammelingen van het Didymeïsch tempelpersoneel een historische gebeurtenis is, is niet zeker. Mogelijk hoeven we dus helemaal niet naar Alexanders motieven te zoeken.
Het criterium van de gêne is van toepassing. Ook is er een plausibele archeologische context.
“Het criterium van de gêne is van toepassing.”
Dat hangt er vanaf of Alexanders (vermeend) optreden in de ogen van de beschrijvers ervan en hun publiek als gênant werd beschouwd. Weten we dat? Of functioneerde een dergelijk verhaal juist ter meerdere eer en glorie van hun held?
Goed punt. Zoals ik me herinner wordt er wat beschroomd over gesproken.
Dan worden de motieven van de geschiedschrijver weer belangrijker. Wie was dat, trouwens?
Deze link lijkt interessant, maar ik ben helaas in een gierige bui.
https://www.jstor.org/stable/631522?seq=1
Hoe werd een gewicht geijkt indertijd?
Ik ben wel benieuwd met wat voor gewichtenstandaard dit gewicht correspondeert. Heeft dit in een soort waag gehangen? Of is het alleen een soort contragewicht? En wat moest de Perzische koning later met dit ding?