Misverstand: IV

De cenotaaf van Marcus Caelius, een Romeinse officier die sneuvelde in de slag in het Teutoburgerwoud. In de tweede regel is te lezen dat hij behoorde bij legioen XIIX. Dit monument komt uit Xanten, maar wordt tentoongesteld in het Rheinisches Landesmuseum in Bonn.

Misverstand: De Romeinen schreven IV

Kennis van de legioenen is vaak een kwestie van geduldig inscripties lezen, en iedereen die dat doet komt vroeg of laat – of hij nu militaire of andere teksten leest – tot dezelfde ontdekking: de Romeinen noteerden de “Romeinse cijfers” anders dan wij. Wij leren dat je het getal vier als IV moet noteren, zoals je ook IX, XIV en XIX zou moeten schrijven. Maar op inscripties lees je vaak IIII en VIIII. De regel die wij gebruiken, is dan ook pas tijdens de Renaissance ontstaan. De Romeinen zelf rommelden eigenlijk maar wat aan, en zagen er geen been in het cijfer achttien, dat ze volgens ons zouden hebben moeten schrijven als XVIII, te noteren als XIIX. Wat ook wel zo mooi is.

[Meer voorbeelden hier.]

Nu u hier toch bent…

Door de coronacrisis ben ook ik aan huis gebonden. Terwijl ik graag wat had gedaan om mijn boek te promoten over de wedloop tussen papyrusvervalsers en wetenschappers, Bedrieglijk echt. Dat de oudheidkunde wordt gebruikt om de winst van zwarthandelaren op te drijven, vond ik namelijk verontrustend en had ik wel wat meer over het voetlicht willen brengen. Dus bestel, lees en bespreek dat boek. Of bekijk dit filmpje. Ik ben trouwens ook beschikbaar voor betaald schrijfwerk.

[Oorspronkelijk verschenen in mijn boekje Spijkers op laag water (2009)]

Deel dit:

9 gedachtes over “Misverstand: IV

  1. Martin

    We zien ook nog wel jaaraanduidingen als MDXL, waarin X van L moet worden afgetrokken, zodat het 1540 betekent.

    1. Jeroen

      Ik snap niet helemaal wat u bedoelt; dat zou dan toch prima kloppen volgens de ‘latere’ regels? Getallen van groot naar klein = optellen
      Elke afwijking in die volgorde = aftrekken

      Slecht de Romeinen zelf hielden zich hier niet aan, maar in 1540 hadden die het niet meer voor het zeggen..

  2. Daniel

    Dit is best schokkend. Heel mijn leven ben ik uitgegaan van IV, tijdens de lessen Romeinse cijfers heeft niemand mij ooit verteld dat de huidige schrijfwijze niet gelijk was aan de oude schrijfwijze.

  3. Jeroen

    De leukste variant – vind ik zelf – is vaak te vinden op oude panden, met name 18e eeuwse exemplaren. Daar wordt “M” nog wel eens geschreven als C I en dan een omgedraaide C, en de “D” als I en dan een omgedraaide C (ik wou dat ik die omgedraaide C kon typen, maar dat gaat helaas niet).

      1. FrankB

        Hoe hebt u dat voor elkaar gekregen?! Ik heb het gisteren ook geprobeerd, maar het is me niet gelukt.

  4. Fantastisch, dit wist ik niet.Dat aanrommelen deed men in pakweg de 16e eeuw hier met het schrijven van taal, als ik het goed heb. En waarom ook niet.

Reacties zijn gesloten.