Gistermorgen heb ik in alle vroegte minutenlang gekeken naar het stille spektakel van de zon die van achter de bergen oprees over de Wadi Rum, een woestijngebied in het zuiden van Jordanië. Het was niet heel anders dan in de film Lawrence of Arabia en dat is ook niet zo vreemd, want die film is hier opgenomen.
De Britse officier T.E. Lawrence valt in het Midden-Oosten niet te vermijden. Als jonge geleerde schreef hij een boek over Kruisvaarderskastelen en later was hij betrokken bij de opgravingen van Karchemish. Foto’s die hij maakte in Beiroet documenteren hoe die stad er een eeuw geleden uitzag. Hij dankt zijn bijnaam aan zijn rol in de Arabische Opstand: de campagne uit de Eerste Wereldoorlog waarin de Arabieren hun onafhankelijkheid afdwongen. Daarover schreef hij een prachtig boek, Seven Pillars of Wisdom, waarmee hij zijn eigen legende schiep en bereikte dat hij in het Midden-Oosten onvermijdelijk steeds weer opduikt.
De oorlog was al zo’n twee jaar oud toen de Britten erin slaagden de emir van Mekka, Hussein, ervan te overtuigen in opstand te komen tegen de Ottomaanse sultan. Ondanks enige aarzelingen stemde Hussein in en zond zijn zonen Faisal en Abdulah ten strijde. De Ottomanen trachtten de orde te herstellen maar slaagden er niet in Jambu te heroveren, de havenstad waarlangs de Britten de Arabieren bevoorraadden.
Niet alle Arabieren steunden de opstandelingen. In het zuiden van wat nu Jordanië heet woonde Audeh abu Tayeh, een formidabele krijger die traditioneel met de Ottomanen sympathiseerde maar ook een overtuigde Arabische nationalist was. Hij overwoog van partij te wisselen en het was de verdienste van Lawrence dat hij deze alliantie beklonk. Met veertig dromedarisruiters uit het leger van Faisal trok hij door de onbegaanbaar geachte Nefud-woestijn, bereikte het zuiden van wat nu Jordanië heet en overtuigde Audeh ervan dat hij mee moest vechten.
Nu hadden de Arabische opstandelingen een leger in het zuiden van de Levant, klaar om bij een Brits offensief van Egypte naar Palestina de Ottomaanse flank aan te vallen. Wat nog ontbrak, was een haven waarmee de Britten Audeh en de zijnen konden bevoorraden, en dus werd het tijd Akaba aan te vallen, de noordelijkste haven in de Rode Zee.
De Ottomanen vermoedden dat er iets broeide, maar Audeh en Lawrence voerden verschillende raids uit naar het noorden van het huidige Jordanië, waarmee ze de indruk wekten dat Audehs soldaten vooral uit waren op plundering. Des te onverwachter kwam de aanval op Akaba.
In de speelfilm speelt Anthony Quinn de rol van Audeh: dapper en even gul als geldbelust. Een man die zich laat omkopen om de Ottomanen te verraden. Daarmee wordt de historische waarheid wel wat geweld aangedaan, want Audehs keuze voor de Arabische zaak was een principiële. Nog minder historisch accuraat is de wijze waarop de eigenlijke campagne wordt getoond.
Misschien interesseert dit je:
http://www.militaryhistoryonline.com/20thcentury/articles/telawrence.aspx
Wat een rotfilm was dat, zeg.
Ik vond ‘m schitterend. Geweldig spel van minstens vier acteurs, prachtige landschappen, geloofwaardige karakterontwikkeling. Historisch totaal niet verantwoord maar dat zijn we van film/televisie wel gewend & daarmee kan ik leven.
Als je er nog bent. Bij de huisjes waar je stond te kijken naar de vlakte met die roodachtige bergen in de horizon moet je rondvragen of er wat anders te doen is. Met een beetje geluk nemen je ze mee met de 4wdrive in de schemer. Kom je na een kwartiertje rijden op een plek (grote tenten) waat in het geniep Israeliers en arabieren elkaar in de weekenden en savonds te ontmoeten om te eten, zingen, dansen en gewoon mensen te zijn. Met zwaar bewapende mensen om het veilig te houden. Als het je lukt..een onvergetelijke ervaring. (via sargasso)