Tijdens de Tweede Golfoorlog – de Eerste als u Amerikaans telt – werden de media uit het oorlogsgebied gehouden. We lazen dat er B52s werden ingezet voor tapijtbombardementen (die men eufemistisch aanduidde als “surgical bombing”), maar kregen het niet te zien. Er schijnen nieuwsmedia geweest te zijn die overwogen beelden uit Vietnam te gebruiken om te tonen wat niet te zien was.

Zoiets wordt aangeduid als het generiek gebruik van beelden. Er valt wel iets voor te zeggen, want je kunt er de aandacht mee vestigen op een serieuze misstanden. Een artikel over een hongersnood in donker Afrika is iets voor pagina zes, links midden op de krant; zet er een foto bij van hongerend Biafra en het haalt de voorpagina.

Er pleit echter ook iets tegen, namelijk dat er zo een wedloop ontstaat naar het schokkendste beeld. Robert Fisk wees er onlangs op dat sommige vormen van generiek beeldgebruik ook getuigen van weinig respect voor de helden en de slachtoffers. Het zijn reële mensen die nu plotseling worden gebruikt als een soort logo of de “wallpaper” die bij dit type bericht hoort.

Van het grote nu naar het kleine, van het ernstige naar het lichtvoetige. De geschiedenis herhaalt zich immers, eerst als tragedie en daarna als klucht. Als het plaatje van de mummie hierboven u vaag bekend voorkomt: hij vormt het model van het portret van Boris Karloff in The Mummy (1932). De overledene is farao Ramses III, die van 1186 tot 1155 heerste over Egypte.

De foto wordt echter generiek gebruikt bij een artikel dat er werkelijk helemaal niets mee heeft te maken: een autodief plunderde de auto van een museummedewerker, Dean Patton, en nam weliswaar wat spullen mee, maar schrok zich wezenloos van een replica van een veenlijk. Mijn eerste reactie was dat het een stunt was om de aandacht op een expositie te vestigen. Alleen, die was al afgelopen, en nu aandachttrekkerij/fondsenvisserij het motief van het bericht niet kan zijn, zal het wel echt zijn.

Hoe dan ook: het probleem is dat een veenlijk geen mummie is, dat de Bronstijd de IJzertijd niet is en dat een Egyptische koning geen Noordwest-Europees slachtoffer van een mensenoffer is. Als het maar oud is, lijkt de redactie van NU.nl gedacht te hebben, kan elk plaatje bij elk artikel worden gebruikt.

Belangrijk is het niet, en ik beweer niet dat ik zelf altijd de perfecte illustratie zoek, maar in dit geval is de afstand tussen de afbeelding en het bericht wel heel groot.

Overigens is Pattons reactie groots: hij biedt de dief een maandopleiding als archeoloog aan als hij de spullen terugbrengt.