Deze cartoon van Malcolm Evans ken ik al een tijdje en ik heb er de eerste keer om gegrinnikt. Het is een grap die Peter van Straaten, op een iets andere manier, ook eens heeft gemaakt.
Het probleem is dat de grap alleen in allereerste instantie leuk is. De symmetrie die wordt gesuggereerd, bestaat immers niet. In westerse landen hebben de vrouwen de keuze in bikini of boerka te lopen. Zelfs nu er wat regels gaan komen, is er een aanzienlijke ruimte gelaten waar een vrouw zo’n zwart, verhullend kledingstuk kan dragen. In veel islamitische landen is het omgekeerde niet het geval: daar zijn kledingvoorschriften. Soms is het dragen van speciale kleding regelrecht verplicht, zoals in Iran (waar boerka’s overigens zeldzaam zijn), vaker is het de sociale conventie die zó sterk is dat vrouwen zich er, om zich gedoe te besparen, maar aan onderwerpen.
Een parallel voorbeeld: een moslim kan de heiligste plekken van het christendom – ik noem een Sint-Pieter in Rome en een Grafbasiliek in Jeruzalem – moeiteloos bezoeken, maar dat is andersom niet altijd zo. Ik schreef laatst over Mashhad en ben er ook tegenaan gelopen in Peshawar (in een vrij normale moskee) en in Jeruzalem (Rotskoepel). Ik heb in Iran vaak meegemaakt dat de moskeebeheerders de andere kant op keken (Shiraz, Qom, Reyy en ook Mashhad), maar er is een stevige asymmetrie. Een moslim kan wel naar de Sint-Pieter, een westerling niet naar de Kaäba.
De cartoon is grappig, zeker. Ze relativeert onze eigen kledingcodes en benadrukt de universaliteit van “the male gaze”. De getekende situatie, waarin een vrouw in een bikini en een vrouw in een boerka elkaar ontmoeten, doet zich echter vooral in westerse landen voor en heel wat minder in het Midden-Oosten.
Beide cartoons spelen zich in een westerse omgeving waarin beide vrouwen een eigen keus kunnen maken; in de islamitische omgevingen die je als voorbeeld noemt zou de westerse vrouw er ook niet zo bij kunnen lopen. In die zin bestaat de symmetrie wel.
Belangrijker is dat je lijkt te vergeten dat die kleding wel degelijk een eigen keuze van een vrouw kan zijn. Zo heb ik een tijd gewerkt met een Afghaanse jonge vrouw die gewend was met haar ouders over de hele wereld te reizen al naar gelang waar haar vader werd uitgezonden, die vanwege het islamisme niet in Afghanistan wilde wonen en dus naar Engeland ging, daar ‘normaal westers’ gekleed ging, en pas toen ze in Nederland woonde een hijab ging dragen en mannen geen hand meer wilde geven. (En prompt niet meer werd aangenomen voor nieuwe projecten. Ik vraag me af wat ze gaat doen als ze door haar geld heen is.)
Wat mij asymmetrischer lijkt is de vergelijking tussen kerk en moskee, deze hebben denk ik een verschillende functie omdat een moskee er uitsluitend is voor de al gelovige moslim terwijl een kerk er ook is voor potentiële kostgangers van de Heer, de enkele aanwezigheid van een ongelovige ontheiligd een kerk niet waar dat bij een moskee wel het geval kan zijn.
Dus rijst de vraag: waarom pas in Nederland de hijab?
“In westerse landen hebben de vrouwen de keuze in bikini of boerka te lopen.”
Maar dat is nog maar net de vraag – de vraag die deze cartoons stelt. Is dat wel zo?
http://www.teamontwikkeling.net/pschologie-van-groepen/Druk-om-aan-de-groep-te-conformeren.asp
“De getekende situatie ….. doet zich echter vooral in westerse landen voor.”
Ja en dat is een verworvenheid om te koesteren. Het ontslaat ons echter niet van de vraag naar sociale druk in onze westerse landen.